«مهدی » از معروفترین القاب حضرت صاحب الزمان علیه السلام . (1)
خدای متعال انسان را آزاد و مختار آفرید تا خود آزادانه و بدون اجبار راه ایمان یا کفر را بپیماید «انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا» (2)
انبیاء مانند سایر مردم مختار و آزاد آفریده شده اند آنها نیز مانند سایر مردم مأمور پیمودن راه خدا، یکتا پرستی و انجام تکالیف هستند، آنان از متن جامعه برخاسته و نخستین کسانی هستند که در این زمینه گوی سبقت را ربوده اند، آیات زیر این مطلب را به خوبی بیان می کند:
حضرت ابراهیم علیه السلام به قوم خود فرمود: «انی ذاهب الی ربی سیهدین» (3)
حضرت لوط فرمود: «فامن له لوط و قال انی مهاجر الی ربی انه هو العزیز الحکیم» (4)
قرآن به رسول خدا صلی الله علیه و آله دستور می دهد که به مردم بگو: «قل انی أمرت ان أعبد الله مخلصا له الدین، و امرت لأن اکون اول المسلمین». (5)
آری! آنان نخستین ره یافتگان راه خدایند، آنان شاگردان مکتب الهی اند که آموزگار دانا، خداوند حکیم خود، به آنها درس توحید آموخت و در آن مکتب پرورش یافتند. آنان پیش از آنکه هادی و هدایتگر باشند، خود به واسطه ی خدا هدایت یافتند و راه های رسیدن به خدا و حقیقت برای آنها واضح و آشکار و واضح گشت و این است معنای «مهدی»، – البته جایگاه رسول خدا امیرالمؤمنین علی علیه السلام فاطمه زهرا و فرزندان معصومش علیهم السلام در بین انبیاء محفوظ است -. امام صادق علیه السلام در ضمن نیایشی معنای «مهدی» را این گونه روشن ساخت: خداوندا، مهدی و ره یافته کسی است که تو او را هدایت کنی.
خدا به رسولش فرمان می دهد که به مردم بگو: من اگر هدایت یافتم به برکت وحی خدا بوده و او خود مرا هدایت کرده و من ره یافته اویم «و ان اهتدیت فبما یوحی الی ربی» (7).
حضرت ابراهیم علیه السلام به قومش فرمود: آن کسی که مرا آفرید او خود مرا هدایت نماید «الا الذی فطرنی فانه سیهدین» (8). پس از آن که انسان در زمین پا به عرصه وجود گذارد، خداوند سبحان انبیاء – مهدی و ره یافتگان – را فرستاد و کتابهای آسمانی را نازل کرد، تا انسان را در انتخابی درست و شایسته یاری دهند و نموداری روشن از راه خدا و سرانجام کار را برای او ترسیم کنند و همگان باید برای هدایت خویشتن گوش جان به رهنمون چنین راه یافتگانی، بسپارند، قرآن کریم در این گستره ، وظیفه انسان را معین فرموده: «افمن یهدی الی الحق احق ان یتبع امن لا یهدی الا ان یهدی» (9).
رسول اکرم و پیشوایان معصوم علیهم السلام در سر سلسله ره یافتگان هستند و خداوند حکیم، هادی و پرورش دهنده آنها است. در زیارت جامعه کبیره گواهی می دهیم؛ «اشهد انکم الائمه ی الراشدون المهدیون – شهادت می دهم که شما امامان، راهنما و هدایت یافته اید» (10) . امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ضمن خطبه ای خطاب به مردم فرمود : ای مردم، ما راهبر و خود راه یافته ایم – «فنحن الهداه ی المهدیین». (11)
رسول خدا صلی الله علیه و آله در شب معراج خداوند به من فرمود : از صلب علی علیه السلام دوازده مهدی و هدایت یافته قرار داده ام که همه آنها فرزندان تو هستند از فرزندت بتول سلام الله علیها به دنیا می آیند. (12)
پیشوایان آیین مقدس اسلام، نیز چون جد بزرگوارشان ، رسول اکرم صلی الله علیه و آله در مکتب آموزگار مطلق، خدای عالم، زانو زده و از او درس توحید گرفته و تربیت یافتند و در مکتب انسانی درس نخواندند.
خدای دانا امام زمان مهدی علیه السلام را نیز همچون نیاکان پاکش، خود تعلیم و هدایت نمود و به او درس توحید آموخت بدین جهت او مهدی و ره یافته خداوند است و انسان در هدایت و تعلیم او هیچ گونه نقشی ندارد. خدا و رسولش و امامان معصوم علیهم السلام آن حضرت را با نام مهدی خواندند و با این نام از وی یاد می کردند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله اوصیاء پس از خود را یکایک با نام و صفاتشان معرفی نمود، تا به دوازدهمین جانشین و نماینده اش رسید و در وصف ویژگی هایش فرمود: «و الهادی المهدی شفیعکم یوم القیامه»، – آخرین جانشین من رهنما و رهنمونگر است که در واپسین ، شفیع مردمان باشد ، زمانی که خدا اجازه شفاعت ندهد مگر به کسی که خود بخواهد و به او رضایت دهد – (13).
رسول کرم صلی الله علیه و آله: زمانی بیاید که میان امتم تفرقه و اختلاف پیدا شود و مردم در دین و عقاید خود متزلزل شوند و در این هنگام فرزندم مهدی قیام نماید. (14)
رسول خدا صلی الله علیه و آله: فرزندم مهدی قیام می کند و بر فرازش فرشته ای بانگ می زند این است «مهدی»، از او پیروی کنید. (15)
امیرالمؤمنین علی علیه السلام در قسمتی از یک روایت به یکی از اصحابش – اصبع بن نباته – فرمود: من در فکر یازدهمین فرزند از نسل خود بودم که نام او مهدی است و پس از آنکه ظلم و ستم زمین را فراگرفت، رستاخیز کند و عدل و داد را حاکم کند. (16)
امام باقر علیه السلام در قسمتی از زیارت عاشورا، از خدای متعال درخواست می نماید که در دولت فرخنده و پایدار حضرت مهدی علیه السلام حضور پیدا کند و انتقام خون به ناحق ریخته شده جد بزرگوارشان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را بستاند و حضرت حجه بن الحسن (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را با این لقب و اسم خواند «و ان یرزقنی طلب ثاری مع امام هدی مهدی، ظاهر ناطق بالحق» (17).
از توضیحات و روایاتی که بیان شد واضح گشت که واژه «مهدی» چون لباس زیبا و آراسته بر قامت مبارک و دلربای حضرت حجه ی بن الحسن المهدی زیبنده می باشد.

پی نوشتها:

1- نجم ثاقب، باب 2، ص 106، نام شماره 139 و عبقری الحسان، ج 1، باب بیان القاب و اسامی، ص 31.
2- انسان/ 3: ما راه را به او نشان دادیم خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس!
3. صافات/ 99: من به سوی پروردگارم می روم، او مرا هدایت خواهد کرد!
4. صافات / 99: و لوط به او [=ابراهیم] ایمان آورد، و (ابراهیم) گفت : «من به سوی پروردگارم هجرت می کنم که او صاحب قدرت و حکیم است!»
5. زمر/11-12: و مأمورم که نخستین مسلمان باشم! بگو: «من اگر نافرمانی پروردگارم کنم، از عذاب روز بزرگ (قیامت) می ترسم!»
6. وسائل الشیعه 24/6 کتاب الصلاه ابواب تکبیره الاحرام باب 8 استحباب تفریق التکبیرات ح 1 ش 7247.
7. سبا/50: و اگر هدایت یابم، به وسیله آنچه پروردگارم به من وحی می کند هدایت می یابم.
8. زخرف/27: مگر آن کسی که مرا آفریده، که او هدایتم خواهد کرد!
9. یونس/35: آیا کسی که هدایت به سوی حق می کند، برای پیروی شایسته تر است ، یا آن کس که خود هدایت نمی شود مگر هدایتش کنند؟
10- مفاتیح الجنان .
11. بحارالانوار 260/26 کتاب الامامه باب 5 جوامع مناقبهم و فضائلهم علیهم السلام ح 37 .
12. همان، 69/51 تاریخ الامام الثانی عشر باب ماورد من الاخبار بالقائم علیه السلام ح 11.
13. همان، 270/36 تاریخ امیرالمؤمنین علیه السلام باب 41 فی نصوص الرسول (ص) علی الامه ح 91.
14. همان ، 74/51 تاریخ الامام الثانی عشر باب 1 ماورد من الاخبار بالقائم علیه السلام ح 23.
15. همان، 369/51 تاریخ امیرالمؤمنین علیه السلام باب 41 فی نصوص الرسول (ص) علی الامه.
16. کافی 338/1 کتاب الحجه باب فی الغیبه ح 7 .
17. مفتاتیح الجنان .
منبع: ماهنامه ی خلق