نویسنده: سحر حیدری*

زن و علم:

هرگاه در مورد علم در چارچوب مبانی اسلامی سخن به میان می آید ناخودآگاه ذهنها به سمت یادآوری حدیث:« طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه) (1) و آن همه تاکید قرآن بر مساله ی علم آموزی که آیه ی:« قل هل یستوی الذین یعملون و الذین لا یعلمون»(2) که تنها جرعه ای از این چشمه ی حیات بخش الهی است متمایل می گردد. اسلام زنان را در عرصه ی علم محدود ننموده است بلکه از دیدگاه این مکتب نورانی دو نوع علم برای زنان وجود دارد:
1- علمی که فراگیری آن واجب عینی است و لذا نیازی به اجازه مرد ندارد.
2- علمی که فراگیری آن واجب کفایی است که اگر دیگران اقدام به فراگیری آن ننمودند با هم واجب عینی می شود اما در غیر این صورت نیاز به اجازه ی مرد دارد اما اگر زن شرط کرده باشد که در اوقاتش باید زمانی برای فراگیری علوم اختصاص داده شود نیازی به اجازه ی مرد نیست همان کاری که حضرت زینب(س) انجام داد. (3) البته از آنجا که اسلام دین زکات طهارت و علم است(4) ارزش علم را در صورتی می داند که در کنار پاکی و صفای روحانی باشد و علم را زمانی علم می داند که انسان را پیامبر گونه نماید.
بر اثر تلفیق همین دو عامل علم و طهارت است امام باقر(ع) در توصیف اوضاع هنگامه ی ظهور حضرت مهدی (عج) می فرماید:« و توتون الحکمه فی زمانه حتی ان المراه لتقضی فی بیتها بکتاب الله تعالی و سنه رسول الله» در زمان ظهور آن حضرت حکمت و دانش آنچنان فراگیر می شود که زن در خانه به کتاب خدا و سنت رسول الله(ص) قضاوت می کند. (5)

زن و کار در خارج از خانه

تفکر متعادل اسلام در مورد کار زن اعجاب انگیز و جداً‌ در خور تحسین و ستایش است، چرا که کارخانه را بر زن واجب نکرده، بلکه آنرا ابزاری جهت ابراز علاقه و عشق به شوهر قرار داده است.
در اسلام به کار زن در خارج از منزل مشروعت داده شده به شرط:
1- رعایت حجاب و عفاف، زنان باید این نکته را از صمیم جان درک کنند که پوشیدن یک لباس ساده که تمام بدن و سر جز چهره دو دست تا مچ را بپوشاند مانع هیچ فعالیتی در بیرون نخواهد بود بلکه بالعکس تبرج و خودنمایی و پوشیدن لباسهای تنگ و مدهای رنگارنگ است که زن را به صورت موجود مهمل و غیر فعال در می آورد که باید وقتش را صرف حفظ ظاهر خود کند.(6)
2- تنها نبودن در محیط کار
3- عدم اختلاط با مردان
4- عدم وجود مرد دارای توان کار در خانواده(7)
افزون بر این، احوالات حضرت زهرا(س) خود می تواند عنصری راگشا جهت تبیین محدوده ی کار زنان باشد، چون آن حضرت گاهی برای رفع برخی نیازهای خانه از منزل خارج می شدند(8) و نیز هنگامی که پیامبر (ص) از آنچه در بردارنده ی صلاح زنان است پرسش نمود حضرت زهرا(س) فرمودند:« ان لا یرین الرجال و لا یراهن الرجال» با نامحرمی را نبینند و نامحرمی هم آنان را نبینند اما از این حدیث شریف نباید استنباط عجولانه کرده چون در بردارنده ی این معنا است که زنان باید امور ویژه خود را بیاموزند تا از مراجعه به مردان بی نیاز شوند.(9)

نعمتهای بهشتی الگویی برای زنان:

در قرآن کریم از نعمتهای مختلف بهشتی سخن به میان آمده که برخی از آنها در غالب توصیف ارزش های اصیل وجودی زن نمود یافته اند که عبارتند از:
1- باکره بودن: «فجعلناهم ابکارا»(10)؛ و همه را دوشیزه قرار دادیم.
2- عشق ورزی به همسر:«عربا اترابا»(11)؛ زنانی که تنها به همسر خود عشق و خوش زبان و فصیح و هم سن و سالند.
3- حوریان درشت چشم زیبا که با تمام طرافت و جمال خود در خیمه ها پرده نشین اند و همچون مروارید در صدف هستند:«وحور عین کامثال الولو المکنون»(12)؛
4- دلبران درشت چشم که تنها به همسران چشم می دوزند و همچون تخم ماکیا در پوشش قرار دارند:« و عندهم قاصرات الطرف عین کافحن بیض مکنون»(13)؛
دو توصیف آخر از یک طرف بهانه ی بی حجابی را از زنان زیبا می گیرد و از طرف دیگر به تبیین ارزش حجاب و عفت در قالب تشبیهات عالی می پردازد.

جایگاه زن در نهاد خانواده در دیدگاه پروتکل های صهیونیست:

با تمام اینها باید دید چگونه «برتر اندرسل» فیلسوف معروف انگلیسی در کتاب زناشویی و اخلاق به خود تا این اندازه جسارت داده و می گوید:« در واقع اگر درست بیندیشیم پی می بریم که فواحش معصومیت کانون خانوادگی و پاکی زنان و دختران ما را حفظ می کنند.»(14) باید از راسل پرسید که تعریف او از معصومیت و پاکی چیست؟ جدای از همه ی اینها تنها در مقابل هم قرار دادن دیدگاه اسلام و غرب و بازخوانی پروتکلهای یهود و صهیون روشنگری بلا معارض است در حقانیت موضع اسلام.
پروتکلهای صهیون می گوید:« بر ما واجب و لازم است که در ویران ساختن مبانی اخلاق در همه جا بکوشیم تا راه تسلط و نفوذ ما همور شود و فروید از قوم و نژاد ماست و او همچنان روابط جنسی را بی پرده عرضه خواهد کرد تا این روابط در نظر جوانان به صورت موضوعی مقدس باقی نماند و سیراب ساختن غریزه ی جنسی به صورت مهمترین هدف نسل جوان در آید و در این هنگام است که اخلاق رو به ویرانی خواهد نهاد.»(15)
« کرای سوستام»(16) از بزرگان دیانت مسیحی درباره ی زن می گوید:« او بشری است که گریزی از آن نیست، و او وسوسه ای جللی و آفتی دلپذیر و خطری برای خانه و خانواده و معشوقه ای عاشق کش و ماری خوش خط و خال است.»(17) «دترتولیان» (18) یکی از اقطاب و پیشوایان قدیم در مقام بیان نظر مسیحیت درباره ی زن می گوید: «بی گمان زن مدخل شیطان به درون نفس انسان است و همو راننده ی مرد به طرف شجره ی ممنوعه و شکننده ی قانون خا و زشت کننده ی صورت خدا عینی مرد است.»(19)
در پروتکل ده یهود آمده است:« ما حیات خانواده را در بین ملتها از بین می بریم… و اهمیت تربیتی و اخلاقی آن را نابود می سازیم. وقتی حد فاصل میان زن و مرد برهم خورد و حرمتها در هم شکست، نظام زندگی از هم می پاشد، مردانگی از بین می رود، نامردی شیوع می یابد نسل ها منقرض می شود… و این هدف نهایی یهود در ورای تخریب قانون زندگانی بشر است.»(20)
در پروتکل دیگر آمده:« آرزوی ما این است که گروهی از انسان ها را به وجود آوریم که در مسائل کاملاً ‌آزاد باشند… ما می خواهیم مردمی بیافرینیم که از اعضای تناسلی خویش احساس شرم و حیا نکنند.»(21)
یهود در ورای خوشگذرانی و تجملاتی نظیر زیور آلات و عطرها و آرایشها پنهان شده تا ذخایر و ثروتهای بشری را غارت نماید و با مخفی شدن در پشت پرده ی لباس مد روز جهان زنان را مشغول ساخته تا اموالشان سر از خزانه های یهود در آورد.(22) علاوه بر این رادیوی دانمارک در برنامه های خود همواره بر ضرورت توسعه ی روابط جنسی دختران و پسران قبل از ازدواج تاکید می ورزد زیرا به زعم خویش آن را کاهش دهنده ی میزان طلاق و جدایی می داند. در اتحاد جماهیر شوروی سابق نظام اجتماعی به پیروی از نقشه های یهود بر مبنای کمونیسم زنان پایه ریزی شده است و چنین اصلی در این جوامع حاکم است: «هر فرد ثروتمندی می تواند زیباترین زنان را برای خود برگزیند در حالی که این امر برای فقرا فراهم نیست. پس برای حل این مشکل ناچار به کمونیسم جنسی هستم تا مساوات حقیقی در این مورد فراهم گردد. و این همان مکتبی است که کارل مارکس یهودی آنرا پایه گذاری کرده است.»(23)
در واقع از دیدگاه غرب حجاب سبب افزایش التهابها و اشتیاقها می شود راسل در این مورد می گوید:« اگر پخش عکسهای منافی عفت مجاز شود پس از مدتی مرد خسته خواهند شد و نگاه نخواهند کرد.»
سخن راسل در مورد یک عکس بالخصوص و یک نوع بی عفتی بالخصوص صادق است اما در مورد مطلق بی عفت نه تنها خستگی ناپذیر است بلکه عطش روحی زبانه می کشد جبران ناپذیری را به آن می افزاید و این مساله ای است که خود دنیای غرب به پیروی از مارکس و مکتبش به آن دچار شد. خود« راسل» هم معتقد است که غریزه ی جنسی دو جنبه دارد: یکی حرارت جسمی و دیگری تمایل روح که در صورت ارضا اولی دومی هرگز فروکش نمی کند و آنچه که روابط آزاد ارضا گر آن است جنبه ی نخست است نه عطش روحی.
عطشهای روحی سیری ناپذیرند چنانکه پیامبر گرامی اسلام(ص)فرمودند: «منهومان لا یشبعان طالب علم و طالب مال» «دو گرسنه هرگز سیر نمی شوند؛ یکی جوینده ی علم و دیگر طالب ثروت» جسم مرد با یک زن یا دو زن ارضا می شود اما تنوع طلبی و عطش روحی اشباع نمی گردد.(24) و اما دیدگاه کلی اسلام نسبت به زن از دو بعد قابل تبیین است:
1. اصالت انسانی: اسلام معتقد است اصالت به جنسیت نیست بلکه مخصوص نوع انسان است:« ان اکرمکم عندالله اتقیکم«(25)؛ همانا گرامی ترین شما را نزد خدا پرهیزگارترین شماست.
2. تساوی حقوق:« المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض»(26) مردان و زنان مومن همه یاور و دوستدار یکدیگرند. این آیه به تمام حرف و حدیثهای پیرامون زن پایان می دهد. همانگونه که مرد مومن یار و دوستدار زن مومن است، زن مومن هم یار و دوستدار مرد مومن است پس زن نقش سازنده در ساختن جامعه دارد این آن چیزی است که ما آن را مشارکت سیاسی یا اجتماعی می نامیم. اگر قرآن در جایی می فرماید: «الرجال قوامون علی النساء»(27) و «للرجال علیهن درجه» (28) اما در جای دیگر می فرماید:« ولهن مثل الذی علیهن بالمعروف»(29) و به این ترتیب حقوقی را برای زنان در نظر گرفته که برتری و فیومیت در صورت در تضاد نبودن با حقیقت مساوات در حقوق برقرار خواهد بود.(30)
از دیدگاه اسلام آنچه سبب گمراهی برخی افراد در مورد مسائل زنان گردیده عدم تفکیک صحیح ابعاد وجودی آنان است چرا که از نظر اسلام احکام و اوصاف زنان در دو جنبه قابل مطالعه است:
1) احکام و اوصافی که به اصل زن بودن برمی گردد لذا ثابت و بدون تغیر است مانند لزوم حجاب و عفاف و صدها حکم عبادی و غیر عبادی دیگر.
2) احکام و اوصافی که به کیفیت و نحوه ی محیط پرورش زن مربوط می شود و اگر در پرتو تعلیم و صحیح و تربیت وزین پرورش یابند و چون مردان بیندیشند و مدبر باشند تمایز با مردان نخواهند داشت و اگر گهی تفاوتی یافت شود همانند تمایزی ات که در خود مردان هم مشهود است.
تعبیرهای: «یا أشباه الرجال و لا رجال! حلوم الاطفال و عقول رباب الحجال«(31)
«ایاک و مشاوره النساء فان رایهن الی افن و عزمن الی وهن» که از حضرت علی صادر گردیده به لحاظ غلبه ی خارجی است که حاصل دور نگه داشتن زنان از تعلیم و تربیت صحیح است و در صورت مناسب بودن شرایط حتماً غلبه برعکس خواهد شد و یا دست کم غلبه ای نخواهد بود. «وهن عزم» چون مساله ی حجاب و عفاف از احکام قسم اول نیست هوشمندی و نبوغ برخی از زنان سابقه ی دیرین دارد و سبقت آنان از مردان در حق پذیری با شواهد تاریخی قابل اثبات است تشخصی حقانیت اسلام در جاهلیت دامنه دار حجاز از جهت عقل نظری نیازمند هوشمندی و ال و از جهت عقل عملی محتاج عزمی فولادین بو که زنان بسیاری با نبوغ خود آن را دریافته و پذیرفتند.
حال قدر مسلم آن است که با در نظر گرفتن مقابله ی دیدگاه های اسلام و غرب دیگر جایی برای مغالطه و مجادله باقی نمی ماند و چهره ی باطل تفکر غربی و سیمای حق تفکر اسلامی کاملاً روشن است.

نتیجه:

اسلام که دینی انسان ساز جامع و جاودانه است چشم اندازی وسیع بی نظیر و سعادت بخش در مورد مسائل زنان اعم از مسائل خصوصی و فردی عمومی و اجتماعی دارد که در قالب دیدگاه هایی در زمینه های جهاد علم آموزی خانه و خانواده کار و فعالیت های خارج از منزل و… تبیین گردیده است و در هیچ یک از این موارد شریعت محمدی زن را محدود ننموده، بلکه سخت لوای رعایت حجب و عفاف و در محدوده ی تکوین او را مصویت بخشیده است با آرامش امنیت آزادی کامل در محیط خانه و اجتماع حضوری فعال و ثمربخش داشته باشد. از این رهگذر مغالطه ی آنان که بی توجه به روشنگریها و دیدگاه متعادل اسلام به طرفداری از مکاتب غربی روی آورده اند آشکار می گردد. همانها که دنیای غرب را مدینه ی فاضله ی خود قرار داده اند و چشم بسته بر حق و حقیقت می تازند.

پی نوشت ها :

*کارشناس ارشد علوم قرآن دانشگاه کرمانشاه
1) جعفریان، رسول، رسائل حجابیه، ج1، ص 177، قم: دلیل ما 1380
2) زمر/9
3) جوادی آملی عبدالله زن در آیینه جلال و جمال، ص 310-311 قم اسراء 1383
4) طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، ج2، ص 359 قم: دفتر انتشارات اسلامی، {بی تا}
5) القاپانچی صدرالدین هدف اصلاحی نهضت امام حسین(ع) و قیام مهدی (عج) ترجمه: نور علی احمدی فالحی، ص 390، تهران مهر تابان، 1388.
6) مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ص511 تهران: صدرا 1369.
7) قرائتی محسن، تفسیر نور، ج12 ص 89 تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن گ، 1375 ذیل آیه 23 قصص.
8) واقعه/36
9) واقعه/37
10) واقعه/22-23
11) صافات/48-49
12) مطهری، مرتضی، مجموعه ی آثار، ج19 ص 66، تهران: صدرا، 1369
13) بلاغی، صدرالدین، جاهلیت قرن بیستم ( از کتاب جاهلیته القرن العشرین تالیف محمد قطب)، ص 234-235، تهران: امیرکبیر، 1346.
14) Chry sostem
15) بلاغی، صدرالدین، جاهلیت قرن بیستم( از کتاب جاهلیته القرن العشرین تالیف محمد قطب)، ص 238، تهران: امیرکبیر، 1346.
16) Tertulian
17) بلاغی، صدرالدین، جاهلیت قرن بیستم( از کتاب جاهلیته القرن العشرین تالیف محمد قطب)، ص 259، تهران: امیرکبیر، 1346.
18) سجادی، محمد کاظم، صهیونیسم و تلاش برای نابودی جوامع بشری، ص 259 همدان: دانشجو، 1378
19) همان، ص 260
20) همان، ص 261
21) همان، ص 258
22) مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج19، ص 456-458، تهران: صدرا، 1369
23) حجرات/13
24) توبه/71
25) نساء/34
26) بقره/22
27) بقره/228
28) القاپانچی صدر الدین هدف اصلاحی نهضت امام حسن(ع) و قیام مهدی (عج) ترجمه: نور علی احمدی فالحی، ص 374-376 تهران مهر تابان، 1388.
29) نهج البلاغه، خطبه 27.
30) نهج البلاغه، نامه 31
31) جوادی آملی عبدالله زن در آیینه ی جلال و جمال ص 35-36، قم: اسراء 1383.

منبع: فصلنامه قرآنی کوثر شماره 40