مکان اعتکاف
40- اعتکاف تنها در مسجد صحیح است،بنابر این اگر کسى در خانه خود یا در تکیه،یا حسینیه یا در حرم معتکف شود صحیح نیست و از مساجد نیز تنها در این مساجد،اعتکاف صحیح است.
مسجد الحرام
مسجد النبى صلى الله علیه و آله
مسجد جامع کوفه
مسجد بصره (12)
و به قصد رجاء (یعنى به نیت مطلوب بودن و به امید پاداش و ثواب) مى‌توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد. (13)
41- در این مساله فرقى بین مردان و زنان نیست،بنابر این اگر دختران و بانوان بخواهند معتکف شوند،باید در یکى از همین مساجد باشد.
42- س:آیا اعتکاف در غیر مساجد جامع،مثل نمازخانه دانشگاه‌ها رجاءا اشکال دارد یا نه؟در صورت صحت،آیا احکام اعتکاف،از قبیل ترک محرمات جارى مى‌شود یا خیر؟
آیت الله خامنه‌اى:رجاءا اشکالى ندارد.
آیت الله بهجت:ظاهرا جایز نیست و احکام اعتکاف را ندارد.
آیت الله فاضل:اعتکاف در مسجد جامع رجاءا صحیح است و در غیر از مساجد جامع جایز نیست.
آیت الله سیستانى:مشروع نیست و احکام آن را ندارد.
آیت الله مکارم:اعتکاف باید فقط در مساجد جامع باشد و منظور از مسجد جامع مسجدى است که قشرهاى مختلف شهر در آن شرکت کنند.
آیت الله تبریزى:اعتکاف باید در مسجد جامع شهر باشد و اعتکاف در غیر مساجد جامع صحیح نیست.
43- س:آیا انسان مى‌تواند نذر کند که در شهر دیگرى معتکف شود؟
آیت الله تبریزى:مانعى ندارد،باید روزه‌اش در آنجا صحیح باشد و نذر اعتکاف در شهر دیگر، نذر روزه نیست.
44- اگر در یک شهر،دو یا چند مسجد جامع وجود داشته باشد،در هر کدام که بخواهد مى‌تواند معتکف شود.
45- اگر جاى خاصى از مسجد را براى اعتکاف خود مشخص کند،چنین قصدى لغو است،و لازم نیست‌حتما در آنجا معتکف شود.
46- اگر معتکف جنب شود و با حال جنابت در مسجد بماند اعتکاف او باطل است.چون توقف او در مسجد،حرام است. (14) 47- اگر جاى شخص دیگرى را غصب کند،یا عمدا بر فرش غصبى بنشیند،هر چند گناه کرده است ولى اعتکافش باطل نیست (15) .
48- اگر کسى از روى فراموشى یا جهل به مساله،بر فرش غصبى بنشیند،اعتکاف باطل نیست.
49- س:اگر جاى کسى را که معتکف بوده غصب کند،فرموده‌اند اعتکاف او باطل است،حال اگر جاهل بود یا عامد بود و حال پشیمان شده و جاى خود را عوض کند،اعتکاف او صحیح است‌یا خیر؟در صورت عمد آیا کفاره دارد یا خیر؟آیت الله بهجت:در فرض مذکور اعتکاف او صحیح است و در صورت بطلان کفاره ندارد.
آیت الله خامنه‌اى:اعتکاف صحیح است و کفاره هم ندارد.
آیت الله سیستانى:عمدا هم اگر باشد اعتکاف صحیح است.
آیت الله فاضل:على اى حال اعتکاف صحیح است.
آیت الله مکارم:اگر جاهل به موضوع باشد،اعتکافش صحیح است ولى اگر غصب بودن را مى‌دانسته و حکم اعتکاف را نمى‌دانسته،اعتکاف او صحیح نیست و توبه در اینجا مشکل را حل نمى‌کند.
آیت الله تبریزى:چنانچه غافل بوده اعتکافش صحیح است و اگر جاهل متردد بوده یا عامد بوده اعتکافش صحیح نیست.لکن کفاره ندارد.
50- س:اگر کسى را که زودتر از او در مسجد رفته،بیرون کند و جایش را بگیرد،اعتکافش صحیح است‌یا نه؟
آیت الله صافى گلپایگانى:بنابر احتیاط،اعتکاف او باطل مى‌شود،باید اگر اتمام اعتکاف بر او واجب شده، آن را تمام نماید و اگر اعاده آن،واجب است،پس از اتمام اعاده نماید.
آیت الله بهجت:اگر مکان منحصر به آنجا باشد بنابر اقوى اعتکافش باطل است.
آیت الله مکارم:خالى از اشکال نیست.
آیت الله فاضل:بلى اعتکاف او صحیح است و بطلان آن محل منع است.
51- س:آیا گذاشتن وسائل یا نوشتن نام و امثال آن موجب سبقت در محلى از مسجد مى‌شود؟
آیت الله مکارم:هر گاه به موقع در مسجد حضور یابند بعید نیست موجب حق سبق باشد.
آیت الله بهجت:مى‌شود.
تعریف مسجد جامع
52- س:تعریف مسجد جامع چیست؟
آیت الله گلپایگانى:مسجد جامع مسجدى است که اغلب اوقات بیشتر از سایر مساجد جمعیت داشته باشد. آیت الله خامنه‌اى:مسجدى که براى اجتماع زیادى از اهالى آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه خاصى یا اهالى محله‌اى نداشته باشد؟
53- س:مسجد جامعى در شهرى ساخته شده،بعد از آن،مسجد بسیارى بزرگترى ساخته شده و آن نیز مسجد جامع معروف گشته،کدامیک از این دو مسجد،شرعا مسجد جامع مى‌باشد،و ملاک در تعیین مسجد جامع چیست،با توجه به اینکه گاهى در این مسجد نماز جمعه خوانده مى‌شود و گاهى در آن و حکم اعتکاف در این دو مسجد چیست؟
آیت الله خویى:در صدق جامع بودن مسجد شرط نیست که تنها یک مسجد باشد،پس تعدد مسجد جامع در یک شهر ضررى نمى‌زند و اعتکاف در هر دو صحیح است،اگر جامع نامیده شود و اقامه نماز جمعه دخلى در موضوع ندارد.
54- جامع بودن مسجد را از این راهها مى‌توان فهمید: (16)
خود انسان یقین کند.
به طورى بین مردم مشهور باشد که جامع بودن آن معلوم شود (17) .
دو نفر عادل بگویند (18) .
و چنانچه دو نفر در جامع بودن مسجدى اختلاف داشته باشند،با حکم حاکم نیز معلوم مى‌شود (19) .
55- اگر انسان در جایى به اعتقاد اینکه مسجد جامع است معتکف شود،بعدا معلوم شود مسجد نیست(مثلا تکیه یا حسینیه است)یا مسجد جامع نیست،اعتکاف باطل است.
حدود مسجد
56- پشت‌بام و سرداب و محراب مسجد،و هر چه به سبب توسعه مسجد آن افزوده شده جزو مسجد به حساب مى‌آید،مگر آنکه بدانیم،جزو مسجد نیست (20) .
[در صورت شک،چنین جاهایى،حکم مسجد را دارد.]
57- به جز سه مکانى که در مساله قبل گفته شد،جایى را که انسان نداند جزو مسجد است‌یا از متعلقات آن،(مثل حیاط مسجد)حکم مسجد را ندارد (21) و اعتکاف در آنجا صحیح نیست.
58- س:مسجدى که علاوه بر شبستان،داراى حیاط و صحن و راهرو است و در عرف همه آنها را مسجد مى‌خوانند،آیا احکام مسجد بر آنها جارى است‌یا نه،و در صورتى که قصد بانى معلوم نباشد،ساختن مستراح و امثال آن در یک طرف آن صحن چه صورت دارد،دلیل و قرینه بر عدم مسجدیت لازم است‌یا نه؟
آیت الله گلپایگانى:با شک در آنکه صحن را جزء مسجد قرار داده،اگر اماره‌اى (علامت، نشانه‌اى) بر مسجد بودن نباشد،محکوم به مسجدیت نیست،و اماره بر عدم،لازم نیست.
اعتکاف در دو مسجد
59- یک اعتکاف باید در یک مسجد باشد،پس اعتکاف در دو مسجد که بخشى از وقت را در یکى و بخشى از آن را در دیگرى بماند صحیح نیست،خواه آن دو مسجد،متصل (22) به هم باشند یا جداى از هم،آرى اگر به گونه‌اى وصل به یکدیگر باشد،که یک مسجد شمرده شود، صحیح است.
60- اگر در مسجد معتکف شود ولى مانعى از ادامه ماندن در آن مسجد پیش آید،اعتکاف باطل است (23) و چنانچه آن اعتکاف،واجب باشد،باید در مسجدى دیگر و اگر مانع بر طرف شد،در همان مسجد،بار دیگر معتکف شود،یا قضا کند.
61- اعتکافى را که به سبب پیش آمدن مانع به هم خورده است،نمى‌توان پس از آنکه مانع بر طرف شد،ادامه دهد.چه در آن مسجد یا مسجد دیگر، (24) بنابر این اگر پس از یک روز اعتکاف در مسجد،مانع پیش آمد،نمى‌تواند به مسجد دیگرى برود و بقیه ایام را در آن مسجد بماند،یا بعد از آنکه مانع بر طرف شد،برگردد و بقیه را در همان مسجد بماند.
خروج از مسجد
62- در موارد ذیل معتکف مى‌تواند از مسجد خارج شود:
براى گواهى دادن در دادگاه.
براى تشییع جنازه، (25) در صورتى که میت‌یک نحو وابستگى به معتکف داشته باشد به طورى که شرکت در تشییع جنازه او از ضرورتهاى عرفى او به حساب آید.
و براى انجام سایر کارهاى ضرورى عرفى یا شرعى،خواه واجب باشد یا مستحب،مربوط به امور دنیوى باشد یا اخروى ولى مصلحتى در آن نهفته باشد (26) .
63- و در این موارد،بر معتکف واجب است از مسجد خارج شود:
براى انجام غسل جنابت.
براى پرداخت طلب دیگران،در صورتى که نتواند در مسجد آن را بپردازد.
براى انجام کار واجب دیگرى که لازم باشد از مسجد خارج شود.
64- کسى که خارج شدن از مسجد بر او واجب شده باشد ولى تخلف کند و خارج نشود،هر چند گناه کرده است ولى اعتکاف باطل نیست،مگر کسى که با حال جنابت در مسجد توقف کند.
65- اگر به جهت ضرورت از مسجد خارج شد،این امور را باید مراعات کند:
بیش از مقدار ضرورت و نیاز بیرون مسجد نماند.
در صورت امکان زیر سایه ننشیند (27) .
بلکه مطلقا ننشیند،مگر در حال ضرورت.
بنابر این احتیاط واجب نزدیکترین راه را انتخاب کند (28) .
66- اگر به جهت ضرورت از مسجد خارج شود و به قدرى طول بکشد که صورت اعتکاف بر هم بخورد،اعتکاف باطل است.
67- اگر به سبب فراموشى از مسجد خارج شود،اعتکافش باطل نیست (29) .
68- س:اگر کسى از روى فراموشى محل اعتکاف را ترک کند،اعتکافش چه حکمى دارد؟
آیت الله تبریزى:ظاهر این است که اعتکافش باطل مى‌شود.
69- س:در چه مواردى خروج از مسجد مبطل اعتکاف است؟و در چه مواردى مبطل نیست؟
آیت الله صافى:اگر عمدا و اختیارا بدون ضرورت عقلى یا شرعى یا عادى خارج شود،اعتکاف باطل مى‌شود و اگر براى امورى که ذکر شد بیرون رود یا او را اکراه بر بیرون رفتن نمایند باطل نمى‌شود،ولى اگر نسیانا از راه فراموشى بیرون رفت اگر اتمام آن واجب شده باشد،تمام کند و اگر اعاده واجب باشد اعاده نماید.
آیت الله بهجت:خروج از مسجد با عمد و اختیار مبطل است.
آیت الله مکارم:عمدا و اختیارا نباید از مسجد خارج شود ولى در مواردى که ضرورت شرعى یا عرفى داشته باشد مانعى ندارد،مانند بیرون رفتن براى قضاى حاجت و غسل جنابت و مانند آن یا امثال تشییع جنازه نزدیکانى که اگر در آن شرکت نکند امر شایسته‌اى نیست.
70- س:در مواردى که مى‌توان از مسجد خارج شد آیا مى‌توان نشست‌یا در سایه رفت‌یا در جماعت‌حاضر شد؟آیت الله صافى:جواز بیرون رفتن براى جماعت مورد اشکال است.
71- س:خارج شدن معتکف از مسجد در موارد ذیل چه حکمى دارد؟
الف:براى وضو و غسل مستحبى و مسواک زدن.
ب:جهت تلفن زدن به خانواده در موارد غیر ضرورى و امور متعارف.
ج:جهت دیدار با خانواده در بیرون و در حیاط.
آیت الله خامنه‌اى:
الف- جایز است اما زیاد معطل نشود.
ب- در موارد ضرورى اشکالى ندارد و در موارد غیر ضرورى اگر امور مستحبى را در بر بگیرد و طول هم نکشد اشکالى ندارد. ج- در بعضى موارد اشکالى ندارد،مثل رسیدگى امور خانواده و دیدن فرزندان که عدم دیدار باعث مفسده و اشکالاتى مى‌شود.
آیت الله بهجت: ضابطه کلى در موارد جواز خروج نیست،هر کارى که خروج براى آن عقلا یا شرعا یا عادتا لازم است از امور واجبه باشد یا راجحه چه متعلق به امور دنیا باشد یا امور آخرت ولى باید اقرب طرق را مراعات نماید و اقتصار کند بر مقدار حاجت و ضرورت،البته خروج هم به قدرى طول نکشد که محو صورت اعتکاف شود.
آیت الله سیستانى:به احتیاط واجب جایز نیست،مگر در مورد حاجت ضرورى باشد.
آیت الله تبریزى:خارج شدن معتکف از مسجد در موارد مذکور جایز نیست.
آیت الله فاضل:مانعى ندارد،ولى تلاش کنند این امور با سرعت انجام شده و هر چه سریعتر به مسجد بر گردند.آیت الله مکارم:الف-براى وضو و غسل مستحبى اشکالى ندارد و براى مسواک که مقدمه آن باشد نیز اشکالى ندارد.
ب-اشکال ندارد.
ج-اشکال دارد.
محرمات اعتکاف
72- آنچه بر معتکف حرام است‌به طور اجمال بدین شرح است:
استفاده از عطریات و گیاهان خوشبو
خرید و فروش
مجادله
استفاده شهوانى از جنس مخالف
استمناء (یعنى انسان با خود کارى کند که از او منى بیرون آید.)
توضیح محرمات اعتکاف
73- بوئیدن عطریات (30) و گیاهان خوشبو براى کسى که از آن لذت مى‌برد در حال اعتکاف حرام است،پس براى کسى که حس بویایى ندارد اشکال ندارد.
74- در حال اعتکاف،خرید و فروش و بنابر احتیاط واجب،هر نوع داد و ستدى،مانند اجاره و مضاربه حرام است.
75- هر چند داد و ستد در حال اعتکاف حرام است،ولى باطل کننده اعتکاف نیست.
76- اشتغال به امور دنیوى،مانند خیاطى،نساجى نقاشى،مطالعه و امثال آن اشکال ندارد.
77- در حال اعتکاف مجادله در امور دنیوى و دینى در صورتى که به قصد غلبه بر طرف مقابل و اظهار فضیلت و برترى باشد حرام است،اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طریق باطل باشد نه تنها حرام نیست،بلکه از افضل طاعات و عبادات است.
78- هر گونه استفاده شهوانى از جنس مخالف،نظیر لمس،بوسه (31) و آمیزش حرام است و فرقى در این مساله بین زن و مرد نمى‌باشد.
79- در حال اعتکاف نگاه از روى شهوت به همسر خود اشکال ندارد،هر چند احتیاط مستحب ترک آن است.
80- استمناء نیز بنابر احتیاط واجب از محرمات اعتکاف شمرده شده است،هر چند از راه حلال آن،مانند بازى با همسر باشد.گر چه استمناء حرام در هر حال حرام و از گناهان بزرگ است ولى در حال اعتکاف گناهى بزرگتر است.
81- معتکف باید روزها را روزه‌دار باشد و از هر کارى که روزه را باطل مى‌کند،پرهیز کند و هر آنچه روزه را باطل مى‌کند،اعتکاف را نیز باطل مى‌کند.
82- اگر معتکف جماع کند اعتکافش باطل است ولى اگر یکى دیگر از محرمات را مرتکب شود، (32) احکام مفصلى دارد که در بحث«قضا و کفاره اعتکاف»خواهد آمد.
83- بر معتکف واجب نیست از کارهایى که بر محرم حرام است،مثل پوشیدن لباس دوخته و کندن مو از بدن و نگاه در آینه پرهیز کند،هر چند احتیاط مستحب (33) است.
84- بجز مبطلات روزه،سایر محرمات،اختصاص به روز نداد،بلکه در شب نیز باید از آنها پرهیز کند.
85- س:عطر و گلاب زدن یا بو کردن عطر و گلاب اعتکاف را باطل مى‌کند یا خیر؟
آیت الله تبریزى : استعمال عطر و گلاب چنانچه مستلزم بو کردن آن باشد،هر چند بر معتکف حرام است لاکن بطلان اعتکاف از جهت آن محل اشکال است و اگر معتکف در روز سوم این کار را کرده باید اعتکافش را تمام کند.
آیت الله سیستانى: بو کردن آنها اعتکاف را باطل مى‌کند.
آیت الله بهجت:اگر با تلذذ باشد بنابر احتیاط باطل مى‌شود و احتیاط واجب در صورت وجوب اعتکاف [آن است که]آن را تمام کند و سپس قضا نماید.
86- س:آیا در صورت نیاز مى‌تواند خرید و فروش نماید؟آیا توکیل یا نقل به غیر بیع لازم است (یعنى به شخص دیگرى وکالت دهد تا از طرف او خرید و فروش کند یا به غیر خرید و فروش،مثلا با قرض یا بخشش نقل و انتقال کنند.)؟
آیت الله مکارم:در صورت عدم امکان توکیل یا نقل به غیر بیع اشکالى ندارد.
آیت الله بهجت:در صورت اضطرار براى حاجت‌خودش مانعى ندارد.
87- س:ارتکاب سهوى محرمات اعتکاف چه حکمى دارد؟
آیت الله فاضل لنکرانى:ارتکاب سهوى سائر محرمات غیر از جماع ضرورى به اعتکاف نمى‌زند.
آیت الله مکارم:خالى از اشکال نیست.
آیت الله بهجت:ارتکاب سهوى،حرام و مبطل نیست.
قطع اعتکاف
88- براى شناخت‌حکم قطع اعتکاف باید اقسام آن را شناخت.
اقسام اعتکاف:
واجب معین: پس از شروع قطع آن جایز نیست.
واجب موسع :پس از تکمیل دو روز، قطع آن جایز نیست.
مستحب: پس از تکمیل دو روز، قطع آن جایز نیست.
توضیح:
اگر اعتکاف،واجب معین باشد،یعنى وقت مشخص داشته باشد،مثلا نذر کند از 21 تا 26 ماه رمضان در مسجد معتکف شود،همین که اعتکاف را شروع کرد اتمام آن واجب و قطع آن غیر جایز است.
و اگر اعتکاف،واجب موسع باشد،یعنى وقت آن وسعت دارد،مثلا نذر کرده باشد که امسال،یا در این ماه سه روز معتکف شود،یا اعتکاف مستحب باشد،تا قبل از تکمیل دو روز مى‌تواند آن را رها کند،مثلا در روز اول،شب اول یا روز دوم،ولى اگر اعتکاف را رها نکرد و در مسجد ماند تا غروب روز سوم در این صورت،بر او واجب است که اعتکاف را کامل کند و روز سوم را بماند.
89- انسان مى‌تواند از آغاز،هنگام نیت،شرط کند که اگر مشکلى پیش آمد-مثلا بگوید اگر هوا سرد شد-اعتکاف را رها مى‌کنم،در صورت پیش آمدن مانع،رها کردن اعتکاف اشکال ندارد،حتى در روز سوم.
90- در اعتکاف نذرى،انسان مى‌تواند هنگام خواندن صیغه نذر شرط کند که اگر مانعى پیش آمد اعتکافم را رها کنم.
91- س:آیا معتکف مى‌تواند به هنگام نیت اعتکاف شرط کند که هر زمان خواست از اعتکاف خود رجوع کند؟اگر بعد از نیت‌حکم شرط خود را ساقط نمود،آیا شرط او ساقط مى‌شود یا خیر؟
آیت الله تبریزى:مى‌تواند شرط کند و با اسقاط ساقط نمى‌شود.
92- س:اگر شرط رجوع در وقت نذر کردن براى اعتکاف باشد چه حکمى دارد؟
آیت الله تبریزى:مثل شرط کردن در زمان نیت اعتکاف است و چنانچه اعتکاف را به عنوان وفاء به نذر مزبور انجام دهد،حتى در روز سوم مى‌تواند رجوع کند.
قضاء و کفاره اعتکاف
قضاء
93- اگر در حال اعتکاف جماع کند-عمدا باشد یا سهوا (34) پس اگر اعتکاف،واجب معین باشد، باید قضاى آن را بجا آورد.و اگر واجب غیر معین باشد،باید آن را از سر بگیرد.
94- اگر یکى دیگر از محرمات اعتکاف را سهوا انجام دهد (35) و اعتکاف:
واجب معین باشد:بنابر احتیاط واجب باید اعتکاف را به پایان ببرد و قضاى آن را بجا آورد.
واجب غیر معین باشد:اگر در دو روز اول باشد باید اعتکاف را از سر بگیرد و اگر روز سوم باشد،اعتکاف را به پایان ببرد و از سر بگیرد.
اگر اعتکاف مستحب را بعد از روز دوم باطل کند،باید (36) قضاى آن را بجا آورد.ولى اگر قبل از اتمام روز دوم باطل کند،چیزى بر عهده او نیست.
95- واجب نیست قضاى اعتکاف را فورا (37) بجا آورد،گر چه احتیاط مستحب است.
96- س:اگر کسى نذر کند ایام معینى را معتکف باشد و از آن ایام معین تخلف نماید-یک روز یا بیشتر-آیا قضاء بر او واجب است‌یا خیر؟
آیت الله تبریزى:بنابر احتیاط،قضاى آن واجب است.
کفاره
97- اگر اعتکاف واجب را با آمیزش(جماع)باطل کند،کفاره واجب است و در سایر محرمات کفاره نیست،هر چند احتیاط مستحب است.
98- اگر در دو روز اول اعتکاف مستحب آمیزش کند و اعتکاف را رها نکند بنابر احتیاط واجب کفاره لازم است.
99- کفاره بطلان اعتکاف،مانند کفاره روزه ماه رمضان است،یعنى،باید:
-دو ماه روزه بگیرد.
-یا به 60 مسکین،طعام بدهد.
-یا یک برده را آزاد کند.
100- احتیاط مستحب است (38) که اگر ممکن است‌یک برده آزاد کند و در صورت ناتوانى دو ماه روزه بگیرد و چنانچه نتواند روزه بگیرد،به 60 فقیر طعام بدهد.
«و الحمد لله اولا و آخرا»
پی نوشتها:
1.آیت الله سیستانى:ایمان شرط صحت اعتکاف نیست،هر چند در استحقاق ثواب معتبر است.
آیت الله مکارم:ایمان شرط قبول اعتکاف است نه صحت آن.
شرط ایمان در فتاواى حضرت آیت الله صافى ذکر نشده است.
2.آیت الله گلپایگانى:اعتکاف به نیابت از زنده بنابر احتیاط واجب
صحیح نیست.
آیت الله مکارم:اعتکاف به نیابت از دیگرى،زنده یا مرده،به قصد رجاء اشکال ندارد.
حکم اعتکاف به نیابت از زنده در فتاواى حضرت آیت الله صافى ذکر نشده است.
3.آیت الله مکارم:روزه استیجارى بنابر احتیاط واجب کفایت نمى‌کند.
آیت الله فاضل:بنابر احتیاط واجب،روزه براى دیگرى خواه استیجارى باشد یا مثلا قضاى روزه پدر که پسر بزرگتر واجب است‌باشد اگر اعتکاف براى همان کسى که برایش روزه مى‌گیرد نیست کفایت نمى‌کند.
4.آیت الله فاضل:اگر نذر کرده باشد که ایام معینى معتکف شود نمى‌تواند براى آن ایام روزه استیجارى قبول کند.
5.آیت الله گلپایگانى:مگر آنکه هر دو روزه را قصد کند که در این صورت،اعتکافش صحیح است هر چند به جهت مخالف با نذر گناه کرده است.نظر حضرت آیت الله صافى به دست نیامد.
6.آیت الله اراکى:نسبت‌به دو روز اول اجازه لازم است.
7.آیت الله گلپایگانى،آیت الله صافى:اجازه لازم است و اگر موجب از بین رفتن حق او نباشد، اجازه او براى اعتکاف لزومى ندارد ولى بدون اجازه شوهر نمى‌تواند از خانه بیرون رود.بنابر این جایز بودن اعتکاف بستگى به اجازه شوهر دارد و چنانچه اجازه ندهد،اعتکاف باطل است.
آیت الله سیستانى:اگر توقف او در مسجد بدون اجازه شوهر حرام باشد،اعتکافش باطل است.
آیت الله خویى:اگر منافات با حق شوهر داشته باشد اجازه او لازم است و اگر منافات نداشته باشد و روزه او مستحبى باشد،بنابر احتیاط واجب باز هم اجازه لازم است.
8.آیت الله گلپایگانى:بنابر احتیاط واجب،ولى اگر فرزند را نهى کنند و مخالفت‌با آنان سبب اذیت و آزارشان باشد اعتکاف باطل است.
9 آیت الله اراکى:نسبت‌به فرزند اجازه والدین شرط است و نسبت‌به زن اجازه شوهر بنابر احتیاط واجب لازم است.
10.آیت الله خویى،آیت الله سیساتى:بنابر احتیاط واجب تا مغرب.
آیت الله مکارم:تا غروب آفتاب.
11.آیت الله خویى،آیت الله سیستانى:اگر همین اعتکاف مستحبى معروف را نذر کرده باشد باطل است،ولى اگر این اعتکاف نباشد،مثلا مقصودش ماندن در مسجد باشد،صحیح است.
12.در روایتى آمده است،اعتکاف تنها در مساجدى صحیح است که پیامبر یا وصى پیامبر در آن نماز جماعت‌خوانده باشد و در دو مسجد اول پیامبر صلى الله علیه و آله و حضرت على علیه السلام و در دو مسجد دیگر حضرت على علیه السلام نماز جماعت‌خوانده‌اند و اعتکاف در مسجد جامع نیز در برخى روایات دیگر آمده است(وسائل الشیعه،ج 7،ص 406).
13.آیات عظام،خوئى،گلپایگانى،اراکى،سیستانى،صافى،مکارم:اعتکاف در مسجد جامع نیز صحیح است هر چند احتیاط آن است که در یکى از آن چهار مسجد معتکف شود.
14.آیت الله خویى:هر چه با حال جنابت در مسجد توقف کند،جزء اعتکاف نیست.
15.آیات عظام گلپایگانى،اراکى،صافى:بنابر احتیاط واجب اعتکافش باطل است.
آیت الله خویى:اگر جاى کسى را غصب کند اعتکافش اشکال دارد ولى اگر بر فرش غصبى بنشیند اعتکاف باطل نیست.
آیت الله مکارم:به احتیاط واجب،اعتکافش باطل نیست.
16.نظر آیت الله صافى در این مساله به دست نیامد.×
17.آیت الله سیستانى:یا اطمینان حاصل شود.
18.آیات عظام خویى،فاضل،مکارم:یک نفر عادل هم بگوید کفایت مى‌کند.
19.آیت الله گلپایگانى،آیت الله اراکى:به هر حال،حکم حاکم کفایت مى‌کند.
آیت الله مکارم:حکم حاکم بنابر احتیاط واجب کافى نیست.
20.آیت الله سیستانى:در صورتى که نشانه‌اى بر اینکه جزء مسجد است وجود داشته باشد حکم مسجد را دارد.
آیت الله صافى:افزوده‌هاى مسجد،تا معلوم نشود جزء مسجد است‌حکم مسجد را ندارد.
21.آیت الله سیستانى:اگر نشانه‌اى بر مسجد بودن آن وجود نداشته باشد.
آیت الله مکارم:مگر آنکه ظاهر حال دلالت داشته باشد که جزو مسجد است.
22.آیت الله مکارم:اعتکاف در دو مسجد متصل به هم اشکال ندارد.
23.آیت الله مکارم:اعتکاف باطل نیست و ادامه آن را در مسجد دیگرى به پایان ببرد.
24.آیت الله مکارم:به حاشیه مساله قبل مراجعه شود.
25.آیات عظام اراکى،گلپایگانى،خویى:خارج شدن از مسجد براى شرکت در تشییع جنازه مطلقا جایز است.
26.آیت الله اراکى،آیت الله خویى:براى شرکت در نماز جماعت نیز مى‌تواند از مسجد خارج شود.
آیت الله سیستانى:در صورتى که ناچار باشد بیرون رود.
27.آیات عظام،خویى،گلپایگانى،اراکى:و زیر سایه راه نرود.
آیت الله صافى:بنابر احتیاط واجب زیر سایه راه نرود و مطلقا زیر سایه ننشیند.
28.آیت الله مکارم:انتخاب نزدیکترین راه واجب نیست،مگر آنکه اختلاف دو راه بسیار زیاد باشد.
20.آیت الله خویى،آیت الله سیستانى:باطل است.
آیت الله گلپایگانى:بنابر احتیاط واجب باطل است.
30.آیت الله سیستانى،آیت الله مکارم:نسبت‌به عطریات لذت بردن معتبر.
نیست،پس اگر بوى آن را احساس کند،هر چند لذت نبرد حرام است.
آیت الله فاضل:اگر بو را احساس مى‌کند ولى لذت نمى‌برد،بنابر احتیاط واجب باید پرهیز کند.
31.آیات عظام خویى،مکارم،سیستانى،صافى:لمس و بوسه،بنابر احتیاط واجب حرام است.
32.آیت الله خویى،آیت الله اراکى:در غیر جماع اگر سهوا باشد اعتکاف.
باطل نیست.
آیت الله گلپایگانى،آیت الله مکارم:بنابر احتیاط واجب اعتکاف باطل است.
آیت الله سیستانى:جماع نیز حکم سایر محرمات را دارد.
33.آیت الله مکارم:نسبت‌به نپوشیدن لباس دوخته و پوشیدن لباسى مانند لباس احرام، احتیاط مستحب نیست‌بلکه بهتر است نپوشند،چون خلاف عمل افراد متشرع و ممکن است گمان بدعت نیز داشته باشد.
34.آیات عظام گلپایگانى،خویى،اراکى:اگر در اعتکاف واجب،سهوا جماع کند،بنابر احتیاط واجب،اعتکاف را دوباره انجام دهد.
35.آیت الله گلپایگانى:احتیاط در تمام موارد ترک نشود.×
36.آیت الله سیستانى:بنابر احتیاط واجب.
37.آیت الله سیستانى:ولى به قدرى تاخیر نیندازد که سهل انگارى به شمار آید.
38.آیت الله خویى:بلکه واجب است‌به همین ترتیب عمل کند.
منبع: حوزه
