نویسنده: حسن مانیان
منبع : راسخون
چکیده
مقاله پیش رو، معرفی و توصیفی از خواص انواع میوه‌های خوراکی می‌باشد؛ که ضمن تعریف ارزش غذایی و انواع ویتامین آن‌ها، به طبع آن‌ها، تداخل آن‌ها با مواد و داروهای دیگر، توصیه‌های پزشکی و در نهایت به بررسی و تجویز برخی از آن‌ها از دیدگاه معصومین علیهم‌السلام پرداخته است و در پایان سخنی کوتاه آورده درباره میوه‌های مجاز یا ممنوع در حین ابتلا به بیماری‌ها و همچنین راهنمای خرید میوه‌ها. فهرست میوه‌های مورد بررسی عبارتند از: آلبالو، آلو، آلوچه، آناناس، ازگیل، انار، انبه، انجیر، انگور، بالنگ، به، پرتقال، تمشک، توت، توت فرنگی، خربزه، خرما، خرمالو، خیار، زالزالک، زردآلو، زغال اخته، سیب، شلیل، طالبی، کیوی، گریپ فروت، گلابی، گیلاس، لیمو (شیرین و ترش)، موز، نارگیل، نارنج، نارنگی، هلو، هندوانه.
مقدمه
در امر تغذیه ارگان‌ها باید مواد و انرژی لازم را در نظر گرفت. این مواد از یک طرف شامل مواد انرژی‌زا هستند مانند کربو هیدرات، چربی و پروتئین، و از طرف دیگر، موادی که از نظر فیزیولوژی تغذیه مهم هستند، مانند ویتامین، املاح، عناصر نادر، اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای چرب. در طول زمان، روش‌های زندگی انسان‌ها کاملاً تغییر یافته است. قوای بدنی در اثر کارهای سنگین برای بسیاری از انسان‌ها کاهش یافته و به جای آن فشارهای روانی بیشتر شده است. در نتیجه، این تغییرات اُرگانیسمی یک دگرگونی تغذیه‌ای را ایجاد کرده است و میزان نیاز به انرژی، کمتر شده، در حالی که نیاز به مواد ضروری، ثابت مانده است. با توجه به این که میوه و سبزی و تهیه افشرده آن‌ها می‌تواند در رفع مشکل فیزیولوژی تغذیه، نقش مهمی بر عهده داشته باشد، یعنی در مقیاس مصرف محدود، بخش عظیمی از مواد مهم تغذیه را تأمین کند و علاوه بر این، به علت دارا بودن طعم خوب و نوشیدنی خنک کننده، از محبوبیت برخوردارند، لذا سعی بر این است، آن‌ها را به عنوان پایه غذایی اساسی به حساب آورد. به این جهت نکات مهم فیزیولوژی تغذیه و اثر میوه‌ها و آب آن‌ها، به طور خلاصه مورد بحث قرار می‌گیرند.
انار
از نظر طبیعت، به طور کلی تمامی میوه انار سرد و تر است و قابض می‌باشد. خواص درمانی آن عبارت است از: درمان جوش‌های صورت و پوست، شب ادراری کودکان، آب ریزش از چشم و حساسیت‌ها، یرقان و اختلالات کبدی، زخم بینی، خون‌ریزی بواسیر، خارش ناشی از حساسیت، تنظیم زمان قاعدگی خانم‌ها، رفع شوره سر، رفع خون‌ریزی بینی، استسقاء، اسهال خونی، زخم معده، خون‌ریزی معده. (1)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «به درستی که پدرم دوست نداشت که با کسی در خوردن انار شریک باشد چون در هر انار دانه‌ای از بهشت است». (2)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «خوردن انار نطفه مرد را زیاد می‌کند و فرزند را زیبا می‌گرداند». (3)
پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله انار را به عنوان «سرور میوه‌ها» معرفی می‌فرمایند: «انار، آقا و سرور میوه‌ها است». (4)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «هر کس یک دانه از انار بخورد شیطان را مریض می‌کند از وسوسه کردن چهل روز». (5)
حضرت علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «انار با پیه آن بخورید که معده را دبّاغی می‌کند». (6)
نیز می‌فرمایند: «به کودکانتان انار بخورانید؛ زیرا انار برای زبان‌های آن‌ها سریع‌تر است». [زبانشان را باز می‌کند]. (7)
انجیر
از نظر طبیعت، گرم و تر است. در مورد خواص آن معتقدند که ملیّن و معرق و مسکن حرارت و تشنگی است و مقوی نیروی جنسی می‌باشد. خواص درمانی دیگر آن عبارتند از: درمان نرمی سینه، یبوست، استسقاء، تورم لثه و تحریکات گلو، سیاه سرفه، سینه پهلو، عفونت‌های چرکی در زمان قاعدگی خانم‌ها، عفونت‌های ریوی و آنژین، تقویت حافظه، زگیل دست و پا، موهای اضافی در صورت، میخچه، تنظیم زمان قاعدگی خانم‌ها، گرفتگی روده، لاغری، ورم طحال، ریزش موی سر، سردردهای ناشی از زیاد خوابیدن. (8)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «انجیر را خشک و تر بخورید که جماع را می‌افزاید». (9)
امام باقرعلیه‌السلام می‌فرمایند: «انجیر بخورید که برای قولنج نافع است». (10)
ابوحمزه ثمالی از امام باقرعلیه‌السلام نقل می‌کند که وقتی پادشاه قبطی خروج کرد و خواست بیت‌المقدّس را خراب کند، مردم به اطراف حِزْقِیل پیغمبر جمع شده و به وی شکایت نمودند. حزقیل شب با خدا مناجات کرد و خداوند به مَلَک مسئول هوا وحی فرمود که نفوس و ارواح آنان را بگیرد و همگی مردند. حزقیل این خبر را به قومش رساند. آنان بیرون رفتند و دیدند همه آنان مرده‌اند، اما عُجب و خودپسندی بر حزقیل عارض شد و با خود فکر کرد که سلیمان پیغمبرعلیه‌السلام بیش از من فضیلتی ندارد، چون به من اختیار هوا نیز داده شده است. در این حال زخمی بر کبد حزقیل عارض شد و او را اذیّت نمود، حزقیل با خدا مناجات و خشوع کرد و روی خاکستر نشست، خداوند به وی وحی نمود که: شیره انجیر را بگیر و از بیرون بر سینه خود بمال. حزقیل چنین کرد و خوب شد. (11)
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلامصلی‌الله‌علیه‌وآله نیز می‌خوانیم که فرمودند: «انجیر بخورید؛ زیرا هر قسمتی از آن [نوشته شده:] بسم الله القویّ [یعنی به نام خدای قوی و نیرومند. شاید این حدیث اشاره‌ای باشد به فوق‌العاده مقوّی بودن انجیر]. (12)»
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «انجیر رطوبت بدن را از بین می‌برد و استخوان را محکم نموده و مو می‌رویاند و درد را می‌برد. با وجود انجیر نیازی بر دارو نیست». (13)
انگور
از نظر طبیعت، گرم و تر است. چاق کننده، صاف کننده خون و مواد خون است. پوست انگور، دیر هضم و مولد ریاح و دانه آن سرد و خشک است. برای درمان بیماری فشار خون، رماتیسم، نقرص، مسمومیت داخلی مفید است و از ابتلاء سرطان جلوگیری می‌کند، مقوی قلب و معالج بیماری‌های جلدی، خونی و عصبی است. انگور دارای ویتامین‌های «آ»، «ب»، «ث» می‌باشد و مواد ازت و مواد قندی و نشاسته‌ای نیز دارد و خاصیت ضدعفونی کننده دارد.
انگور دارای قند و چربی و آلبومین و کلسیم و فسفر و پتاسیم و ارسنیک و منگنز و یُد می‌باشد. پتاسیم آن برای بچه‌های ضعیف‌البنیه کم خون بسیار نافع است.
انگور به علت مدر بودن بهترین دافع سموم بدن بوده و برای جمیع بیماران مفید است مگر مبتلایان به بیماری قند و بیماری‌های جهاز هاضمه. انگور برای سلامتی قلب، ریه و کلیه نافع است و برای مبتلایان به اوره خون مناسب و سازگار است. (14)
در روایتی، امام باقرعلیه‌السلام به فرزندش امام صادقعلیه‌السلام فرمود: «انگور را دانه دانه بخور؛ و فرمود: شفا در میوه‌ای است که رسیده باشد، چنان‌که خداوند فرموده: »از میوه درخت بخورید وقتی که برسد. (55) یعنی ایشان انگور را به دلیل خوب رسیده بودنش شفای بسیاری دردها می‌دانند. (16)
حضرت پیامبر اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «مهم‌ترین طعام شما نان است و بهترینِ میوه‌های شما انگور است». (17)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «نوح از غم، به خداوند شکایت کرد. خداوند به او وحی کرد که انگور بخور؛ زیرا غم را می‌برد». (18)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «وقتی انگور می‌خورید، دانه دانه بخورید؛ زیرا گواراتر است». (19)
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «مویز بخورید که خلط‌های درون را از غلیان می‌اندازد؛ بلغم را آرام می‌کند؛ عصب را قوی می‌سازد؛ رنجوری را برطرف می‌نماید و موجب خوش قلبی می‌گردد». (20)
پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «هر کس بر خوردن مویز در حالت ناشتا مداومت داشته باشد، فهم و حافظه و ذهن قوی، روزی‌اش می‌گردد و از بلغمش کاسته می‌شودم. (21)»
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «کشمش اعصاب را تقویت می‌کند و کسالت را می‌برد و نفس و روان را جلا می‌دهد». (22)
امام علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «اگر کسی اول روز بیست و یک کشمش قرمز بخورد، خداوند هر مرض و بلایی را از او بر می‌دارد». (23)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «کسی که می‌خواهد حافظه‌اش قوی شود، صبح ناشتا کشمش تناول کند». (24)
امام علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «کسی که بیست و یک عدد کشمش سرخ را ناشتا بخورد، به هیچ مرشی مبتلا نمی‌شود و فقط مرگ می‌تواند او را از پای در آورد». (25)
ویژگی‌های آب‌غوره: در دیدگاه پزشکی قدیم ایران، غوره سرد و قابض می‌باشد. در برطرف نمودن زردی مؤثر است. در درمان ورم مخاط دهان و نرمی لثه‌ها سودمند است. برای درمان چاقی زیاد مفید می‌باشد. بیماری اسکوروی که به دلیل کمبود ویتامین «ث» در بدن می‌باشد، با آب غوره درمان می‌گردد. از آن‌جا که آب غوره دارای پتاسیم است، برای درمان سیاتیک و رماتیسم حاد بسیار سودمند است. خوردن آب غوره بلوغ دختران را جلو می‌اندازد و قاعده را باز می‌کند. گرما و صفرای بدن را باز و روده‌ها را ضد عفونی می‌نماید.
برای برطرف نمودن ورم گلو غرغره کردن آب غوره اثربخش است. آب غوره درمان کننده درد پا و کمر می‌باشد؛ بدین منظور می‌توان به مدت ده روز آش آب غوره مصرف نمود، به شرط آن‌که در این مدت غذاهای سنگین خورده نشود. غوره برای افراد مبتلا به چربی خون سودمند و ضد عفونی کننده بدن است. غوره اگر با سالاد میل گردد به لاغر شدن افراد کمک می‌کند.
نکته‌ها: غوره انگور را خالی نخورید؛ زیرا اثر بدی بر معده می‌گذارد. خانم‌های باردار باید از مصرف زیاد غوره خودداری کنند؛ چون غوره مدر است و امکان دارد سبب سقط جنین شود. برای از بین بردن کرم روده و تقویت معده، به مدت پنج روز آش آب غوره همراه با زیره سیاه میل گردد، البته در این مدت باید از خوردن غذاهای سنگین پرهیز شود.
ویژگی‌های برگ مو: قابض است. دم کرده برگ‌های جوان مو اسهال خونی را برطرف می‌کند. برای خون‌ریزی‌ها سودمند است. در درمان نقرس و زردی مؤثر است. استفراغ را برطرف می‌کند. نابسامانی‌های گردش خون مربوط به دوران بلوغ و یائسگی را از بین می‌برد. هنگامی که پوست صورت قرمز و ملتهب می‌گردد، خوردن دم کرده برگ مو اثربخش می‌باشد. گَرد برگ‌های جوان و خشک شده مو، اثر خوبی در بند آوردن خون‌ریزی‌های رحم و بینی دارد. برای برطرف کردن سرما زدگی دست و پا، جوشانده برگ مو را تهیه و دست و پا را به مدت پانزده دقیقه در آن قرار دهید. از دم کرده برگ مو می‌توان برای شست و شوی چشم در هنگام ورم ملتحمه استفاده کرد. دم کرده برگ مو برای درمان واریس مؤثر است؛ برای تهیه دم کرده برگ مو پانزده تا بیست گرم برگ مو را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ده دقیقه بماند. (26)
به
برگ‌های درخت «به» و جوانه‌های آن و پوست ساقه‌های آن قابض است. میوه «به» قابض و نرم کننده سینه و مقوی قلب است. دانه «به» ضد تب و برای بند آوردن اسهال ساده و اسهال خونی و جراحات گلو استفاده می‌شود. لعاب «به دانه» در استعمال خارجی برای زخم‌ها و سوختگی پوست در اثر آتش، مفید است.
میوه «به» شیرین از نظر طبیعت، قریب به اعتدال یا کمی گرم و تر است. «به» فرح‌آور، مقوی دماغ و معده و ادرارآور است. خوردن میوه «به» خام و قابض و مسدود کننده مجاری عروق است. «به» شیرین خام برای افراد گرم مزاج مضر است. «به» ترش از نظر طبیعت، سرد و خشک است. در تقویت معده، از شیرین آن قوی‌تر است؛ اگر زیاد خورده شود مسهل است. عصاره «به» برای تنگی نفس، آمدن اخلاط خونی از سینه، قی، تقویت معده، ازدیاد ترشح ادرار و بند آوردن خون‌ریزی نافع است.
ریختن قطره آب «به» در مهبل برای رفع سوزش مجرای ادرار نافع است و جراحات مجرا را التیام می‌بخشد و اگر «به» را زیر آتش گذارند که بریان شود به حدی که رنگ آن تیره گردد و بخورند برای قطع اسهال مزمن بسیار مجرب است. (27)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: بوی انبیاء بوی «به» است و بوی حورالعین بوی ریحان و خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخت جز آن‌که از او بوی «به» برآورد. (28)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «هر کس» به را ناشتا بخورد نطفه‌اش پاک و فرزندش زیبا می‌شود. (29)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «پیامبر خدا به زبیر فرمودند: »به بخور؛ زیرا سه خاصیت دارد: قلب را آرام، بخیل را بخشنده و ترسو را شعاع می‌کند. (30)
امام باقرعلیه‌السلام می‌فرمایند: «میوه» به اندوه [دل] غمگین را می‌برد. (31)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «هر کس» به بخورد خداوند حکمت را بر زبان او جاری می‌سازد تا چهل روز. (32)
خربزه
طبیعت خربزه، معتدل و تر، و شیرین آن گرم و تر است و گرمک از نظر حرارت و رطوبت معتدل است. از نظر خواص معتقدند که دماغ را مرطوب می‌کند و برای چاق کردن بدن مؤثر است و برای یرقان و استسقاء مفید است. ادرارآور است، قاعده‌آور و ترشح شیر را زیاد می‌کند. برای اخراج سنگ مثانه مفید است. جوانه‌های گل خربزه دارای یک ماده عامل تلخ است که قی‌آور و استخراج‌آور است. تخم آن برای کمک به هاضمه و تسکین سرفه به کار می‌رود. گَرد پوست خربزه برای زود پختن گوشت مصرف می‌شود. (33)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «هر زن حامله‌ای که خربزه را با پنیر بخورد بچه‌ای که از آن به وجود می‌آید زیبا و خوش اخلاق خواهد شد». (34)
امام رضاعلیه‌السلام می‌فرمایند: «خوردن خربزه ناشتا موجب سُستی بدن و فلج می‌شود». (35)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «با خوردن خربزه لذت ببرید؛ چون که میوه بهشتی است و در آن هزار رحمت و برکت است و خوردن آن شفا از هر بیماری است». (36)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «خوردن خربزه قبل از غذا معده را شست و شو می‌دهد و درد را از ریشه بر می‌دارد». (37)
خرما
از نظر طبیعت، گرم و کمی خشک می‌باشد. خواص درمانی آن عبارتند از: درمان یبوست، رفع پیری زودرس، رفع کمبود آهن در بدن، پروستات، رفع چین و چروک صورت، رفع کم خونی، رفع کمبود مواد غذایی ناشی از دوره نقاهت، کمک به رفع عقب ماندگی رشد کودکان، دفع کرم‌های شکم، رفع خستگی و بلغم. (38)
امام علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «… و خرمای تمر بخورید؛ چون در آن شفای از بیماری و رنجوری است». (39)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «اگر غذای پاکیزه‌تری از خرمای رطب بود، خداوند به حضرت مریم می‌خورانید». (40)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «خداوند خلق کرد خرما و انار و انگور را از زیادی گِل آدم». (41)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «خانه‌ای که در آن خرما نباشد مثل این است که در آن خانه طعامی نیست». (42)
خیار
خون را صاف و تشنگی و صفرا را دفع می‌کند. خیار برای صفراوی مزاجان و مبتلایان به ضعف اعصاب فوق‌العاده نافع است و تب‌های کهنه را آشکار می‌سازد. آب خیار برای رفع خارش مفید است. مغز خیار چندان مغذی نیست ولی پوست آن حاوی مقدار زیادی ویتامین «ث» می‌باشد. خیار رسیده و زرد شده، تولید دل درد می‌کند. آب خیار پخته شده (بی نمک) برای پوست‌های چرب صورت مفید است. گفته‌اند اگر در کنار بستر طفلی که مبتلا به تب می‌باشد چند خیار تازه بگذارند، تبش می‌بُرَد و طفل شفا می‌یابد. جوشانده پوست خیار، یرقان را سه روزه درمان می‌کند، تخم خیار مدر و برای کبد نافع است. (43)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «رسول خداصلی‌الله‌علیه‌وآله خیار را با نمک می‌خوردند». (44)
نیز در سخن دیگری می‌فرمایند: «زمانی که می‌خواهید خیار بخورید از پایین (ته) خیار بخورید؛ چون این‌گونه خیار خوردن بزرگ است برکت او (یعنی برکت می‌آورد)». (45)
سیب
ریه و دماغ را قوت می‌دهد، برای خفقان و تنگ نفس نافع است، اشتهاءآور بوده، رنگ روی را روشن می‌کند و قلب را قوت می‌بخشد. سیب مولد خون است و مصلح آن زنجبیل پرورده می‌باشد. خوردن سیب پس از مصرف غذا برای تقویت لثه‌ها مفید است. جوشانده سیب در درمان بیماری‌های معده و ریه مؤثر می‌باشد. سیب دارای ویتامین «ب» نیز هست و به همین خاطر برای بیماری اعصاب مفید است. سیب مقوی مغز است و به همین خاطر برای افرادی که کارهای فکری می‌کنند فوق‌العاده مفید است. سیب معده را ضد عفونی می‌کند و آب آن تب‌بُر است. سیب دارای آهن و ید و فسفر می‌باشد. آهنش برای خون و پتاسش برای قلب و یُدش برای تقویت غدد نافع است.
لئونس کارلیه می‌نویسد: «سیب دهان را ضد عفونی می‌کند. اسید اوریک و دیگر سموم را که جمع شده‌اند حل کرده و غده‌های بزاق دهان و ترشحات عصیر معده را تقویت می‌کند. به همین خاطر، سیب برای اشخاصی که در یک جا نشسته و حرکت نمی‌کنند، بسیار مفید است.» مصرف سیب را برای اشخاصی که مبتلا به درد مفاصل و رماتیسم مزمن، نقرس، تب‌خال، چاقی، امراض ریوی و کبدی شده‌اند، تجویز می‌کنند. سیب سنگ کیسه صفرا و کلیه‌ها را حل می‌کند. اگر سیب را قبل از خواب با پوست آن بخورند (به شرطی که به خوبی بجوند) برای یبوست‌های مزمن و سخت مفید است. (46)
ابی بصیر می‌گوید: امام باقرعلیه‌السلام فرمودند: «موقعی که خواستی سیب بخوری، قبلاً آن را استشمام کن، سپس بخور؛ زیرا این کار هر ناراحتی را که بر روحت عارض شده، آرام می‌کند». (47)
امام علیعلیه‌السلام می‌فرمایند: «سیب بخورید که معده را پاک‌سازی می‌کند». (48)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «سیب، خوش‌بو کننده معده است». (49)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «سیب، موجب گشایش معده می‌گردد. سیب بخورید که حرارت بدن را پائین می‌آورد؛ درون را سرد می‌کند و تب را از بین می‌برد». (50)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «برای دفع سموم، دارویی سودمندتر از کمپوت سیب سراغ ندارم». (51)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «اگر مردم می‌دانستند که چه خواصی در سیب هست، بیماران خود را فقط با سیب درمان می‌کردند». (52)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «سیب بخور که حرارت [زیاد بدن] را خاموش و معده را سرد می‌کندو تب‌بُر است». (53)
بکر بن صالح می‌گوید: از شخصی به نام جعفری شنیدم که گفت از حضرت ابالحسن موسیعلی‌السلام شنیدم که می‌فرمودند: «سیب دارای چند خاصیت است: سِحر را از انسان دور می‌کند؛ اثر سم را از بین می‌برد؛ غم‌هایی که از سوی مردم بر انسان عارض می‌گردد را از بین می‌برد؛ بلغم را از بین می‌برد و نیست چیزی سریع‌تر از نظر منفعت، به سیب». (54)
گلابی
ملیّن و مدرّ و کثیرالغذاء است. گلابی ویتامین «آ» و «ب» و «ث» و مقداری املاح معدنی مانند آهن و منگنز و مختصری کلر و کلسیم دارد. مصرف گلابی برای مبتلایان به بیماری قند تجویز شده است.
لئونس کارلیه می‌نویسد: «مصرف گلابی، ترشح بزاق دهان را زیاد می‌کند و در نتیجه باعث تسهیل عمل دستگاه هاضمه می‌گردد. تانن و املاح پتاسیم که در گلابی وجود دارد، اسید اوریک را به هر اندازه و مقداری که باشد حل می‌کند؛ به همین خاطر است که کسانی که مبتلا به رماتسیم، نقرس و درد مفاصل می‌باشند، گلابی برای آن‌ها فوق‌العاده مفید است». کسانی که مبتلا به فشار خون هستند اگر به‌طور مرتب گلابی بخورند و بدن آن‌ها مواد غذایی این میوه را جذب کند، خون آن‌ها تصفیه شده و نتایج محسوس و گران‌بهایی عاید آن‌ها خواهد گردید. (55)
از امام صادقعلیه‌السلام نقل شده، ایشان در حالی که به کودکی زیبا می‌نگریستند فرمودند: «باید پدر این پسر بچه، گلابی خورده باشد». (56)
همچنین روایت شده که حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله گلابی‌اش را تکه کرد و به جعفر بن ابی‌طالب داد و به او فرمود: «بخور، همانا گلابی رنگ را جلا می‌دهد و فرزند را نیکو می‌گرداند.» (57)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «خوردن گلابی مایه قوت قلب، پاکی معده، صفای دل، دلیری و زیبایی بچه می‌شود». (58)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «گلابی، معده را شست و شو می‌دهد و آن را تقویت می‌کند و همچون بِه می‌باشد. خوردن آن بعد از غذا، بهتر از خوردنش در حالت ناشتا است. کسی که اندوهی در دل دارد، آن را پس از غذا بخورد». (59)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «گلابی بخورید؛ چون قلب را جلا می‌دهد و تسکین می‌دهد دردهای باطنی را به اذن خدا». (60)
امام صادقعلیه‌السلام می‌فرمایند: «گلابی معده را دباغی می‌کند و آن را تقویت می‌کند و گلابی و» به مساوی هستند. (61)
هندوانه
از نظر طبیعت، سرد و تر است و از نظر خواص، معتقدند که مسکن حدّت خون و صفرا و تشنگی است. ادرارآور است و تولید خون رقیق و بلغم شیرین می‌کند و بدن را تر و تازه می‌نماید. برای تب‌های سوزان نافع است و برای اصلاح حال اشخاص گرم مزاج و خشک، هندوانه بیشتر مفید است تا ترشی‌ها. در چین و ژاپن از میوه و پوست و گوشت و آب هندوانه به عنوان ادرارآور و مقوی معده استفاده می‌شود. پوست و قسمت خوراکی داخلی آن را برای معالجه یرقان، دیابت و رفع مسمومیت می‌خورند. گوشت هندوانه برای رفع ناراحتی و زخم‌های گلو، و دهان مفید است. آب هندوانه برای ناراحتی کلیه یا نفریتیس مفید است و مغز تخم هندوانه نرم کنده پوست و مخاط است، به هضم غذا کمک می‌کند و سینه را نرم می‌کند. از خاکستر پوست هندوانه برای معالجه برفک و تاول‌های دهان استفاده می‌شود. گوشت هندوانه زرد رنگ، خیلی ملیّن است. در هند و چین از عصاره ریشه هندوانه برای قطع خون‌ریزی پس از سقط جنین استفاده می‌شود. در اندونزی هندوانه مخلوط با سرکه و زردچوبه برای تسکین دردهای روماتیسمی مصرف می‌شود. در هندوستان از مغز تخم هندوانه به عنوان کرم‌کُش استفاده می‌شود. هندوانه تازه برای معالجه و رفع التهاب مثانه مفید است. (62)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «هر زنی که حامله باشد و در زمان حمل هندوانه بخورد فرزند او از جهت صورت زیبا و از نظر اخلق نیز خوش اخلاق متولد می‌گردد». (63)
باز حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «بهار امت من انگور و هندوانه است». (64)
حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله در جایی دیگر می‌فرمایند: «هندوانه بخورید؛ زیرا هندوانه میوه بهشت است و در آن هزار برکت و هزار رحمت است و خوردن آن شفاء است برای هر دردی». (65)
در سخن دیگر حضرت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «دوست بدارید هندوانه را و قطع نکنید خوردن آن را؛ زیرا هندوانه میوه‌ای است مبارک و طیب، پاک کننده دهان، قلب را پاکیزه و دندان‌ها را سفید و خدا را راضی می‌کند، بوی آن از عنبر، آب آن از کوثر، گوشت آن از فردوس، لذت و شیرینی آن از بهشت و خوردن آن عبادت می‌باشد». (66)
ابن عباس می‌گوید از وجود مقدس پیامبر گرامی اسلامصلی‌الله‌علیه‌وآله شنیدم که آن حضرت فرمودند: «بر شما باد هندوانه، به درستی که در آن ده خصال است: طعام است؛ شراب است؛ دندان (کنایه از ای‌که دندان را سفید می‌کند)؛ ریحان (خوش‌بو) است؛ مثانه را شست و شو می‌دهد؛ آب منی را زیاد می‌کند؛ قدرت جماع را زیاد می‌کند؛ سردی را از بین می‌برد؛ پوست را پاکیزه می‌کند». (67)
پی‌نوشت‌ها:
1. میوه درمانی، ص 46
2. بحارالأنوار، ج 63، ص 158
3. محاسن برقی، ج 2، ص 546
4. بحارالانوار، ج 66، ص 163
5. وسائل الشیعه، ج 17، ب 119، ح 4
6. بحارالانوار، ج 66، ص 154
7. بحارالانوار، ج 66، ص 155
8. میوه درمانی، ص 19
9. مکارم الأخلاق، ص 198
10. اصول کافی، ج 6، ص 358
11. محاسن، ج 2، ص 553
12. بحارالانوار، ج 66، ص 187
13. وسائل الشیعه، ج 17، ب 95، ح 1
14. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 183
15. انعام/ 141
16. محاسن، ج 2، ص 556؛ مکارم الاخلاق، ص 9
17. بحارالأنوار، ج 63، ص 149
18. وسائل الشیعه، ج 17، ب 83، ح 3
19. بحار الأنوار، ج 63، ص 147
20. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۲۹۸
21. بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۲۷۱
22. وسائل الشیعه، ج 17، ب 84، ح 1
23. بحارالأنوار، ج 66، ص 153
24. وسائل الشیعه، ج 17، ب 84، ح 2
25. وسائل الشیعه، ج 17، ب 84، ح 4
26. شفا و درمان بیماری‌ها با میوه‌ها و سبزیجات، صص 51- 53
27. میوه درمانی و آشنایی با سوره‌ها، ص 86
28. بحارالأنوار، ج 66، ص 215
29. محاسن برقی، ج 2، ص 549
30. وسائل الشیعه، ج 17، ب 93، ح 15
31. بحارالأنوار، ج 66، ص 176
32. وسائل الشیعه، ج 17، ب 93، ح 2
33. میوه درمانی و آشنایی با سوره‌ها، ص 106
34. بحارالأنوار، ج 61، ص 298
35. بحارالأنوار، ج 66، ص 194
36. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
37. بحارالأنوار، ج 59، ص 299
38. میوه درمانی، ص 57
39. محاسن، ص 531
40. بحارالأنوار، ج 66، ص 134
41. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
42. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
43. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 192
44. وسائل الشیعه، ج 17، ب 124، ح 1
45. وسائل الشیعه، ج 17، ب 124، ح 2
46. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 194
47. بحارالانوار، ج 66، ص 171
48. اصول کافی، ج ۶، ص ۳۵۷
49. اصول کافی، ج ۶، ص ۳۵۵
50. محاسن، ج ۲ ص ۳۶۸
51. اصول کافی، ج 6، ص 356
52. اصول کافی، ج 6، ص 356
53. بحارالأنوار، ج 62، ص 93
54. وسائل الشیعه، ج 17، ب 89، ح 2
55. خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، ص 197
56. اصول کافی، ج 6، ص 22
57. بحارالأنوار، ج 66، ص 170
58. اصول کافی، ج 6، ص 357
59. اصول کافی، ج ۶، ص ۳۵۸
60. وسائل الشیعه، ج 17، ب 96، ح 1
61. وسائل الشیعه، ج 17، ب 96، ح 1
62. میوه درمانی و آشنایی با سوره‌ها، ص 174
63. بحارالأنوار، ج 59، ص 299
64. بحارالأنوار، ج 59، ص 299
65. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
66. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
67. بحارالأنوار، ج 59، ص 296
منابع پایانی
1. قرآن کریم.
2. آذر، ماهایار و همکاران، خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات، انتشارات شهر آب و آینده‌سازان، چاپ اول، تهران، 1386 ش.
3. برقی، احمد بن محمد، محاسن، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، بی‌چا، بی‌جا، 1370 ق.
4. توکلی فارفانی، علی، شفا و درمان بیماری‌ها با میوه‌ها و سبزیجات، انتشارات گل‌های بهشت، چاپ اول، 1389 ش.
5. رئیسی، ملیحه، میوه درمانی، انتشارات زنبق، چاپ اول، تهران، 1388 ش.
6. طبرسی، رضی الدین ابی نصر الحسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، انتشارات دارالکتب الاسلامی، بی‌چا، بی‌جا، 1376 ق.
7. عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، انتشارات مکتبه الاسلامیه، 1339 ق.
8. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، انتشارات مکتب صدوق، بی‌چا، تهران،1381 ق.
9. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 1365 ش.
10. مقدم، کاظم، میوه درمانی و آشنانی با سوره‌ها، انتشارات محدث، چاپ اول، قم، 1386 ش.
11. مهرین، مهرداد، خواص میوه‌ها و خوراکی‌ها، انتشارات خشایار، چاپ دوازدهم، بی‌جا، 1378 ش.
