و اذا رأوا تجارهً او لهوا انفضّوا الیها و ترکوک قائماًَ قل ما عند الله خیرٌ من اللّهو و من التّجاره و الله خیر الرّازقین.
هنگامی که تجارت یا سرگرمی و لهوی را ببینند پراکنده می‌شوند و به سوی آن می‌روند و تو را ایستاده به حال خود رها می‌کنند. بگو آنچه نزد خدا است از لهو و تجارت بهتر است و خداوند بهترین روزی دهندگان است. «جمعه ، 11»
شأن نزول:
در شأن نزول این آیات یا خصوص آیه (و اذا رأوا تجاره) روایات مختلفی نقل شده که همه‌ آنها از این معنی خبر می‌دهد که در یکی از سالها که مردم مدینه گرفتار خشکسالی و گرسنگی و افزایش نرخ اجناس شده بودند (دحیه) با کاروانی از شام فرا رسید و با خود مواد غذایی آورده بود در حالی که روز جمعه بود و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ مشغول خطبه نماز جمعه بود، طبق معمول برای اعلام ورود کاروان طبل زدند و حتی بعضی دیگر آلات موسیقی را نواختند مردم با سرعت خود را به بازار رساندند در این هنگام مسلمانانی که در مسجد برای نماز اجتماع کرده بودند خطبه را رها کرده و برای تأمین نیازهای خود به سوی بازار شتافتند تنها دوازده مرد و یک زن در مسجد باقی ماندند (آیه نازل شد و آنها را سخت مذمّت کرد) پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: اگر این گروه اندک هم می‌رفتند از آسمان سنگ بر آنها می‌بارید.[1] در این آیه بحث کسانی که پیغمبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ را به هنگام نماز جمعه رها کردند و برای خرید از قافله تازه وارد به بازار شتافتند شدیداً مورد ملامت قرار داده است.
تعبیر به لهو اشاره به طبل و سایر آلات لهوی است که به هنگام ورود قافله‌ تازه‌ای به مدینه می‌زدند که هم نوعی اخبار و اعلام بود و هم وسیله‌ای برای سرگرمی و تبلیغ کالا، همان‌گونه که در دنیای امروز نیز در فروشگاههایی که به سبک غرب است نیز نمونه‌ آن دیده می‌شود.
تعبیر به (انفضوا) به معنی پراکنده شدن و انصراف از نماز جماعت و روی آوردن به کاروان است که در شأن نزول گفته شد هنگامی که کاروان (دحیه) وارد مدینه شد (و او هنوز اسلام را اختیار نکرده بود) با صدای طبل و سایر آلات لهو مردم را به بازار فرا خواند مردم مدینه حتی مسلمانانی که در مسجد مشغول استماع خطبه‌ نماز جمعه پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بودند به سوی او شتافتند و تنها سیزده نفر و به روایتی کمتر در مسجد باقی ماندند.
ضمیر در (الیها) به تجارت باز می‌گردد یعنی به سوی مال التجاره شتافتند، این به خاطر آن است که لهو هدف اصلی آنها نبود بلکه مقدمه‌ای بود برای اعلام ورود کاروان و یا سرگرمی و تبلیغ کالا در کنار آن.
تعبیر به (قائماً) نشان می‌دهد که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ ایستاده خطبه نماز جمعه می‌خواند چنانکه در حدیثی از (جابر بن سمره) نقل شده که می‌گوید: (هرگز رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ را در حال خطبه نشسته ندیدم و هر کس بگوید نشسته خطبه می‌خواند تکذیبش کنید.
و نیز روایت شده که از (عبدالله بن مسعود) پرسیدند: (آیا پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ ایستاده خطبه می‌خواند؟ گفت: مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌گوید و ترکوک قائماً: (تو را در حالی که ایستاده بودی رها کردند).
در تفسیر (درالمنثور) آمده است که اولین کسی که نشسته خطبه‌ نماز جمعه خواند معاویه بود!.