پنهانی بودن ولادت
یکی از ویژگی های مهم ولادت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مخفی بودن آن است. این امر در سخنان معصومین(علیهم السلام) مورد اشاره قرارگرفته و باتعابیر متفاوت و فراوانی به آن اشاره شده است.

پنهانی بودن تولد امام زمان (عج) و فلسفه ی آن

ـ امام سجّاد(علیه السلام) فرمود: «فِی الْقَائِمِ مِنَّا سُنَنٌ مِنْ سُنَنِ الانْبِیاءِ(علیهم السلام) … وَ سُنَّهٌ مِنْ إِبْرَاهِیمَ … وَ أَمَّا مِنْ إِبْرَاهِیمَ فَخَفَاءُ الْوِلادَهِ وَ اِعْتِزَالُ النَّاسِ …»؛1 «در قائم ما سنت هایی از انبیا وجود دارد: … و سنتی از ابراهیم … و اما از ابراهیم پنهانی ولادت و کناره گیری از مردم…».
ـ امام باقر(علیه السلام) فرمود: «انْظُرُوا مَنْ تَخْفَی عَلَی النَّاسِ وِلادَتُهُ فَهُوَ صَاحِبُکُمْ »؛2 «بنگرید آن کس که ولادتش بر مردم پنهان است، همو صاحب شما است».
ـ امام باقر(علیه السلام) فرمود: «انْظُرْ مَنْ لا یدْرِی النَّاسُ أَنَّهُ وُلِدَ أَمْ لا فَذَاکَ صَاحِبُکُمْ »؛3 «بنگرید آن کس که مردم نمی دانند او متولد شده یا نه؛ پس همو صاحب شما است».
ـ امام صادق(علیه السلام) فرمود: «فِی الْقَائِمِ سُنَّهٌ مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ(علیه السلام) فَقُلْتُ وَ مَا سُنَّهُ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ قَالَ خَفَاءُ مَوْلِدِهِ…»؛4 «در قائم سنتی از موسی بن عمران است، گفتم: سنت موسی بن عمران چه بود؟ فرمود: مخفی بودن ولادت او …».
ـ امام صادق(علیه السلام) فرمود: «صَاحِبُ هَذَا الامْرِ تَعْمَی وِلادَتُهُ عَلَی هَذَا الْخَلْقِ لئلّا یکُونَ لاَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیعَهٌ إِذَا خَرَجَ»؛5 «ولادت صاحب الامر بر این خلق پوشیده است تا چون ظهور کند، بیعت کسی بر گردنش نباشد».
ـ امام رضا(علیه السلام) فرمود: «…حَتَّی یبْعَثَ اللَّهُ لِهَذَا الامْرِ غُلاماً مِنَّا خَفِی الْمَوْلِدِ…»؛6 «تا اینکه خداوند بر انگیزد جوانی از ما که دارای ولادتی پنهانی است…».
ـ امام جواد(علیه السلام) در این باره فرمود: «…و لکن القائم الذی یطهر الله عز و جل به الارض من أهل الکفر و الجحود و یملاها عدلا و قسطا هو الذی تخفی علی الناس ولادته …»؛7 «اما قائمی که خدای تعالی به توسط او زمین را از اهل کفر و انکار پاک سازد و آن را پر از عدل و دا د کند، کسی است که ولادتش بر مردم پوشیده…».

فلسفه مخفی بودن ولادت
از روایات استفاده می‌شود، مهم‌ترین فلسفه غیبت «مصون ماندن ایشان از خطر نابودی» است. به این بیان که خداوند متعال می‌دانست اگر امامان پیشین ظاهر شوند، از کشته شدن در امان خواهند بود؛ برخلاف مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که اگر ظاهر شود، کشته خواهد شد. اگر یکی از پدران مهدی کشته می‌شد، حکمت و تدبیر الهی اقتضا می‌کرد، دیگری به جای او نصب گردد؛ ولی اگر مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کشته شود، مصلحت و تدبیر امور انسان ها اقتضا نمی کرد که ، امام دیگری به جای او نصب گردد.
ابو بَصِیر از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است: « صَاحِبُ هَذَا الامْرِ تَغِیبُ وِلادَتُهُ عَنْ هَذَا الْخَلْقِ لِئَلا یکُونَ لاحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیعَهٌ إِذَا خَرَجَ وَ یصْلِحُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهُ فِی لَیلَهٍ»؛8 «ولادت صاحب الامر بر این مردم نهان است تا چون خروج کند، بیعت هیچ کس بر گردنش نباشد و خدای تعالی امر وی را در یک شب به سامان رساند».
مخفی بودن ولادت، درباره برخی از بزرگان نقل شده که می‌توان از آن جمله به ولادت مخفیانه ابراهیم خلیل(علیه السلام) از ترس کشته شدن به دست پادشاه زمانش و نیز به ولادت پنهانی موسی بن عمران(علیه السلام) از ترس کشته شدن به دست فرعون اشاره کرد.
به همین جهت شیخ طوسی(ره) ، ولادت پنهانی حضرت مهدی(علیه السلام) را امری عادی و معمولی دانسته، می‌نویسد: «این نخستین وآخرین حادثه نبوده و در طول تاریخ بشری، نمونه های فراوان داشته است».9
این حقیقت را صاحب منتخب الاثر این گونه بیان کرده است: «راز مخفی نگه داشتن ولادت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) این بود: خلفای بنی عباس، از طریق روایاتی که پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) و ائمه طاهرین(علیهم السلام) نقل شده بود، می‌دانستند دوازدهمین امام، همان مهدی است که زمین را پر از عدل وداد می‌کند و دژهای گمراهی و فساد را در هم می‌کوبد. دولت جباران را سرنگون می‌سازد و طاغوت را به قتل می‌رساند و خود، امیر مشرق و مغرب جهان می‌شود. چون این امر را می‌دانستند، در صدد بر آمدند تا این نور را خاموش کنند و او را به قتل رسانند. از این رو، جاسوسان و مراقبانی چند گماشتند؛ حتی قابله هایی را مأمور کردند تا داخل منزل امام عسکری7 را زیر نظر بگیرند. لیکن خداوند، در هر حال، نور هدایت را پاینده خواهد داشت. این بود که خدا به اراده خویش، دوران بارداری مادر او را پنهان ساخت. مورخان گفته اند: معتمد عباسی به قابله‌ها امر کرده بود تا وقت و بی وقت، سرزده، وارد خانه سادات شوند ـ به ویژه خانه امام حسن عسکری(علیه السلام) ـ و در درون خانه بگردند و تفتیش کنند و از حال همسر او باخبر گردند و گزارش دهند. اما آنان از هیچ چیز آگاه نگشتند. خداوند در باره حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، همان کار را کرد که در باره موسی(علیه السلام) کرد؛ چنان که دشمنان حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز، همان روش فرعونی و سیاست فرعونی را دنبال کردند.
فرعون دانست که زوال سلطنت او به دست مردی از بنی اسرائیل خواهد بود. این بود که بازرسانی گماشت تا زنان حامله بنی اسراییل را زیر نظر گیرند و کودکانی را که متولد می‌شوند، تحت مراقبت شدید قرار دهند و اگر کودک پسر بود، او را بکشند. بدین گونه کودکان بسیاری را کشتند تا موسی پدید نیاید. چنان که در قرآن کریم ذکر شده است10 و با این همه خدای متعال، پیامبر خود موسی(علیه السلام) را حفظ کرد و ولادت او را مخفی داشت. سپس به مادر موسی امر فرمود: تا او را در صندوقی گذارد و به نیل سپارد.11 در احادیث بسیاری آمده است: حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شباهت هایی به حضرت ابراهیم(علیه السلام) و حضرت موسی(علیه السلام) دارد».12

پی نوشت ها:
1. شیخ صدوق(ره)، کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص567.
2. همان، ج1، ص325، ح2.
3. نعمانی، الغیبه، ص168.
4. کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص340، ح18.
5. همان، ص479، ح1.
6. کلینی ، کافی، ج1، ص341.
7. کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص377، ح2.
8. همان، ص480، باب 44، ح5.
9. محمد بن حسن طوسی(ره)، کتاب الغیبه، ص77، ح105.
10. اعراف (7)، آیه14.
11. قصص(28)، آیه7.
12. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص353.