نویسنده: مریم رضایی

دوازده فروردین 1390

3.آیا ایران مورد تهدیدنرم قرار گرفته است؟

مطالعه تاریخ صدر اسلام وتاریخ معاصر ایران ودیگر کشورهای اسلامی و آزادی خواه نشان می دهد مستکبران وزورمندان جهان، همواره قصد نابودی و استثمار کشورهای ضعیف وغارت منابع طبیعی آنها را داشته اند.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران به عنوان بزرگ ترین ومهم ترین انقلاب نرم وفرهنگی، امریکا را بر آن داشت تا با راه اندازی جنگ نرم علیه ایران، از گسترش و نفوذ قدرت جمهوری اسلامی ایران جلوگیری کند. از این رو، درچند حوزه، تهدیدات نرم خود را علیه کشورهای خاورمیانه به ویژه ایران طراحی کرده است که عبارتند از :

الف) مقابله با ایدئولوژی اسلامی

ایالات متحده امریکا درسال 2002 و 2006 م، یک راهبرد امنیت ملی را با توجه به چالش های به وجود آمده پس از واقعه 11 سپتامبر برگزید. دراین راهبرد چنین آمده است.
«اما اکنون یک ایدئولوژی جدید(اسلام) ما را تهدید می کند».

ب) حل وفصل مسالمت آمیز مسائل منطقه ای

درسند 2006 راهبرد دولت امریکا عبارت است از: پرداختن به تنش های منطقه ای شامل سه سطح پیشگیری، حل تنش وایجاد ثبات و بازسازی پس از اتمام تنش.
تمام یا بخش عمده ای از راه حل های حل وفصل مسائل منطقه ای با استفاده از قدرت نرم بیان شده است که زمینه اعمال تهدیدات نرم را در مسائل منطقه ای به وجود می آورد.

ج) جلوگیری از قدرتمند شدن حاکمیت های مخالف سیاست های امریکا

امریکا با همکاری اطلاعاتی دیگر کشورهای هم پیمان خود و نیزاستفاده ابزاری از شورای امنیت می کوشد دولت های مخالف سیاست های این کشور را منزوی سازد و ازدستیابی آنان به تکنولوژی پیشرفته به بهانه دست یابی به سلاح های کشتار جمعی واتمی جلوگیری کند.
دربخشی از سند 2006 آمده است: « ما رهبری قدرت آژانس بین المللی انرژی اتمی را به عهده گرفتیم تا این آژانس، قدرت ردیابی ومقابله با تولید وتکثیر اتمی را بیابد».
این راهبرد آمریکا، درانرژی هسته ای ایران به خوبی روشن است.

د) نظام جمهوری اسلامی ایران

درگزراش کمیسیون امنیت ملی امریکا ونیز درسند 2002 و 2006 م. نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهم ترین چالش های امریکا در قرن 21 معرفی شده است.
استفاده از مفاهیم وتعابیری چون ایران، کشوری یاغی، دشمن آزادی، مخالف روند صلح خاورمیانه و مانند آن، مبین همین مطلب است.
درسند 2006 آمده است: « ما ممکن است با چالشی جدیدتر از هیچ کشوری جز ایران مواجه نشویم. درحال حاضر، حکومت ایران، جمهوری اسلامی است، اما نمی تواند به مدت طولانی، هم جمهوری، هم اسلامی باقی بماند. ایران باید از جمهوری بودن دست بردارد و به یک حکومت قرون وسطایی تنزل یابد یا اسلامی بودن را کنار بگذارد.

4. ابعاد تهدیدهای نرم

تهدید نرم مانند تهدید سخت، ابعاد گوناگونی چون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی دارد. البته در تهدید نرم، تجلی ونمود ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نسبت به دیگر ابعاد بیشتر است واهمیت بیشتری دارد.

الف) تهدید نرم درحوزه سیاسی

تهدید، اعم از سخت و نرم درحوزه سیاسی، درپی ایجاد بی ثباتی در دولت است.ایدئولوژی به عنوان مجموعه ای از اندیشه ها وایده ها، چرایی مشروعیت حکومت حاکم وهویت وماهیت آن را تشکیل می دهد.بنابراین، اگر تهدید نرم بتواند ایدئولوژی کشور مورد تهاجم را به چالش بکشد، بخش زیادی از نقش خود را در ایجاد بی ثباتی ایفا کرده است.

ب) تهدید نرم درحوزه فرهنگی اجتماعی

دربعد فرهنگی مواردی مانند فرهنگ، هنجارها، ارزش ها وهویت، از جلمه مؤلفه هایی هستند که فقدان یا مخدوش شدن آنها زمینه ساز تهدیدات نرم داخلی و حتی شکل گیری تهدیدات سخت افزاری و حمله نظامی دشمنان بیگانه است.
بنابراین، هرگونه اقدامی که به تغییر در الگوهای رفتاری منطبق با ارزش های نظام حاکم بیانجامد در زمره تهدیدهای نرم آن حوزه قرار می گیرد.
ویژگی مهم این بعد درمقایسه با دیگر ابعاد، فراگیر بودن وتداوم آن است. این ویژگی تهدید فرهنگی را به تهدیدی اساسی بدل می سازد.

ج) تهدید نرم درحوزه اقتصادی

بی تردید، ناتوانی دولت درتأمین نیازها ورفاه اقتصادی مردم موجب نارضایتی ملت وبه تبع آن کاهش مشروعیت ومقبولیت نظامی می شود.
فعالیت هایی که به صورتی فرآیندی ودر بستر زمان، فرهنگ حاکم بر اقتصاد را تغییر دهد، مانند تغییرالگوهای مصرف، تولید وتوزیع به گونه ای مغایر با مبانی ارزشی نظام مستقر ترویج نماید و با رسوخ نظریه های جدید اقتصادی مبتنی بر لیبرالیسم وتأکید برمصرف گرایی که در تضاد با هنجارهای پذیرفته شده نظام سیاسی از قبیل قناعت، ساده زیستی و…است درزمره تهدیدات نرم حوزه اقتصادی به شمار می رود.(31)

5. ابزارهای اعمال تهدید نرم

الف) ابزارهای متکی بر فضای سایبر

جدیدترین، فنی ترین وآسان ترین تهدید نرم متکی بر فضای سایبر است. دراین میان پست های الکترونیک وتاکتیک های گوناگون مرتبط با آن، چت روم ها و وب سایت از عناصر اصلی این ابزار است. همچنین روزنت ها یا روزنامه های اینترنتی از ابزار مؤثر دراین زمینه است.

ب) ابزارهای متکی بر رسانه های نوشتاری

روزنامه ها، نشریه ها، خبرنامه ها، بولتن ها وکتاب ها دراین گروه قرار دارد. درحال حاضر امکان دسترسی به این نوع رسانه ها به کمک اینترنت بسیار آسان است.

ج) ابزارهای متکی بر رسانه های دیداری و شنیداری

رادیوها، ماهواره ها، شبکه های تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان که هر روز درحال افزایش است نیز دراین گروه قرار می گیرد.(32)

6. جنگ رسانه ای علیه ایران، مهم ترین ابزار تهدید نرم(33)

الف) رادیوهای فارسی زبان

بسیاری از رادیوهای فارسی زبان دارای سایت اینترنتی بر روی شبکه جهانی اینترنت بوده واخبار واطلاعات آنها نیز از این طریق در دسترس است. افزون بر آن، دریافت فرکانس این رادیوها به صورت دیجیتالی واز راه آنتن های ماهواره ای نیز امکان پذیر است.
با بررسی محتوای برنامه های این رادیو می توان گفت بخش اعظم اطلاعاتی که این رادیوها به مخاطبان منتقل می کنند، با هدف جهت دهی به افکار عمومی ایران و مطابق خواست گردانندگان آنهاست.
به تازگی بخش عمده کنگره امریکا به حمایت فعالیت های مدنی و رسانه ای درایران اختصاص داده شده تا از طریق تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان مقیم لس آنجلس، به برنامه سازی و ترویج فرهنگ غربی در داخل ایران بپردازند.
در اغتشاشات تیر 1382 وخرداد 1388 درتهران و بسیاری از شهرستان ها، تلویزیون های ماهواره ای نقش تحریک کنندگی فراوانی داشته اند وبسیاری از دستگیر شدگان این حوادث وناآرامی ها به تأثیرپذیری از برنامه های مخرب این تلویزیون اذعان کردند.

شبکه های تلویزیونی ماهواره ای

راه اندازی شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، از روش های مهم جنگ رسانه ای امریکا علیه ایران است.
این شبکه ها بیشتر درامریکا استقرار دارند وبا اجازه کانال های ماهواره ای، تصاویر خود را به مناطق مختلف جهان به ویژه ایران مخابره می کنند.
بهره برداری چند منظوره از تکنولوژی های جدید ارتباطی، از دیگر شیوه های جنگ رسانه ای علیه ایران به شمار می رود. البته هدف این شبکه ها برنامه ای از پیش تعیین شده برای گسترش فرهنگ استفاده از ماهواره درایران وحل مسائل ومشکلات فنی استفاده کنندگان است.

ب) سایت های اینترنتی فارسی

بخش عمده ای از سایت های فارسی خبری، به گروه ها وفعالیت های سیاسی خارج ازکشور یا دولت های خارجی وابسته است. سرمایه گذاری روی سایت های اینترنتی، از ابزارهای جنگ رسانه ای علیه ایران است که کشورهایی چون امریکا وجریانات معاند نظام جمهوری اسلامی ایران با قدرت و شدت پی گیری می کنند. در گذشته، ارتباط دولت ها، سازمان های سیاسی، گروه ها و جریانات اپوزیسیون با مردم ایران، با سختی وبا صرف هزینه های فراوان صورت می گرفت، ولی امروزه اینترنت امکان ارتباط با مردم ایران را با هزینه های بسیار اندک فراهم آورده وبه راحتی می توان آنها را بمباران تبلیغی وسیاسی کرد. می توان گفت اینترنت، امروزه جای نوارها واعلامیه های چاپی را گرفته وبه ابزاری مؤثر و گسترده برای مبارزه های سیاسی و جنگ های رسانه ای تبدیل شده است.

ج) خبرگزاری های خارجی

مطبوعات غربی به مسائل ایران بسیار اندک توجه دارند وبه ندرت رویدادهای جاری ایران دراین رسانه ها بازتاب می یابد. با این حال، یک خط مشی کلان ومحوری براین رسانه ها حاکم است که براساس آن فقط اخبار منفی ازایران بر روی صفحات این نشریات نقش می بندد وعمده گزارش های خبرنگاران مطبوعات غربی از ایران، یا مربوط به بحران های سیاسی، اجتماعات، زد و خوردها وتضاد حاکمیت با مردم است یا به حوادثی مانند نقض حقوق بشر، تلاش برای دستیابی به سلاح های هسته ای وکشتار جمعی ونقض آزادی های سیاسی ومدنی درایران مربوط می شود این رسانه ها همچنین با انتشار اخبار سری ومحرمانه یا اخبار هدایت شده دستگاه های سیاست خارجی واطلاعاتی کشورهای متبوع خود، به ایجاد فضا وجوسازی علیه ایران می پردازند.
ریشه یابی بسیاری از جریان سازی های رسانه ای علیه ایران، برای نخستین بار نشان می دهد. این رسانه های غربی واغلب، وابسته به محافل صهیونیستی بوده اند که با جعل یا انتشار عامدانه برخی اطلاعات، یک محور فشارعلیه ایران ایجاد کرده وبیشتر رسانه های بین المللی، تحت تأثیر جو ایجاد شده، به دنباله روی ازآن مسئله ودامن زدن به بحران خبری و سیاسی پرداخته اند.
درسال های اخیر، بامحوریت یافتن مسائل سیاسی ایران، بسیاری از مطبوعات خارجی، اقدام به اعزام خبرنگار خارجی یا تأسیس وتقویت دفاتر نمایندگی در ایران کرده اند.
از دیگر سو اگر خود خبرنگاران خارجی مستقر درایران نیز بخواهند، اخبار مثبت ایران درخروجی های خبرگزاری های خارجی منتشر نمی شود. آنان به تجربه دریافته اند اگرخواستار ادامه کار وهمکاری با آن رسانه خاص هستند، باید چه نوع اخباری را پوشش دهند وهمچنین کدام بخش از اخبار را برجسته و بزرگ نمایی کنند.
از یک دیدگاه وبراساس آنچه از پی آمدهای رسانه های الکترونیک جدید مطرح است، جهان وبه تبع آن کشور ایران، وارد عصر دوم رسانه ها شده است که بر خلاف دوره مدرن و عصر اول رسانه ها، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی نیست واطلاعات، حرف آخر را می زند.
جهان امروز، جهانی انباشته از سرگشتگی ها، دودلی ها، تردیدها، پرسش های جدید ودر یک کلام، جهانی بی ثبات وبسیار متغیراست. این جهان، دیگر مانند گذشته منظم و قابل کنترل نیست وپی آمدهای ناخواستنی بسیاری دارد.
بنابراین، رسانه های جدید الکترونیکی نقش بسیار مؤثری درتغییرات فرهنگی ایران ایفا خواهند کرد.
در ادامه به بخشی از سخنان رهبر معظم در باره جنگ رسانه های غرب علیه ایران اشاره می کنیم.
«امروز تهاجم فرهنگی با استفاده از ابزارها وفن آوری های جدید ارتباطی خیلی جدی است. صدها وسیله و راهرو اطلاعات به سمت فکر جوان ونوجوان ما وجود دارد. از انواع شیوه های تلویزیونی ورادیویی ورایانه ای وامثال اینها دارند استفاده می کنند وهمین طور به صورت انبوه، افکار وشبهه های گوناگون را در آنها می ریزند. باید درمقابل اینها ایستاد. امروز نمی شود به همان روش های قدیمی خودتان اکتفا کنیم.
البته که جوان نمی آید. جوان را باید بشناسید. فکر او را باید بشناسید. آنچه را که به او هجوم آورده، باید بشناسید. تا میکروب وبیماری را نشناسید که علاج نمی توان کرد. اینها همه ملایی می خواهد. درس خواندن، مطالعه کردن وکارکردن که همه اینها زیر عنوان مهارت های دینی خلاصه می شود.»
ایشان درکلامی دیگری می فرماید:
«امروز دشمن، جبهه وسیعی را با استفاده از ابزارهای خطرناک وکارآمد و نیز با بهره گرفتن از علم وتکنولوژی تشکیل داده است تا جمهوری اسلامی را هدف یک رویش همه جانبه فرهنگی قرار دهد. مقابله با این تهاجم بسیار خطرناک و ویرانگر، نیازمند هوشیاری واستفاده از ابزار وروش های مشابه دشمن یا شیوه های جایگزین آن است».(34)

روش ها وفعالیت های مورد استفاده در تهدید نرم(35)

1. درحوزه سیاسی

– جنگ روانی؛
– بی اعتبار کردن رهبران دینی وانقلابی ؛
– ایجاد وگسترش اختلاف میان جناح های مختلف حاکمیت با هم وبا مردم؛
– مشغول ساختن ذهن مدیران نظام به مسائل داخلی ومنصرف ساختن آنان از تعقیب اهداف جهانی انقلاب اسلامی،
– نفوذ درمجامع روشنفکری وتصمیم سازی نظام مانند دانشگاه ها، مطبوعات و مراکز نشر وفیلم؛
– انحراف افکارعمومی کشور به سود امریکا؛
– کوشش برای متهم کردن مسئولان ایرانی به مواردی شبیه میکونوس؛
-تلاش برای حذف مسالمت آمیز رهبران روحانی ایران؛
– ایجاد شکاف میان دولت وملت؛
– ساختن حزب؛
– نفوذ درپست های کلیدی نظام؛
– اتحاد مخالفان نظام؛
– تضعیف رهبری.

2. درحوزه اقتصادی

-تحریم های اقتصادی؛
-کمک مالی به خانواده های زندانیان سیاسی؛
– کمک های مالی به گروه های مخالف حکومت؛
– تشویق اعتصابات وشورش های صنفی وکارگری.

3. درحوزه های فرهنگی اجتماعی

– ایجاد شبهه در آموزه های دینی،
– حمایت مکرر و مؤکد از حقوق بشر ودموکراسی درایران؛
– تدارک شبکه های متعدد رادیو تلویزیونی برای ایرانیان با استفاده از جدیدترین فن آوری ها؛
– بی اهمیت جلوه دادن منابع خبری نظام به ویژه صدا وسیما؛
– ایجاد تصویری دل فریب از امریکا در اذهان مردم؛
– از بین بردن انگیزه دفاع از کشور وناموس درصورت حمله نظامی امریکا؛
– القا حس ناتوانی وبدبینی به آینده، تنبلی وهوس رانی؛
– گسترش فساد واعتیاد در جوانان کشور.

4. درحوزه امنیتی

– کوشش برای دامن زدن به گرایش های تجزیه طلبانه درنقاط مختلف کشور؛
– دامن زدن به نافرمانی مدنی در تشکل های دانشجویی ونهادهای غیر دولتی وصنفی؛
– حمایت از مخالفان حکومت ایران؛
– دعوت فعالان جوان ایرانی برای شرکت در سمینارهای خارجی؛
– تضعیف سرویس های امنیتی ونظامی حکومت ایران؛
– بی اعتبار سازی رسانه ملی.

اهداف تهدیدهای نرم علیه ایران

چنان که گفته شد، هدف اصلی تهدید نرم عبارت است از تحمیل اراده بر حریف و سرنگونی کشور مورد تهاجم با استفاده از شیوه ها وابزارهای غیر نظامی.
درکشور ایران، امریکا اهدافی را در تهدید نرم دنبال می کنند تا به براندازی جمهوری اسلامی ایران بیانجامد. آن اهداف عبارتند از :

1. تضعیف وتخریب باورهای دینی وبه عبارت دیگر دین زدایی

خداوند در قرآن کریم دراین باره می فر ماید:
یریدون ان یطفوا نور الله بافواهم و یابی الله الا ان یتم نوره ولو کره الکافرون.(توبه: 32)
می خواهند نور خدا را با سخنان خویش خاموش کنند، ولی خداوند نمی گذارد، تا نور خود را کامل کند، هر چند کافران را خویش نیاید.

2. تضعیف ارکان نظامی اسلامی به ویژه ولایت فقیه ورهبری جامعه

درقرآن کریم می خوانیم:
واذ یمکر بک الذین کفروا لیثبتوک او یقتلوک او یخرجوک ویمکرون ویمکرالله والله خیر الماکرین.(انفال: 30)
و[یادکن] هنگامی را که کافران درباره تو نیرنگ می کردند تا تو را به بند کشند یا بکشند یا [از مکه] اخراج کنند ونیرنگ می زدند وخدا تدبیر می کرد وخدا بهترین تدبیرکنندگان است.

3. تغییر دراعتقادها وباورها وتحریف عقاید

قرآن کریم می فرماید:
من الذین هادوا یحرفون الکلم عن مواضعه ویقولون سمعنا وعصینا.(نساء:46)
برخی از آنان که یهودی اند، کلمات را از جاهای خود برمی گردانند و با پیچانیدن زبان خود وبه قصد طعنه زدن در دین اسلام یا در آمیختن [عبری به عربی] می گویند: شنیدیم ونافرمانی کردیم، وبشنو[که کاش] ناشنوا گردی.

4. اختلاف افکنی

درآیه ای ازقرآن دراین باره می خوانیم:
والذین اتخذوا مسجداً ضراراً وکفراً وتفریقاً بین المؤمنین وارصاداً لمن حارب الله ورسوله من قبل ولیحلفن ان اردنا الا الحسنی والله یشهد انهم لکاذبون.(توبه: 107)
وآنهایی که مسجدی اختیار کردند که مایه زیان وکفر و پراکندگی میان مؤمنان است و[نیز] کمینگاهی است برای کسی که پیش از این با خدا و پیامبر او به جنگ برخاسته بود وسخت سوگند یاد می کنند که جز نیکی قصدی نداشتیم، و [لی] خدا گواهی می دهد که آنان بی شک، دروغ گو هستند.

5. گسترش فساد

در آیه ای از قرآن می خوانیم:
الذین طغوا فی البلاد فاکثروا فیها الفساد.(فجر: 11و12)
همانان که درشهرها سر به طغیان برداشتند ودر آنها بسیار تبهکاری کردند.

برخی راهکارهای مقابله با تهدید های نرم (36)

-باور به هجوم وتهدیدهای نرم وشناسایی تاکتیک های جنگ روانی و رسانه ای؛
– مهندسی فرهنگی، عمق بخشی فرهنگی وتشکیل اتاق های فکر برای پیشگیری از نفوذ عوامل فرهنگی دشمن؛
– تبیین حقایق از زبان نخبگان به مردم؛
– تقویت امنیت فرهنگی؛
– قانونمند کردن مقابله با جرایم سایبر وتلفن همراه؛
– حمایت تقنینی و مالی از تعمیق قدرت نرم نظام در محیط های مجازی؛
– مقابله با ایجاد وگسترش فرقه های ساختگی؛
– مقابله با ایجاد ونشر شایعه های مخرب؛
– تقویت فرضیه امر به معروف ونهی از منکر؛
– مبارزه با روحیه تجمل گرایی؛
– پیشبرد طرح های توسعه ای درمناطق محروم و مرزی ورفع فقر، ناامنی و بیکاری؛
– فراهم آوردن زمینه عضویت نخبگان درنهادهای دولتی وسیاسی با هدف جلوگیری ازجذب آنان در جبهه مخالفان؛
– استفاده از توانمندی های بالای مساجد در تربیت نیروی انسانی؛
– اطاعت از رهبری وهمراهی با روحانیت متعهد درخط رهبری؛
– تقویت انگیزه های معنوی والهی؛
– تقویت قدرت نرم نیروهای مسلح؛
– تأکید بر آینده پژوهی با هدف تقویت جنبش نرم افزاری تولید علم.

پی نوشت ها :

31. تهدید نرم وراهبردهای مقابله با آن، صص 142- 147. (تلخیص)
32. همان، ص 132.
33. نک: جنگ نرم، صص 241- 246.
34. سخنرانی رهبری درتاریخ 19/ 9 / 71.
35. نک: جنگ نرم، صص 77و 88.
36. نک: حسین عبدی، جنگ نرم، صص 89- 102 و صص 112- 116.

منبع:کرمانی زاده،عین اله،اشارات(ش1 پیاپی142(،انتشارات مرکزپژوهش های اسلامی صداوسیمای قم،1390