لقب امام حسن مجتبی (ع) چه بود؟
امام حسن مجتبی (ع) را لقب های زیر می شناختند:
امام دوم، ریحانه رسول خدا (ص)، زکی، سبط اول، سید، طیب، مصلح، تقی، کریم اهل بیت و ولی.
ابن شهر آشوب به القاب آن بزرگوار، امین، اثیر، امیر، بر، حجت، زاهد، قائم، مجتبی، وزیر، سبط اول، امام ثانی، مقتدی ثالث، ذکر رابع و مباهل خامس را اضافه می کند.
ابن ابی الثلج القاب امیر، حجه، کفِی، سبط، و ولی را القاب خاص آن حضرت شمرده است.
ابن طلحه شافعی مشهورترین لقب امام را «تقی» و والاترین لقب او را «سید» ذکر کرده است، به این دلیل که پیامبر فرمود: «انَ ابنی هذا سیدٌ».
کنیه امام حسن مجتبی (ع) نزد پیامبر (ص)
رسول خدا (ص) از شدت علاقه به امام حسن (ع)، ایشان را «ابو محمد» نامید و بدان کنیه صدایش می زد.
تقریباً در همه منابع کنیه امام حسن «ابومحمد» است. خصیبی و ابن شهرآشوب به جز ابومحمد، ابوالقاسم را هم به عنوان کنیه برای امام حسن آورده است.
لقب مشترک امام حسن (ع) و امام حسین (ع)
القاب مشترک حسنین به نقل از کتاب القاب الرسول و عترته عبارت‌اند از:
سبط رسول الله، ریحانه نبی الله، سید شباب اهل الجنه، قره عین البتول، عالم، مُلهَم الحق و قائد الخلق.
چرا به امام حسن مجتبی (ع)، کریم اهل بیت می گویند؟
امام حسن مجتبی (ع) نسبت به دردمندان و تیره بختان جامعه بسیار دلسوز بود و با خرابه نشینان دردمند و اقشار مستضعف و کم درآمد، همراه و همنشین می‌شد. درد دل آنها را با جان و دل می‌شنید و به آن ترتیب اثر می‌داد و در این حرکت انسان‌دوستانه جز خداوند را مدنظر نداشت. هیچ فقیر و مسکینی از در خانه امام حسن مجتبی (ع) ناامید برنمی گشت و حتی خود ایشان به سراغ فقرا می رفت و آنها را به منزل دعوت می کرد و به آنها غذا و لباس می‌داد.
آن حضرت در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کردند و سه بار نیز ثروت خود را به دو نیم تقسیم کردند و نصف آن را در راه خدا به فقرا بخشیدند.
روایت شده که روزی امام حسن (ع) بر جمعی از مساکین گذشت که چند تکه نان خشک ها را روی زمین گذاشته و می خورند. آن ها تا امام را دیدند از ایشان دعوت کردند و حضرت از اسب پیاده شد و فرمود: «خدا متکبران را دوست نمی‌دارد» و با ایشان نشست و از طعام ایشان تناول کرد و سپس از همه مساکین خواستند که برای صرف غذا به خانه او بروند و حضرت با غذاهای خوب از ایشان پذیرایی نموده به همه آنها لباس های مناسب هدیه داد.
روایت است که وقتی از خود امام حسن (ع) پرسیدند، چرا هرگز سائلی را ناامید برنمی‌گردانید؟ فرمودند:
«من هم سائل درگاه خداوند هستم و می‌خواهم که خدا مرا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم. خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می‌دارد، می‌خواهد که من هم به مردم کمک کنم».
به خاطر این بخشندگی‌ها و کارهای نیکی که از سوی امام حسن مجتبی (ع) در مسیر خیر، احسان و کمک به طبقات درمانده و نیازمند انجام می‌گرفت آن حضرت را کریم اهل بیت لقب داده اند.
سیمای امام حسن مجتبی (ع)
انس بن ملک درباره امام حسن (ع) می گوید:
«هیچ فردی از امام حسن (ع) شبیه تر به پیامبر (ص) نبوده است.»
احمد بن حنبل نقل از علی بن ابیطالب (ع) می نویسد:
«از سینه تا سر شبیه ترین فرد به نبی گرامی اسلام بود و حسین از سینه به پایین بیش ترین شباهت را به آن حضرت داشت»
ابن صباغ مالکی در زیبایی صورت و اعضای حسن بن علی (ع) می نویسد:
«رنگ چهره حسن بن علی (ع) سفید آمیخته با سرخی بود، چشمانش سیاه، درشت و گشاده، گونه هایش همواره، موی وسط سینه اش نرم، موی ریشش پر و انبوه، پشت گوشش پرمو، گردن آن حضرت کشیده، براق همچون شمشیری از نقره، مفاصلش درشت و دوشانه اش پهن و دور از یکدیگر بود، انسانی چهارشانه، میانه قد و نمکین که نیکوترین صورت را داشت، ریش خود را با رنگ سیاه خضاب می کرد، مویش پر چین و کوتاه و قامتش رسا بود.»
و اصل بن عطا گفته است:
«صورت حسن بن علی (ع) چون سیمای انبیا و هیأت و شکل او همچون هیأت ملوک و امرا بوده است.»
منبع: سایت ستاره
