نویسنده: مهدی عدالتیان

از خانه بیرون آمدم. بی صبرانه مشتاق دیدار دوستم بودم، در مسیرم باید از پارک و فضای سبزی می گذشتم.
منتظر رسیدن به محل ملاقات بودم و خیلی دوست داشتم بدانم اصلاً نام «مهدی موعود» از چه زمانی و اول بار از زبان چه کسی مطرح شد. وقتی می دیدم جمعی از مسلمانان (اهل سنّت را می گویم ) نامی از او نمی برند و اظهار اشتیاق و ارادتی به او نمی کنند با خودم می گفتم شاید امام عسکری(ع) این بحث را در مورد فرزندشان مطرح کرده اند و چون آن ها به امامت امام یازدهم ما معتقد نیستند نسبت به این مسئله هم کم توجّه اند. به همین جهت اولین سؤالی که در این جلسه مطرح کردم همین بود.

مهدی در کتاب های اهل سنت

او گفت: «نام مقدس مهدی (ع) و مژده ی ظهور او در اسلام، برای اولین بار بر زبان شخص پیامبر اکرم (ص) جاری شد و آن حضرت بشارت مهدی را به دخترشان فاطمه(س) داده و طبق نوشته ی آن عالم سنّی فرمودند: «بشارت باد بر تو ای فاطمه که مهدی از فرزندان توست»(1) و مسئله ی مهدی (ع) تا آن جا قطعی و حتمی است که سیوطی، عالم مشهور اهل سنّت، می نویسد:«پیامبر فرمودند: هر کس مهدی را تکذیب کند کافر است»(2) گفتم:«خیلی جالب است که اهل تسنن هم روایات مربوط به مهدی موعود را ذکر کرده اند».
گفت:«جالب است بدانی که در قدیمی ترین کتاب حدیثی اهل سنت، یعنی مسند احمد بن حنبل، که نویسنده ی آن قبل از ولادت امام مهدی(ع) از دنیا رفته، سخنان پیامبر اکرم (ص)درباره ی مهدی موعود به چشم می خورد. یعنی کسی که خودش قبل از ولادت مهدی موعود در دنیا، رندگی کرده و فوت کرده معتقد به مهدی موعود بوده است»(3)

مهدی در ادیان و مکاتب جهان

«و از آن جالب تر این که مسئله ی اعتقاد به منجی موعود و آمدن شخصی که همه ی عالم را اصلاح می کند، یک مسئله ی بین المللی و جهانی است. همه ی ادیان و فرقه های عالم معتقد به ظهور او هستند و همه ی انبیای گذشته و رهبران مذهبی، پیروانشان را به آمدن مصلح غیبی و تشکیل دهنده ی حکومت واحد جهانی بشارت دادند. در هر یک از آیین و ادیان و مکاتب و ملل و اقوام از مصلح جهانی با تعبیرهای متناسب با فرهنگ خودشان نام برده شده و سخن گفته شده است. به قول شاعر:
«هر یک به زبانی صفت حمد تو گوید
بلبل به غزل خوانی و قمری به ترانه»
وقتی صحبت به این جا رسید، او در حالی که کاغذی از جیبش درمی آورد، گفت: این عبارت را از کتابی نوشتم و آوردم که برایت بخوانم. گوش کن:
«در آیین زرتشت از او به نام «سوشیانت» یا «سوشیانس» (نجات دهنده ی بزرگ جهان ) و در میان یهودیان به نام «ماشیح» (مهدی بزرگ) و در آیین هندی به نام «آواتارا» و در آیین بودایی به نام «بودای پنجم» و در میان برهمائیان به نام «ویشنو» و در کتاب شاکمونی از کتب مقدّس هندیان، به نام «ایستاده» و در کتاب دادتک برهمائیان، به نام «آخرین وصی ممتاطا» (محمّد) و در کتاب پاتیکل به نام «راهنما»(هادی، مهدی ) تعبیر نموده اند واهالی صربستان در انتظار «مارکوکرالیویچ» و ساکنان جزایر انگلستان در انتظار «آرتور» و ایرانیان باستان در انتظار «گرزاسپه» و یونانیان در انتظار«کالویبرگ» و اقوام اسکاندیناوی در انتظار «اودین» و اقوام اروپای مرکزی در انتظار «بوخص» و اقوام آمریکای لاتین در انتظار«کوتزلکوتل» و چینی ها در انتظار «کریشنا» به سر می برند».

مهدی در قرآن

وقتی صحبت به اینجا رسید با تعجب پرسیدم:«پس چرا مسئله ای به این مهمی در قرآن مطرح نشده و هیچ اشاره ای هم در آیات قرآن به آن نشده است؟»
خیلی آرام از من پرسید:«شما با تفسیر و ترجمه قرآن چقدر آشنا هستید؟»
با خنده گفتم:«من و ترجمه و تفسیر! من هنوز در روخوانی قرآن کامل نیستم چه برسد به تفسیر».
گفت:«پس چگونه با این محکمی ادعا می کنی هیچ اشاره ای در قرآن به مهدی موعود نشده است؟»
گفتم:«یعنی می خواهید بگویید در قرآن هم راجع به امام مهدی (ع) آیه ای داریم ؟»
گفت:«بله، نه تنها یک آیه بلکه ده ها آیه در قرآن به این مسئله مربوط می شود. وقتی به تفاسیر مراجعه می کنید می بینید آیات زیادی هست که مفسران گفته اند مصداق کامل این آیه شخص مهدی موعود یا روزگار اوست. البّته نه اینکه نظر شخصی آن ها باشد، روایاتی را نقل می کنند که آیه را بر مهدی موعود منطبق
نموده است. مثلاً در قرآن می خوانیم
«اولئک حزب الله الا انّ حزب الله هم المفلحون»(4) در بیان و توضیح این آیه، علامه حلی قندوزی، عالم اهل سنت در کتاب خودش(5) حدیثی از رسول خدا (ص) نقل می کند که آن حضرت در مورد مهدی موعود (ع)فرموده اند: «او غیبت اختیار می کند، سپس خروج می کند و زمین را مالامال از عدل و داد می نماید، همان طور که از جور و ستم پر شده. خوشا به حال صبر پیشگان و شکیبایان در دوران غیبت او. خوشا به حال پایداران بر محبت او و یارانش، آن ها کسانی هستند که خداوند در کتاب خود توصیفشان کرده و فرموده: «هدیً للمتّقین الّذین یؤمنون بالغیب » و نیز فرمود «اولئک حزب الله الا ان حزب الله هم المفلحون ».
ملاحضه می کنید که چگونه این آیه را پیامبر اکرم(ص) مربوط به مهدی موعود و یاران او دانسته اند. از این گونه آیات ده ها نمونه در قرآن داریم که مفسّران شیعه و سنّی روایات مربوط را در ذیل آن ها آورده اند.
گفتم:«خیلی عالی است، ده ها آیه! من خیال می کردم حتّی یک آیه هم در قرآن به مسئله مهدی موعود اشاره نکرده است، امّا حیف که من
نمی توانم از این تفاسیر استفاده کنم. هم اکثرشان عربی هستند و هم مفصل و متعدّد. کاش می توانستم آیات قرآن را که مرتبط با امام زمان(ع) هستند مطالعه کنم. به نظر شما چطور می توانم به خواسته ام برسم ؟»
گفت:«خوشبختانه این آیات را بعضی از نویسندگان در کتاب های مستقلی جمع آوری کرده اند که دو کتاب را در این زمینه به تو معرفی می کنم، یاداشت کن».
1. کتابی هست با نام «سیمای حضرت مهدی(ع) در قرآن » تألیف عالم بزرگ شیعه، سیّد هاشم بحرانی.
در این کتاب 120 آیه از آیات قرآن درباره ی مهدی موعود(ع) و مسائل مربوط به آن حضرت، با ذکر روایات مربوط جمع آوری شده است.
2. کتاب «المهدی فی القرآن »(6) که دو بار ترجمه شده، یک بار با نام «امام مهدی در قرآن » و بار دیگر با نام «موعود قرآن ».
در این کتاب هم 110 آیه از آیات مرتبط با مهدی موعود با ذکر روایات جمع آوری شده؛ نکته ی جالب این است که در این کتاب تمام روایاتی که می گوید این آیه ی قرآن مربوط به مهدی(ع) است، همگی از کتاب های حدیثی اهل سنت جمع آوری شده است.
من که از خوشحالی در پوست خود نمی گنجیدم نام و مشخصات کتاب ها را یاداشت کردم و همین طور که از جای خود بلند شدم تا خداحافظی کنم، گفتم:«چه قدر این دو کتاب که معرفی کردید جالب است، آدم از مراجعه به این همه تفاسیر و پیدا کردن این همه آیه و روایات بی نیاز می شود ولی کاش یک کسی هم نظر ادیان مختلف درباره ی موعود جهانی را جمع آوری می کرد تا به جای مراجعه به کتاب هایی مانند تورات، انجیل و امثال این ها، به همان کتاب مراجعه می کردیم».
او گفت:«خوشبختانه این کار هم انجام شده است. خیلی از نویسندگان نظریات ادیان و مذاهب مختلف را جمع آوری کرده اند، از جمله کتاب «بشارت به منجی موعود » نوشته ی آقای علی سرایی که با زبانی ساده و روان، عقاید ادیان و اقوام مختلف را درباره ی ظهور منجی موعود بیان کرده است.
عقاید زرتشتیان، هندوها، یهودیان، مسیحیان و مسلمانان و اقوامی مانند ایرانیان باستان، هندیان، نصرانیان
حبشی، مصریان، چینی ها، اقوام آمریکای مرکزی، ژرمن ها و… هم چنین به بیان اسامی و القاب منجی موعود در کتاب ادیان جهان پرداخته است.
به هنگام خارج شدن از اتاق، کنار طاقچه ای رسیدم که در آن چند کتاب بود، دوستم که به قصد بدرقه ی من از اتاق خارج می شد به من گفت: «صبر کن، به نظرم کتابی که گفتم این جا باشد، یک مطلب جالب هست که برایت می خوانم، بعد اگر خواستی کتاب را ببر و تمامش را بخوان ».
با کمی ورق زدن مطلب را پیدا کرد و شروع به خواندن کرد:
در کتاب «شاکمونی» از کتاب مقدّس هندیان آمده است:
پادشاهی و دولت دنیا به فرزند سیّد خلایق دو جها ن «کشن»(7)بزرگوار تمام شود، او کسی باشد که بر کوه های مشرق و مغرب دنیا حکم براند و فرمان دهد و بر ابرها سوار شود و فرشتگان کارکنان او باشند و جن و انس در خدمت او باشند… دین خدا یک دین شود و زنده گردد و نام او «ایستاده» و «خداشناس» باشد.

پی نوشت ها :

1. البرهان-متّقی هندی-چاپ خیّام قم، ص94.
2. «العرف الوردی فی اخبار المهدی» جلال الدّین سیوطی، ج2، ص83.
3. مسند احمد، ج1 و 3.
4. سوره ی مجادله، آیه ی 22.
5. ینابیع الموده، ص443.
6. تألیف:آقای سیّد صادق حسینی شیرازی.
7. کشن:نام پیغمبر(ص) در لغت هندی است.

منبع: نشریه موعود نوجوان، ش24.