و اذکروا الله کثیراًِ لعلّکم تفلحون.
خدا را فراوان یاد کنید تا رستگار شوید.«انفال ، 45»
شکّ نیست که منظور از یاد خدا تنها ذکر لفظی نیست، بلکه خدا را در درون جان حاضر دیدن و به یاد علم و قدرت بیپایان و رحمت وسیعش بودن است. این توجّه به خدا روحیه سرباز مجاهد را تقویت میکند و در پرتو آن احساس مینماید که در میدان مبارزه تنها نیست. تکیهگاه نیرومندی دارد که هیچ قدرتی در برابر آن مقاومت نمیکند و اگر هم کشته شود به بزرگترین سعادت، یعنی سعادت شهادت رسیده است و در جوار رحمت حقّ رستگار خواهد بود، خلاصه یاد خدا به او نیرو و آرامش و قوّت و قدرت و پایمردی میبخشد.
ـ به علاوه یاد عشق زن و فرزند و مال و مقام را از دل بیرون میراند و توجّه به خدا آنها را که باعث سستی در امر مبارزه و جهاد میشود از خاطر میبرد.[1]
در المیزان آمده:
ذکر خدا در جمله (و اذکرو الله کثیرا) به معنای یاد خدا در دل و در زبان است چه این هر دو قسم ذکر است و معلوم است که آن چیزی که مقاصد آدمی را از یکدیگر مشخص و جدا میکند آن حالات درونی و قلبی انسان است.
ـ ذکر را مقیّد به (کثیر) کرد برای این بود که در میدانهای جنگ هر لحظه صحنههایی که انسان را به دوستی زندگی فانی و شیرینی زخارف دنیوی وادار ساخته و شیطان هم با القاء وسوسه خود آن را تأیید کند تکرار میشود و لذا فرمود: خدا را زیاد یاد کنید تا بدین وسیله روح تقوی در دلها هر لحظه تجدید و زندهتر شود.[2][1] . تفسیر نمونه، ج 7، ص 194.
[2] . تفسیر المیزان، ج 9، ص 146.