سوره احزاب نسبت به خیلی از سوره‌های قرآن حجم کمی دارد اما همین 73 آیه یکی از پربارترین سوره‌ها را از نظر اهمیت و تنوع مسایلی که پیش می‌کشد تشکیل داده است. اگر بخواهیم موضوعی را به عنوان محور بحث‌ها در سوره احزاب در نظر بگیریم شاید شخص گرامی پیامبر بهترین گزینه باشد. درآغاز روی صحبت، مثل بیش‌تر آیات این سوره با پیامبر است که باید عمل خود را طبق آن‌چه به او وحی می‌شود تنظیم کند و مراقب باشد به سمت خواست کافران و مؤمن‌نمایان کافردل کشیده نشود؛ چرا که خداوند برای هر انسانی یک قلب قرار داده و قلبی که به پیشنهادها و شیوه‌های غیرالهی گرایش دارد نمی‌تواند تحت ولایت خداوند و متمایل به او باشد.
در ایات بعدی قضیه احزاب مورد بررسی قرار می‌گیرد اما قبل از آن که به شکست و زبونی جبهه کفار بپردازد به خودی‌ها نگاهی می اندازد و آن‌چه را در جریان این جنگ بر مؤمنان و مدعیان ایمان گذشت یادآوری می‌کند. مؤمنان واقعی با رسیدن به گیرودار جنگ انگار که انتظار آن را می‌کشیده‌اند آماده همراهی رسول می‌شوند و عده دیگر که عهد کرده بودند یاری‌گر پیامبر باشند جا زدند و شروع کردند به بهانه‌تراشی در حالی که اگر اجل کسی فرا رسیده باشد فرار از جنگ مرگش را به تأخیر نمی‌اندازد.
بخش بعدی سوره احزاب به احکامی مرتبط با زنان می‌پردازد. ابتدا سخنی با همسران پیامبر درباره بایدها و نبایدهای این موقعیت(همسری پیامبر) و مسایلی از ازدواج و مهریه به همراه احکام عفاف برای تمام زنان مؤمن و سپس سخن کوتاهی با پیامبر درباره زنان ایشان، در خلال همین آیات خداوند گوشزد می‌کند مرد و زنی که ایمان دارند در برابر خواست و دستور خدا چون و چرا نمی‌کنند. چگونگی رفتار شایسته از سوی مردم نسبت به پیشوای خود یعنی رسول اکرم، ضرورت عفت و حجاب، بزرگی گناه تهمت، سنت خداوند درباره منافقان چیزهایی است که این سوره را به پیش می‌برند. پس از این یاد قیامت همه مسایل گذشته را با دنیای دیگر و نظام پاداش و کیفر گره می‌زند. در آن روز جهنمی‌ها بزرگان خود را مسبب این بدبختی می‌دانند اما این مشکلی را از آنها حل نمی‌کند.
فصل پایانی سوره خطاب به مؤمنان آنها را از تکرار رفتارهای زشت مردم نسبت به حضرت موسی و زدن حرف‌های بی پایه و اساس برحذر می‌دارد و برای مخاطبان خود عظمت انسان را که پذیرای امانت الهی شده است و نیز سعادتی که پیش روی مؤمنان قرار دارد یادآوری می‌کند.
پیام گزیده‌ها:
فقط به کمک خداوند امید ببند و به او تکیه کن چرا که هرکه را خداوند پشتیبان اوست از تنهایی و عدم یاری دیگران غمی ندارد.(آیه3)
بگو: به این امید که از مرگ و کشته شدن فاصله بگیرید وظایفتان را ترک نکنید چون در آن صورت هم چندان عمر نمی‌کنید و بهره‌ای نمی‌برید.(آیه16)
اگر خداوند در نتیجه اعمال بندگان بخواهد بدی یا رحمتی را نازل کند کسی هست که بتواند جلویش را بگیرد؟ فقط خداوند است که می‌تواند انسان را سرپرستی و کمک کند.(آیه17)
کسانی که دل به خدا و زندگی آخرت بسته‌اند و زندگی‌شان با یاد خدا آمیخته است می‌توانند در منش و رفتار پیامبر بهترین مسیر را برای رسیدن به مقصود پیدا کنند.(آیه21)
برخی از مؤمنان واقعاً به پیمانی که با خدا بستند وفادار بوده‌اند. چه آنهایی که از دنیا رفته‌اند و چه گروهی که منتظرند وفاتشان سر برسد و پیمانشان را به آخر برسانند. (آیه23)
وقتی از سوی خداوند به وسیله پیامبر چیزی نیکو و لازم شمرده شد زنان و مردان مؤمن باید بدون دخالت و اظهارنظر بپذیرند و روشن است کسی که فرمان پیامبر را که فرمان خداست نشنیده بگیرد و سرکشی کند راه درست را گم کرده است.(آیه36)
ای پیامبر! همسران ودخترانت و همه زنان مؤمن باید پوشش خود را کامل‌تر کنند. این برای حفظ امنیت آنها نیز مفید است.(آیه 59)
ای مؤمنان! اگر انتظار دارید خداوند کارهای شما ره به عمل صالح تبدیل کند و در جهت خیر سر و سامان بدهد و علاوه بر این گناهانی را هم که انجام داده‌اید نادیده بگیرد بایستی خواست خداوند را بر زندگی‌تان حاکم کنید یعنی حدودی را که او معین کرده زیر پا نگذارید و قبل از آن که حرفی بزنید از درست بودن آن مطمئن شوید و آنگاه حرف حق را با یقین بدون ترس و تزلزل بزنید. کسی که از خدا و رسول اطاعت کند به موفقیت حقیقی دست یافته است.(آیه 71- 70)
ختم کلام:
سوره احزاب زیباست اما شاید گل این زیبایی آن جاست که فرموده محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای شما الگوی خوبی است. درباره معنی الگو و الگوپذیری لابد حرف‌های زیادی شنیده‌اید اما به راستی چگونه می‌توان از رفتار کسانی که در زمانه‌ای متفاوت با زمان ما می‌زیسته‌اند برای بهتر ساختن زندگی امروزمان بهره بگیریم؟ شاید مناسب‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای فهم چگونگی الگوپذیری از پیامبر و پیشوایان معصوم، یافتن اهداف و مقاصد آنها باشد. شناخت اهداف و خواست نهایی ایشان از رفتارهای جزیی ما را کمک می‌کند تا با دست یافتن به یک زمینه کلی ضمن تفسیر همه چیزهایی که از آنها به ما رسیده است و رفع تناقض‌های ظاهری، برای یافتن روش‌های جدید در اجرای خواست‌های الهی و تأمین سعادت انسان در پرتو دین سنجیده‌تر عمل کنیم. به این ترتیب پیامبر و امامان الگوهایی می‌شوند که تمام قرن‌ها را پشت سر می‌گذارند و در فضایی فراتر از تقلیدهای کورکورانه برای جای‌جای زندگی انسان طرح و برنامه می‌ریزند.
منبع: ماهنامه ی دیدار آشنا .
