قال الله تعالی: (یا أیّها الّذین آمنوا إستَجیبُوا للهِ و لِلرَّسول إذا دَعاکم لِما یُحییکم…)(1)
«ای ایمان آورندگان اجابت کنید دعوت خدا و رسول خدا را آن هنگام که شما را می خوانند تا حیات و زندگی به شما بخشند…»

انسان دارای دو تولد است:
تولدی «مُلکی» که طی آن انسان با جسم پای به عرصه ی دنیا می گذارد.
و تولدی «ملکوتی» که با پا گذاشتن به آسمان معنویت اتفاق می افتد.
علّت مُعِدّه و زمینه ساز تولّد ملکی انسان، پدر و مادرند و علّت معدّه و زمینه ساز تولد ملکوتی انسان، پیامبر (ص) و امامان (ع) هستند، ما به خاطر ولادت مُلکی خود، مدیون پدر و مادر جسمی خویش هستیم و به خاطر ولادت ملکوتی خود، مدیون پدران و مادران معنوی خویش، یعنی اهل بیت (ع) هستیم. همانگونه که جسم انسان در دامن طبیعت به رشد و بالندگی می رسد، روح نیز در حین مناسک جانبخش و عارفانه ی حجّ به رشد، بالندگی و تعالی خود می رسد.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: (مَن حَجَّ للهِ فَلَم یَرفَث و لم یَفسُق رَجَعَ کَیَومٍ وَلَدتهُ امُّهُ.)(2)
«هر کس برای خدا حجّ به جای آورد و در خلال آن مرتکب آمیزش با زنان و فسق و فجور نشود، باز می گردد مانند روزی که تازه از مادر متولد شده است.»
به استناد این فرمایش نبوی، اعمال عارفانه و توأم با آداب حجّ، موجب تحقق تولّدی دیگر برای انسان خواهد شد و مسجد الحرام ولادتگاه معنوی حاجی خواهد بود.
با تأمّل در این کلام شریف رسول اکرم (ص) می توان به وجوه متعدد اشتراک بین نوزاد تازه ولادت یافته از مادر، با حاجی خانه خدا دست یافت که در اینجا به این موارد اشاره می کنیم:
1. همچنانکه طفل تا قبل از تولّد در عالَمی بسیار محدود (به نام رَحِم مادر) به سر می برد و با تولّد، به دنیایی بزرگ پا می نهد، حاجی نیز تا قبل از حجّ، روحش در عالَمی محدود محصور می باشد و با به جای آوردن حج وارد عالَمی بسیار بزرگ و با عظمت می گردد.
2. همچنان که طفل به دنیای رحم مادر بسیار وابسته است و با ولادت، وابستگی اش از عالَم رَحِم مادر کم می شود، حاجی نیز با به جای آوردن حجّ، وابستگی ها و تعلقاتش به دنیا بسیار کم می گردد و به معنویت و خدا علاقه بسیاری پیدا می کند.
3. همچنانکه اگر طفل، ناقص متولد شود یا به مرگ دچار شده و یا به زندگی سختی مبتلا می شود، حاجی هم اگر حجّش ناقص باشد، علاوه بر عدم مقبولیت دچار مشکلات متعددی در زندگی می گردد.
4. همچنانکه لباسی که بر طفل می پوشانند (بنابر دستور استحبابی) سفید است، حاجیان نیز باید لباس سفید احرام بر تن کنند.
5. همچنان که ولادت طفل و ورود او به دنیا همراه با گریه است، حاجی هم برای حجّ باید به شهر مقدّس بکّه (وادی گریه و بکاء) پای گذارد. (3)
6. همچنان که با ولادت طفل، آشنایان و نزدیکان به دیدار طفلی می آیند که تازه پا به دنیا گذاشته، با برگشتن حاجی نیز، آشنایان و نزدیکان به دیدار او می آیند که گویی تازه به این دنیای خاکی پا گذاشته است.
7. همچنان که مستحب است موی سر طفل تراشیده شود، موی سر حاجی نیز باید در پایان مناسک حجّ و تولد جدیدش تراشیده شود.
8. همچنان که مادر به طفل بهترین و سودمندترین نوشیدنی یعنی شیر هدیه می دهد و او را در برابر بیماری ها محافظت می کند، آب زمزم نیز به عنوان یک نوشیدنی شفابخش از خانه خدا به حاجی هدیه می شود و او را برابر بیماری ها بیمه می نماید. (4)
9. همچنان که طفل برای رشد جسمی پا به دنیا می نهد، حاجی هم برای رشد روحی به حجّ می رود.
10. همچنان که عامل ولادت جسمی فرزند، اُمّ (مادر) نام گرفته است، عامل ولادت روحی حاجی نیز اُم القُری (مادر شهرها یعنی مکّه) نام دارد.

پی نوشت ها :

1. انفال/ 24.
2. الحجّ و العمره فی الکتاب و السنه، ص 163.
3. حضرت علی (ع) در بیان وجه تسمیه مکّه به «بکّه» فرمودند: (لأنّها بَکَت عیونَ الجّبارین و المذنبین) زیرا مکّه چشم های جباران و گناهکاران را می گریاند و امام صادق (ع) نیز فرمودند: (لبکاء النّاس حَولَها و مِنها) «به خاطر گریه مردم در این شهر و اطراف آن، آن را بکّه می گویند.» (اسرار عرفانی حجّ، ص 34).
4. پیامبر (ص) فرمودند: (ماءُ زَمزَمَ شفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ وَ سُقمٍ و أمانٌ مِن کُل خوفٍ و حَزَنٍ.) «آب زمزم هر دردی را شفا می دهد و از هر بیم و اندوهی ایمنی می آورد.» (فقه الرضا، ص 46).