مسائلی که تحت عنوان بزرگداشت و حفظ احترام قرآن بیان می‎گردد شامل تذکراتی است که در رابطه با احترام ظاهری قرآن مطرح است. رعایت این مسائل موجب درک مقام و موقعیت قرآن می‎شود. به این جهت توصیه ما این است که این موارد در ارتباط با قرآن مدّنظر قرار گیرد.
1. نگهداری قرآن در جای مناسب
یکی از مظاهر احترام قرآن این است که قرآن را به گونه‎ای نگهداری نمود که سبب هتک حرمت آن نشود. در این زمینه جا دارد موارد زیر رعایت شود:
الف. جلد کردن قرآن، تا هنگام استفاده از آن کثیف نشود.
ب. قرآن در جایی دور از دسترس بچه‎ها باشد تا خدای ناکرده وسیله بازی بچه‎ها نگردد، یا احیاناً به وسیله آنان به این سو و آن سو پرتاب نشود. از این رو وقتی از قرآن استفاده نمی‎شود لازم است آن را در جای مناسب یا بلندی بگذارند.
ج. جایی که قرآن را می‎گذارند از نظر شرافت و تمیزی مناسب باشد.
د. روی قرآن، هیچ شیئی اعم از کتاب و… نگذارند.
2. مؤدّب نشستن در حضور قرآن
در برخی از محافل یا جلسات قرآنی دیده می‎شود که مؤدّب نشستن در حضور قرآن مراعات نمی‎گردد.
مثلاً قرآن را روی زمین می‎گذارند و به آن نگاه می‎کنند. یا پای خود را در محضر قرآن دراز می‎کنند و یا با تسبیح و سر و صورت خود بازی می‎کنند و یا نحوه نشستن آنان به گونه‎ای است که موجب بی‎احترامی به ساحت مقدّس قرآن است.
در این راستا بهتر دیدیم عنان قلم را به دست عارف بالله و مفسّر عالیقدر قرآن «مولی محسن فیض کاشانی» بسپاریم و از گفته‎های ایشان خوشه چینی کنیم:
قاری قرآن بایستی در چهره خود،‌ادب مناسب را حفظ کند… هنگام تلاوت شایسته است، رو به قبله باشد و سر خود را پایین اندازد. چهار زانو بنشیند و به جایی تکیه نکند و نشستن او در چهره متکبّران نباشد. اگر چه تنها نشسته باشد چنین پندارد که در برابر استاد خویش نشسته است.[1] سنت بسیار خوبی که از قدیم الایام رعایت می‎شده، گذاشتن رحل زیر قرآن‎هاست که عمل بسیار خوبی است. کسانی که با تلاوت قرآن کریم سروکار دارند پسندیده است که در منازل خود نیز،‌ از «رحل» استفاده کنند و با این کار به فرزندان خویش احترام گذاردن به قرآن را تعلیم دهند.
3. استقبال قبله
بهتر است هنگام قرائت قرآن انسان رو به قبله و خانه خدا بنشیند همانگونه که در نماز رو به قبله می‎ایستد. استقبال قبله هنگام قرائت قرآن، سبب تمرکز فکر انسان شده و تأثیر بیشتری در قاری قرآن می‎گذارد.
اصولاً انسان وقتی قرآن می‎خواند (نشسته یا ایستاده) به هر حال باید رو به یکی از جهات جغرافیایی داشته باشد. امّا بهتر است رو به جهتی نماید که مقدس‎ترین مکان روی زمین است و خداوند به مسلمانان دستور داده است هنگام نماز و سایر عبادات رو به سوی آن (کعبه) نمایند. شاید رمز مسأله این است؛ وقتی انسان رو به قبله است افکارش متمرکز و قلبش خاضع خداوند است. بنابراین استقبال قبله در تلاوت قرآن موجب تأثیر بیشتر آیات الهی در قلب و جان قاری می‎شود.
4. ترک نکردن قرائت قرآن
یکی از چیزهایی که در خانه هر مسلمانی یافت می‎شود کتاب آسمانیِ قرآن است. این کتاب برنامه زندگی و هدایت انسانهاست. هر خانواده مسلمان برای استمداد از آن و تیمّن و تبرّک، حداقل یک قرآن در منزل نگهداری می‎کند. نگهداری قرآن در منازل فواید بسیاری دارد از جمله موجب دوری شیطان از خانه می‎گردد، ولی باید مراقب بود که از خواندن آن غفلت نشود. زیرا معطل گذاردن و نخواندن آن یک نوع بی‎احترامی به ساحت مقدّس قرآن است.
امام ششم ـ علیه السّلام ـ از حضرت امام محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ نقل می‎کند:
«اِنَّهُ لَیُعْجِبُنی اَنْ یَکُونَ فِی الْبَیْتِ مُصْحَفٌ یَطْرُدُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ الشَّیاطینَ».[2] من خوش دارم در خانه قرآنی باشد که خدای عزّوجلّ به وسیله آن شیطان‎ها را دو کند.
در روایت دیگری امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: سه چیز در دادگاه الهی از انسان شکایت می‎کند، یکی از آنها قرآن است:
«…وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَیْهِ الْغُبارُ لا یُقْرَأُ فیهِ».[3] …و قرآنی که بدون استفاده مانده غبار گرفته باشد و خوانده نشود.
5. مواردی که تلاوت مناسب نیست
در هفت مورد تلاوت قرآن منع شده است. امام علی ـ علیه السّلام ـ در روایتی فرموده است:
«سَبْعَهٌ لا یَقْرَؤُونَ الْقُرْآن: الرّاکِعُ وَ السّاجِدُ وَ فِی الْکَنیفِ وَ فِی الْحَمّامِ وَ الْجُنُبِ وَ النَّفْساءِ وَ الْحائِضِ».[4] هفت گروه نباید قرآن بخوانند: افراد در حال رکوع، و افراد در حال سجده، در دستشویی، حمام، در حال جنابت، نفاس و حیض.
از این کلام امیرمؤمنان ـ علیه السّلام ـ فقهای بزرگوار شیعه چنین برداشت کرده‎اند که قرآن خواندن در این موارد کراهت دارد. در مورد شخص جُنب، حائض و نفساء فتوا داده‎اند که خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره‎هایی که سجده واجب ندارد، مکروه است ولی کمتر از آن مانعی ندارد.
امّا این سه دسته نمی‎توانند سوره‎هایی که سجده واجب دارد بخوانند. حتّی اگر یک حرف از این چهار سوره را هم بخوانند حرام است.[5]