«سرت روی برگه خودت باشه! یک‌بار دیگر ببینم روی برگه بغل دستی نگاه کردی…»
این جمله‌ها برای همه ما آشنا است اما امروز کمتر شنیده می‌شود نه به خاطر اینکه دانش‌آموزان دست از تقلب برداشته‌اند یا معلم‌ها بی‌خیال تقلب کردن آنها شده‌اند؛ بلکه به این خاطر که راه‌های جدیدتری برای تقلب اختراع شده است؛ مثلا خودتان حدس بزنید چون حتی گفتنش هم می‌تواند یک بد آموزی به حساب بیاید اما حقیقت این است که هر روز بر میزان تقلب اضافه می‌شود تا جایی که آمار از تجربه تقلب بین همه دانش آموزان خبر می دهد و این در حالی است که ما بی‌خیال و حتی با لبخندی از کنار این سوءرفتار می‌گذریم؛ سوءرفتاری که می تواند در دانش آموز ریشه عمیق کند و او را به این سمت ببرد که برای به دست آوردن مزایا، تشویق و مرتبه اجتماعی از دیگران سوءاستفاده کند و حتی بر عکس به دیگران این اجازه را بدهد که از او این سوءاستفاده را بکنند.
قبل از هرگونه عکس‌العملی به دانش‌آموزی که تقلب کرده ـ‌فرقی هم نمی‌کند او فرزندش شما است یا یکی از دانش‌آموزان کلاس‌ـ به دنبال این تقلب بگردید. چرا که اگر بخواهید میان بر بزنید؛ بدون اینکه دلیل پیدا کنید؛ عمل تقلب را نمی‌توانید حذف کنید؛ این کار شما مثل این است که مدام می‌بینید میوه‌های درختی کرم خورده است اما به جای بررسی درخت، میوه‌ها را زیر و رو می‌کنید و چیزی دست گیرتان نمی‌شود.
چرا تقلب می‌کنند؟
در ادامه اصلی‌ترین دلایلی را که موجب می‌شود بچه‌ها به سمت تقلب کردن بروند با هم مرور می‌کنیم؛ شاید با این روش کار شما هم آسان‌تر شود:
1) انتظار بیش از حد اولیا و مربیان: هیچ‌کس مخالف نمره خوب و بالا نیست اما این نمره به چه قیمتی و از چه راهی به دست آمده است؟ وقتی والدین و اولیای مدرسه بدون هیچ‌گونه توجهی به توانایی دانش‌آموزان از همه آنها نمره 20، 19، 18 می‌خواهند دانش‌آموزان هم تنها تمام تلاش خود را می‌گذارند تا این نمره‌ها را بگیرند؛ در این میان همان‌طور که عده‌ای روش بیشتر درس خواندن را انتخاب می‌کنند عده‌ای دیگر هم دست به دامن تقلب می‌شوند تا نمره خوب و البته غیرحقیقی بگیرند. به هر حال همه ما می‌خواهیم برنده میدان باشیم یا حداقل در صف اول افرادی باشیم که مورد تشویق دیگران قرار می‌گیرند.
2) بد درس خواندن یا ضعف حافظه دانش‌آموزان: اما عده‌ای دیگر از دانش‌آموزان اتفاقا جزو کسانی هستند که زیاد درس می‌خوانند اما چون روش مناسبی را برای درس خواندن انتخاب نکرده‌اند و تنها حفظ کرده‌اند اضطراب بیش از حد دارند و در زمان امتحان دچار فراموشی می‌شوند. این گروه چون نمی‌خواهند زحمتشان به هدر برود از راه تقلب می‌روند تا به خانه موفقیت برسند. البته گاهی تنها با نیم نگاهی به ورقه بغل دستی بقیه جواب را به یاد می‌آورند اما اگر بغل‌دستی هم دچار فراموشی باشد آن وقت چه راه‌حلی را انتخاب می‌کنند؟ نوشتن روی نیمکت و در و دیوار کلاس؛ نوشتن روی دستمال کاغذی و گاه لباس و استفاده از روش‌های دیگری که خودتان بهتر می‌دانید.
3) تنبلی و میل به نتیجه خوب: گروه دیگری که تقلب می‌کنند یا حال و حوصله درس خواندن ندارند یا اگر درس می‌خوانند به اندازه و خوب نمی‌خوانند و همین تنبلی باعث می‌شود تا ویروس تقلب را درونشان بیدار کنند و به دنبال جواب سوال روی برگه دیگران و در و دیوار و تاب زیر میز بگردند.
4) شریک تقلب و تخلیه هیجان: شاید برایتان جالب باشد اما گروه دیگری از دانش‌آموزان نه گرفتار انتظار بیش از حد والدین هستند نه فراموشی دست و پای اطلاعاتشان را می‌گیرد و نه در درس خواندن تنبلی می‌کنند. این دانش‌آموزان می‌خواهند شریک دیگران در تقلب کردن باشند و هیجان این کار آنها را به میدان تقلب کردن و تقلب رساندن می‌کشاند. گفته می‌شود دانش‌آموزان بیش‌فعال و آنهایی که میل به هنجارشکنی دارند در این گروه قرار می‌گیرند.
5) شجاعت در تقلب: از چند گروه قبلی که بگذریم می‌رسیم به گروهی که نه احتیاجی به تقلب کردن دارند و نه میلی به تقل کردن حتی از این عمل بیزارند و می‌ترسند اما جوی که در کلاس وجود دارد باعث می‌شود تا او هم تقلب برساند؛ روش جدید تقلب کشف کند و تقلب کند تا مورد تمسخر دیگران نباشد و به ترسو بودن متهم نشود.
تقلب را معنی کن!
معنای تقلب چیست؟ تا به حال از خودتان پرسیده‌اید! در معنای لغوی تقلب می‌خوانیم: وارد شدن در کاری به نفع خود و به ضرر دیگری، حقه زدن و دغل‌کاری کردن. از کنار تقلب؛ حتی از کنار کلمه‌اش ساده نگذرید وقتی معنایی به این وحشتناکی دارد: حقه زدن، دغل‌کاری کردن! شاید به نظرتان تقلب کردن دانش‌آموزان یک عمل ساده و حتی عادی بیاید که رزوی شما هم انجام داده‌اید اما همین خطاهای کوچکی که اتفاق می‌افتادند کم‌کم بزرگ می‌شوند؛ بزرگ‌تر می‌شوند و عدم توجه به آنها تبدیل می‌شود به تهدیدی برای جامعه و ترویج فرهنگ تقلب و دروغ و از دیگران سوءاستفاده کردن، تقلب در مردسه؛ تقلب در رعایت نوبت صف اتوبوس، تقلب در انتقال حقیقت و ساده بگوییم تقلب یعنی دروغی که نباید ساده از کنار آن گذشت. نمره دروغین، مثل حرف دروغ است مثل عملکرد دروغ است که اگر حل نشود، درون ما و فرزندان و دانش‌آموزانمان نهادینه می‌شود.
همان‌طور که شاید خیلی از ما تا به حال به معنای تقلب و تاثیر آن روی زندگی‌مان دقت نکرده‌ایم بچه‌ها و دانش‌آموزان هم معنای تقلب را نمی‌دانند و این اولین و مهم‌ترین و کاربردی‌ترین راه برای جلوگیری از تقلب است.
روان‌شناسان توصیه می‌کنند اگر متوجه شدید دانش‌آموز یا فرزندتان مدام در حال تقلب کردن است به جای اینکه اول از همه شروع به مواخذه کردن او کنید، اول معنای تقلب را برای او توضیح دهید.
اگر دانش‌آموز یا فرزند شما به‌گونه‌ای تربیت شده باشد که نسبت به این مفاهیم
ـ دروغگویی، دزدی ـ احساس بدی داشته باشد وقتی متوجه شود این نوع عملکردش هم به نوعی دروغگویی یا دزدی و فلان به حساب می‌آید: نیروی کنترل درونی‌اش خودبه‌خود جلوی عملکرد نادرستش را می‌گیرد.
بن‌بست تقلب
فکر می‌کنید چند درصد از بچه‌ها در طول دوران تحصیل خود تقلب می‌کنند؟ بر اساس آمار و نظرسنجی که چندی پیش انجام گرفته بیش از 80 درصد دانش‌آموزان تقلب می‌کنند. در راس دلایلی هم که برای تقلبشان می‌آورند فشار از طرف خانواده و مدرسه برای نمره خوب است.
پس اگر بخواهیم کوچه تقلب را برای همیشه تبدیل به بن‌بست کنیم باید:
1) تعریف درستی از نمره برای دانش‌آموز ارایه کنیم.
2) از هر دانش‌آموزی به اندازه ظرفیت خودش انتظار داشته باشیم.
3) به آنها بیاموزیم به جای حفظ کردن مطالب آنها را به صورت عمقی درک کنند.
4) تقلب را در چهره واقعی خودش به آنها نشان بدهیم.
5) اگر میل به هنجارشکنی را در آنها می‌بینید حتما آنها را به مشاور و روان‌شناس معرفی کنید.
6) و بعد از همه اینها اولیای مدرسه به هیچ‌وجه نباید فضایی را فراهم کنند که امکان تقلب را به وجود بیاورد.
7) به هیچ‌وجه چشم خود را روی فردی که تقلب می‌کند نبندید و سعی کنید با تفاوت گذاشتن بین نمره‌های واقعی و نمره‌های تقلبی بچه‌ها را به این سمت ببرید که نمره هرچه واقعی‌تر باشد ارزشمندتر است.
8 ریشه تقلب
1) نیاز به جلب توجه و خودنمایی
2) ضعف درسی
3) فراموشی
4) ترس از والدین و اولیای مدارس
5) رواج تقلب و عادی جلوه دادن آن در مدرسه
6) اهمیت بیش از حد به نمره
7) تنبلی و انتخاب راه ساده برای رسیدن به هدف
8) علاقه به هنجارشکنی برای خالی کردن هیجان روحی
