به کوشش: عباسعلی شعبانی

اشاره
رسول خدا (ص) فرمود: «بزرگ ترین گناهان کبیره، شرک و عقوق والدین و قول باطل یعنی دروغ می باشد.»
از حضرت عسکری (ع) روایت شده که «تمام بدی ها در حجره ای ست قفل شده و کلید گشودن آن دروغ است.»
آیات و اخبار وارده در بزرگی گناه دروغ و شدت عقوبت و مفاسد و زیان های حاصل از این گناه بسیار زیاد است که برای اختصار به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم:
1- دروغ فسق است.
2- دروغ قول زور است.
3- دروغگو ایمان ندارد.
4- دروغ اثم و گناه است.
5- دروغگو ملعون است.
6- دروغ از شراب بدتر است.
7- دروغگو روسیاه است، چنانچه پیغمبر اکرم (ص) فرمود: «از دروغ بپرهیز زیرا که دروغ روی دروغگو را سیاه می کند.»
8- خداوند دروغگو را لعنت می کند.
9- بوی گند دروغگو ملائک را فراری می دهد.
10- دروغ ویران کننده ایمان است.
11- دروغگو تخم دشمنی و کینه را دل ها می کارد.
12- ملائکه مقربین، دروغگو را لعنت می کنند.
13- دروغگو مروّتش از همه خلق کم تر است.
14- دروغ زشت ترین مرض های نفسانیه است.
15- دروغ کلید خانه ای است که همه خبائث در آن است.
16- دروغگو رأیش در مقام مشورت پسندیده نیست.
17- دروغ مانع چشیدن طعم ایمان است. از حضرت امیرالمؤمنین (ع) روایت شده که «نمی چشد بنده ای طعم ایمان را مگر این انواع دروغ را ترک کند؛ جدی یا مزاح».
18- دروغ بدترین رباهاست. (از حیث عذاب شدیدتر است)
19- دروغگو، از نماز شب محروم می گردد.
20- مردی از رسول خدا (ص) پرسید: چه عملی سبب دخول در آتش است؟ حضرت فرمود: «دروغ، زیرا دروغ سبب فجور و فجور سبب کفر و کفر سبب دخول در آتش است.»
21- دروغ فراموشی می آورد. از حضرت امام صادق (ع) است که «از مجازات دروغگویان آن است که خداوند فراموشی را بر او مسلط می کند. پس دروغی می گوید و آن را فراموش کرده و بعد خبری می دهد که منافی با دروغ اولی است و خود را نزد مردم رسوا می سازد.»
22- بهاء و طراوت انسانی از دروغگو گرفته می شود. عیسی بن مریم (ع) فرمود: «کسی که دروغگویی اش زیاد شود، حُسن و جمال و وقارش نزد خدا و خلق از بین می رود؛ به طوری که مردم از او متنفر و منزجر می شوند.»
23- دروغ سبب خذلان الهی است و خداوند دروغگو را هدایت نمی فرماید.
24- دروغ صاحبش را هلاک می کند.
25- دروغگو سوء ظن دارد و خیال می کند همه مردم مثل خودش هستند.
26- دروغگو از بزرگ ترین گنهکاران است.
27- دروغ صاحبش را هلاک می کند.
28- دروغگو قابل رفاقت و برادری نیست.
29- دروغگو تنهاست، چون آبرو ندارد و اطمینان به او نیست.
30- خداوند دروغگو را هدایت نمی کند و راه حق را نشانش نمی دهد.
31- دروغگو طرد شده است.
32- دانش دروغگو ارزشی ندارد.
33- دروغگو بی اعتبار و گویا مرده است.
34- دروغ سبب گرفته شدن صورت انسانی از دروغگو می شود.
35- دروغ مقدمه فتنه هاست.
36- دروغ مادر گناهان است.
37- گاهی فرد دروغگو برای توجیه دروغ های خود، صدها دروغ دیگر می بافد و دروغ پردازی تبدیل به کارش می شود.
38- دروغگو چون آبرویش ریخته مأیوس و بی حیا می شود.
39- دروغ نشانه نفاق است. چنانچه رسول خدا (ص) فرمود: «منافق را سه علامت است: دروغ گفتن، خیانت کردن، و خلف وعده نمودن.»
40- به واسطه یک دروغ، هفتاد هزار ملک دروغگو را لعنت می کنند.

مراتب دروغ
دروغ دارای مراتبی است که بعضی از آن ها قطعاً کبیره و برخی اکبر کبائر ولی برخی دروغ ها، کبیره بودن شان مشکوک است و برای اطلاع شما، مراتب دروغ در ادامه ذکر می شود.
1. دروغ بر خدا و پیغمبر و امام: بدترین مراتب دروغ، دروغ به خدا و پیغمبر و امام است. حضرت صادق (ع) فرمود: «دروغ بر خدا و رسول از گناهان کبیره است.»
حواریون به حضرت عیسی (ع) عرض کردند ما را ارشاد کن، فرمود: «موسی شما را امر کرد که به خداوند قسم دروغ نخورید. من به شما می گویم به خدا قسم نخورید نه راست و نه دروغ.»
دروغ به هر گونه باشد؛ فرقی در حرمت دروغ نیست بین این که دروغ را به زبان بگوید یا به قلم بنویسد یا به اشاره بفهماند!
2. دروغ مفسده دار: از اقسام دروغ که مسلماً گناه کبیره است، هر دروغی است که در آن مفسده و زیان باشد و البته هرچه مفسده و زیان آن بیش تر باشد، بزرگی گناهش و شدت عقوبتش شدیدتر است و گاه می شود دروغی سبب تلف شدن اموال و ریخته شدن آبروها و خون ها می گردد.
3. سوگند و شهادت و کتمان: از انواع و اقسام دروغ می توان به سوگند یا قسم خوردن دروغ و کتمان شهادت اشاره کرد که در کبیره بودنش شک و شبهه ای نیست.
منبع: نشریه دیدار آشنا شماره 135