صله مصدر از ریشه “وصل” و به معنای پیوستن و متصل شدن دو چیز است.(1) و رَحِم در لغت و عرف به معناى نزدیکان و بستگان انسان است(2) . بنابراین صله رَحِم به معنای پیوند و پیوست به خویشاوندان و بستگان است.

رَحِم و رحمت در واژه از یک ریشه اند اما این اشتراک تنها در قاموس واژگان نیست بلکه در واقع هستی نیز رَحِم و رحمت قرین یکدیگرند. رسول خدا(ص) در حدیثی قدسی می فرمایند:

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ أَنَا الرَّحْمَنُ خَلَقْتُ الرَّحِمَ وَ شَقَقْتُ‏ لَهَا اسْماً مِنِ اسْمِی فَمَنْ وَصَلَهَا وَصَلْتُهُ وَ مَنْ قَطَعَهَا قَطَعْتُه‏ (3)

من رحمان هستم و نام رحم را از اسم خود مشتق کرده ام . پس هر کس صله رحم کند و با بستگان خود پیوند برقرار سازد،

من او را با رحمت خود وصل خواهم کرد و هر کس قطع کند، من رحمت خود را از او خواهم برید.
رحمت عامل رشد و شکوفایی

راز آن برکات سرشاری که خداوند به صله رحم کنندگان وعده داده در همین نکته است. چرا که سر و کارشان با رحمانیت خداوند است. رحمتی که در دنیا عامل رویش و حیات و شکوفایی است. قرآن کریم می فرماید:

فَانْظُرْ إِلى‏ آثارِ رَحْمَتِ اللَّهِ کَیْفَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ ذلِکَ لَمُحْیِ الْمَوْتى‏ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ (50روم)

پس با تأمل به آثار رحمت خدا بنگر که چگونه زمین را پس از مردگى‏اش زنده مى‏کند، بى‏تردید این [خداى قدرتمند] زنده‏ کننده مردگان است و او بر هر کارى تواناست.

طول عمر، آبادی شهرها و فراوانی اموال، جلب محبت بستگان و … همه و همه نتیجه بارش رحمت خدا بر ساکنان زمین است. رحمتی که همه موجودات فراخور حالشان از آن بهره ای دارند. از این رو کسانی که پیوند خویشی را نگاه دارند خواه بدکردار باشند یا نیکو رفتار سهمی از این بارش رحمانی خواهند داشت. هرچند شایستگاه بهره بیشتری دارند و دامنه رحمت الهی در قیامت نیز آنها را فرا خواهد گرفت. رسول حق محمد مصطفی(ص) فرمود:

إِنَّ الْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فَجَرَهً وَ لَا یَکُونُونَ بَرَرَهً فَیَصِلُونَ أَرْحَامَهُمْ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ تَطُولُ أَعْمَارُهُمْ فَکَیْفَ إِذَا کَانُوا أَبْرَاراً بَرَرَهً.(4)

گاهی مردمی بد کردارند و نیکو کار نیستند و صله ی رحم می کنند پس مالشان زیاد می شود و عمرشـــان دراز می گردد تا چه رسد که نیکو کار باشد و صله رحم کنند.
قاطعان رحم محرومان از رحمت

و اما سکه ای که یک روی آن رحمت است سوی دیگری دارد و آن غضب و لعنت خداوند است و آن شامل کسانی است که حق خویشاوندی را نادیده انگارند و پیوند خود را با بستگان قطع کنند. قرآن کریم می فرماید:

فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ . أُولئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى‏ أَبْصارَهُمْ (23 و22 محمد)

آیه گویای این حقیقت است که قطع رحم، لعن خداوند را در پی دارد و لعن خداوند و دور شدن انسان از رحمت حیات بخش الهی نتیجه ای جز کری و کوری دل برای انسان نخواهد داشت.

(1).( قاموس قرآن، ج‏7، ص: 222)

(2).(المنجد، رحم؛ ذو رحم ای ذو قرابه)

(3).بحار الأنوار (ط – بیروت) ؛ ج‏47 ؛ ص212

(4). الکافی (ط – الإسلامیه) ؛ ج‏2 ؛ ص155

نویسنده: سید مهدی خدایی