قرآن کریم :

وَ الْمُؤْمِنونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ اَوْلیاءُ بَعْضٍ یَاْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ المُنْکَرِ وَ یُقیمونَ الصَّلوهَ وَ یُؤْتونَ الزَّکاهَ وَ یُطیعونَ اللّه َ وَ رَسولَهُ اُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّه ُ اِنَّ اللّه َ عَزیزٌ حَکیمٌ؛
[سوره توبه، آیه ۷۱] مردان و زنان مؤمن دوستان و یاور یکدیگرند، امر به معروف و نهى از منکر مى کنند، نماز بر پا مى دارند و زکات مى دهند و خدا و رسولش را اطاعت مى کنند، خداوند بزودى آنان را مورد رحمت خود قرار خواهد داد. خداوند عزیز و حکیم است.
اَلْمُنافِقونَ وَالْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یَاْمُرونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ یَقْبِضونَ اَیْدیَهُمْ نَسُوا اللّه َ فَنَسیَهُمْ اِنَّ الْمُنافِقینَ هُمُ الْفاسِقونَ؛
[ سوره توبه، آیه ۶۷ ] مردان و زنان منافق از یک گروهند، امر به منکر و نهى از معروف مى کنند و دست هایشان را (از انفاق و بخشش) مى بندند، خدا را فراموش کردند، خدا هم آنها را فراموش کرد [و رحمتش را از آنها قطع نمود]، به یقین، منافقان همان فاسقانند.

۱پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ ساءَتْهُ سَیِّئَتُهُ وسَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ فَهُوَ أمارَهُ الْمُسلِمِ الْمُؤمِنِ، وَأَمارَهُالْمُنافِقِ الَّذی لاتَسوؤُهُ سَیِّئَتُهُ ولا تَسُرُّهُ حَسَنَتُهُ ؛

هر کس از بدى اش ناراحت و از خوبى اش خوشحال شود، این نشانه مسلمانمؤمن است و نشانه منافق این است که بدى اش ناراحتش نمى کند و خوبى اش او راخوشحال نمى سازد.
[الدرالمنثور، ج۴، ص ۶۶]

۲پیامبر صلی الله علیه و آله: اَ لْمُؤمِنُ دَعِبٌ لَعِبٌ، وَالْمُنافِقُ قَطِبٌ غَضِبٌ؛

مؤمن شوخ و شنگ است، و منافق اخمو و عصبانى.
[تحف العقول، ص ۴۹]

۳پیامبر صلی الله علیه و آله: اَ لْمُؤْمِنُ یَأْکُلُ بِشَهْوَهِ أهْلِهِ، وَالْمُنافِقُ یَأْکُلُ أَهْلُهُ بِشَهْوَتِهِ؛

مؤمن به میل و رغبت خانواده خود غذا مى خورد ولى منافق میل و رغبت خود را بهخانواده اش تحمیل مى کند.
[بحارالأنوار، ج۶۲، ص ۲۹۱]

۴پیامبر صلی الله علیه و آله: نِیَّهُ الْمُؤمِنِ خَیرٌ مِنْ عَمَلِهِ و نِیَّهُ الْمُنافِقِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ؛

نیّت مؤمن بهتر از عمل او و نیت منافق بدتر از عمل اوست.
[مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۹۱، ح۴]

۵پیامبر صلی الله علیه و آله: عَلیٌّ یَعْسوبُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمالُ یَعْسوبُ الْمُنافِقینَ؛

على پیشواى مؤمنان و ثروت پیشواى منافقان است.
[الأمالى طوسى، ص ۳۵۵]

۶پیامبر صلی الله علیه و آله: اَ لْمُؤمِنُ یَأْکُلُ فی مِعاءٍ واحِدَهٍ وَ الْمُنافِقُ یَأْکُلُ فی سَبعَهِ أمْعاءٍ؛

مؤمن کم خوراک است و منافق پرخور.
[وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۲۴۰، ح۶]

۷پیامبر صلی الله علیه و آله: اَ لْمُؤْمِنُ یَبْدَأُ بِالسَّلامِ وَ الْمُنافِقُ یَقُولُ: حَتّى یُبدَأَ بی؛

مؤمن ابتدا به سلام مى کند و منافق منتظر سلام دیگران است.
[کنزالعمّال، ح ۷۷۸]

۸پیامبر صلی الله علیه و آله: بُکاءُ الْمُؤمِنِ مِنْ قَلْبِهِ وَ بُکاءُ الْمُنافِقِ مِنْ هامَّتِهِ؛

گریه مؤمن از (درون) دل اوست و گریه منافق از (ظاهر و) سرش.
[الجامع الصغیر، ح ۳۱۵۶]

۹پیامبر صلی الله علیه و آله: اَ لْمُؤْمِنُ لَیِّنُ الْمِنکَبِ یُوَسِّعُ عَلى أَخیهِ وَ الْمُنافِقُ یَتَجافى یُضَیِّقُعَلى أَخیهِ؛

مؤمن نرمخوست و براى برادرش جا (ى نشستن) باز مى کند و منافق درشتخوستو جا را بر برادرش تنگ مى کند.
[کنزالعمّال، ح ۷۷۸]

۱۰پیامبر صلی الله علیه و آله: یُبْعَثُ کُلُّ عَبدٍ على ما ماتَ عَلَیهِ، اَ لْمُؤمِنُ عَلى إیمانِهِ وَالْمُنافِقُعَلى نِفاقِهِ؛

هر بنده اى بر همان چیزى که در درون داشته و با آن از دنیا رفته، برانگیختهمى شود، مؤمن بر ایمانش و منافق بر نفاقش.
[کنزالعمّال، ح ۳۸۹۵۴]

۱۱پیامبر صلی الله علیه و آله: إِنَّ الْمُؤْمِنَ هِمَّتُهُ فِی الصَّلاهِ وَالصِّیامِ وَالْعِبادَهِ وَالْمُنافِقُ هِمَّتُهُ فِیالطَّعامِ وَالشَّرابِ کَالْبَهیمَهِ؛

همّت مؤمن در نماز و روزه و عبادت است و همّت منافق در خوردن و نوشیدن؛مانند حیوانات.
[تنبیه الخواطر،ج۱، ص ۹۴]

۱۲پیامبر صلی الله علیه و آله: مَثَلُ الْمُؤْمِنِ کَمَثَلِ خامَهِ الزَّرعِ تُـکْفِئُهَا الرِّیاحُ کَذا و کَذا وکَذلِکَ الْمُؤْمِنُتُـکْفِئُهُ الأَْوْجاعُ وَالأَْمْراضُ و مَثَلُ الْمُنافِقِ کَمَثَلِ الإْرْزَبَّهِ الْمُستَقیمَهِ الَّتی لایُصِیبُهاشَیءٌ حَتّى یَأْتیهِ الْمَوتُ فَیَقصِفَهُ قَصْفا؛

مَثَل مؤمن مانند ساقه کاشته است که بادها آن را به این سو و آن سو خم مى کند همچنین مؤمن را دردها و بیماریها خم مى کند و مثل منافق مانند عصاى آهنى است کهچیزى به او نمى رسد تا اینکه مرگ او فرا رسد و او را سخت مى شکند.
[الکافى، ج۲، ص ۲۵۸، ح۲۵]

۱۳پیامبر صلی الله علیه و آله: إنَّ لِسانَ الْمُؤْمِنَ وَراءَ قَلْبِهِ فَإِذا أَرادَ أَن یَتَکَلَّمَ بِشَیْءٍ یُدَبِّرُهُ قَلبُهُ ثُمَّأمْضاهُ بِلِسانِهِ وَ إنَّ لِسانَ الْمُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ فَإِذا هَمَّ بِشَیءٍ أمْضاهُ بِلِسانِهِ وَلَمْیَتَدَبَّرهُ بِقَلبِهِ؛

زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگوید درباره آن مى اندیشد وسپس آن را مى گوید اما زبان منافق جلوى دل اوست هرگاه قصد سخن کند آن را به زبانمى آورد و درباره آن نمى اندیشد.
[تنبیه الخواطر، ج۱، ص ۱۰۶]

۱۴امام على علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إذَا اسْتَغْنى شَکَرَ… وَ الْمُنافِقُ إِذَا اسْتَغْنى طَغى؛

مؤمن هنگام بى نیازى شکر مى گزارد و منافق هرگاه بى نیاز شود طغیان مى کند.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۱۵امام على علیه السلام: إنَّ الْمُؤْمِنَ إذا تَکَلَّمَ ذَکَّرَ… والْمُنافِقُ إذا تَکَلَّمَ لَغا؛

مؤمن هرگاه سخن گوید یاد (خدا) مى کند و منافق هرگاه سخن گویدبیهوده گویى مى کند.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۱۶امام على علیه السلام: إنَّ الْمُؤْمِنَ مَن یُرى یَقینُهُ فی عَمَلِهِ، وَ الْمُنافِقُ مَن یُرى شَکُّهُ فی عَمَلِهِ؛

در عمل مؤمن یقین دیده مى شود و در عمل منافق شک.
[غررالحکم، ح۳۵۵۱]

۱۷امام على علیه السلام: شُکْرُ الْمُؤْمِنِ یَظْهَرُ فی عَمَلِهِ، شُکْرُ الْمُنافِقِ لا یَتَجاوَزُ لِسانَهُ؛

سپاسگزارى مؤمن در کردارش آشکار مى شود، [امّا ]سپاسگزارى منافق از زبانشفراتر نمى رود.
[غررالحکم، ح ۵۶۶۱ و ۵۶۶۲]

۱۸امام على علیه السلام: عَلى لِسانِ الْمُؤْمِنِ نُورٌ یَسْطَعُ وَعلى لِسانِ الْمُنافِقِ شَیْطانٌ یَنْطِقُ؛

بر زبان مؤمن نورى (الهى) است و درخشان و برزبان منافق شیطانى است کهسخن مى گوید.
[شرح نهج البلاغه، ابن أبى الحدید، ج۲۰،ص۲۸۰، ح۲۱۸]

۱۹امام على علیه السلام: إنَّ کَثْرَهَ الْمالِ عَدُوٌّ لِلْمُؤْمِنینَ و یَعْسُوبُ الْمُنافِقینَ؛

ثروت فراوان، دشمن مؤمنان و پیشواى منافقان است.
[التمحیص، ص۴۸]

۲۰امام على علیه السلام: اَ لْمُؤْمِنُ مُنیبٌ مُستَغْفِرٌ تَوَّابٌ، اَلْمُنافِقُ مَکُورٌ مُضِرٌّ مُرتابٌ؛

مؤمن بازگشت کننده به خدا، آمرزش خواه و توبه کننده است و منافق نیرنگباز،زیانبار و شکّاک.
[غررالحکم، ح ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹]

۲۱امام على علیه السلام: اَلْمُؤْمِنُ حَیىٌّ غَنىُّ مُوقِرٌ تَقىٌّ، وَالْمُنافِقُ وَقِحٌ غَبىٌّ مُتَمَلِّقٌ شَقىٌّ؛

مؤمن، با حیا، بى نیاز، باوقار و پرهیزگار است و منافق، بى شرم، کودن، چاپلوس و بدبخت .
[غررالحکم، ح ۱۸۵۲ و ۱۸۵۳]

۲۲امام على علیه السلام: وَرَعُ الْمُؤْمِنِ یَظهَرُ فی عَمَلِهِ، وَرَعُ الْمُنافِقِ لایَظهَرُ إلاّ عَلى لِسانِهِ؛

پرهیزکارى مؤمن در رفتارش آشکار مى شود و پرهیزکارى منافق جز در زبانشظاهر نمى شود.
[غررالحکم، ۱۰۱۲۹ و ۱۰۱۳۰]

۲۳امام على علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذا نَظَرَ اعْتَبَرَ… وَالْمُنافِقُ إِذا نَظَرَ لَها؛

نگاه مؤمن عبرت آمیز و نگاه منافق سرگرمى است.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۲۴امام على علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ… إذا سَکَتَ فَکَّرَ… وَالْمُنافِقُ إِذا سَکَتَ سَها؛

سکوت مؤمن تفکر و سکوت منافق غفلت است.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۲۵امام على علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ… إذا أَصابَتْهُ شِدَّهٌ صَبَرَ… وَالْمُنافِقُ إِذا أصابَتْهُ شِدَّهٌ ضَغا؛

مؤمن در گرفتارى صبور است، و منافق در گرفتارى بى تاب.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۲۶امام على علیه السلام: عِلمُ الْمُنافِقِ فی لِسانِهِ وَعِلْمُ الْمُؤْمِنِ فی عَمَلِهِ؛

دانش منافق در زبان او و دانش مؤمن در کردار اوست.
[غررالحکم، ح۶۲۸۸]

۲۷امام على علیه السلام: إنَّ الْمُؤْمِنَ إذا أَصابَهُ السُّقْمُ ثُمَّ أَعْفاهُ اللّه ُ مِنهُ کانَ کَفّارَهً لِما مَضى مِنذُنُوبِهِ و مَوْعِظَهً لَهُ فِیما یَستَقْبِلُ، وَ إِنَّ الْمُنافِقَ إذا مَرِضَ ثُمَّ اُعفِی کانَ کَالْبَعیرِ، عَقَلَهُأهلُهُ ثُمَّ أَرْسَلُوهُ فَلَم یَدْرِ لِمَ عَقَلُوهُ و لِمَ أَرسَلُوهُ؛

هرگاه مؤمن بیمار شود سپس خداوند شفایش دهد، آن بیمارى کفّاره گناهانگذشته و پندى براى آینده اوست و منافق هرگاه مریض شود سپس سلامت یابد، مانندشترى است که صاحبش او را بسته است و سپس رهایش کرده اند او نمى داند براى چه اورا بسته اند و براى چه رهایش کرده اند.
[کنزالعمّال، ح ۶۶۸۶]

۲۸امام على علیه السلام: لَو ضَرَبْتُ خَیْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَیْفی هذا عَلى أنْ یُبْغِضَنی ما أبْغَضَنیولَو صَبَبْتُ الدُّنیا بِجَمّاتِها عَلَى الْمُنافِقِ عَلى أنْ یُحِبَّنی ما أَحَبَّنی؛

اگر با این شمشیرم بر بینى مؤمن بزنم که مرا دشمن بدارد با من دشمنى نمى کند واگر همه دنیا را به منافق بدهم تا مرا دوست بدارد هیچگاه دوستم نخواهد داشت.
[نهج البلاغه، حکمت ۴۵]

۲۹امام على علیه السلام: اَ لْمُؤْمِنُ فَهُوَ قَرِیبُ الرِّضى بَعیدُ السَّخَطِ… وَالْمُنافِقُ فَهُوَ قَریبُالسَّخَطِ بَعیدُ الرِّضى؛

مؤمن زود خشنود و دیر ناراحت مى شود و منافق زود ناراحت و دیرخشنود مى گردد.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۳۰امام على علیه السلام: اَ لْمُؤْمِنُ یُرضِیهِ عَلَى اللّه ِ الْیَسیرُ و لا یُسْخِطُهُ الْکَثیرُ… وَ الْمُنافِقُیُسْخِطُهُ عَلَى اللّه ِ الْیَسیرُ و لا یُرضِیهِ الْکَثیرُ؛

مؤمن از اندک خدا خشنود مى شود و بسیارش او را ناراحت نمى کند و منافق از اندکخدا ناخشنود مى شود و بسیارش هم او را خشنود نمى سازد.
[تحف العقول، ص۲۱۲]

۳۱امام حسین علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لایُسیى ءُ و لا یَعتَذِرُ، وَ الْمُنافِقُ کُلَّ یَومٍ یُسیى ءُ وَیَعْتَذِرُ؛

مؤمن نه بدى مى کند و نه معذرت مى خواهد و منافق هر روز بدى مى کند و معذرتمى خواهد.
[تحف العقول، ص ۲۴۸]

۳۲امام صادق علیه السلام: إِنَّ الْمُنافِقَ لا یَرغَبُ فِیما قَد سَعِدَ بِهِ الْمُؤْمِنونَ وَ السَّعیدُ یَتَّعِظُبِمَوعِظَهِ التَّقْوى وَ إنْ کانَ یُرادُ بِالْمَوعِظَهِ غَیْرُهُ؛

منافق به آنچه مؤمنان بواسطه آن خوشبخت مى شوند، میلى ندارد، ولى خوشبختسفارش به تقوا را مى پذیرد هر چَند مخاطب موعظه، کس دیگرى باشد.
[الکافى، ج۸ ، ص۱۵۰، ح۱۳۲]

۳۳امام صادق علیه السلام: إنَّ الْمُؤْمِنَ یَغْبِطُ وَ لا یَحْسُدُ وَ الْمُنافِقُ یَحْسُدُ وَ لایَغْبِطُ؛

مؤمن غبطه مى خورد و حسد نمى ورزد، و منافق حسد مى ورزد و غبطه نمى خورد.
[الکافى، ج۲، ص ۳۰۷، ح۷]

۳۴امام صادق علیه السلام: إنَّ الْحِکْمَهَ لَـتَـکُونُ فی قَلْبِ الْمُنافِقِ فَتُجَلْجِلُ فی صَدْرِهِ حَتّىیُخْرِجَها فَیُوعِیَهَا الْمُؤْمِنُ وَ تَـکُونُ کَلِمهُ الْمُنافِقِ فى صَدْرِ الْمُؤْمِنِ فَتُجَلْجِلُ فی صَدْرِهِحَتّى یُخْرِجَها فَیَعِیَهَا الْمُنافِقُ؛

به راستى حکمتى که در قلب منافق جا مى گیرد، در سینه اش بى قرارى مى کند تا ازآن بیرون آید و مؤمن آن را بر گیرد و سخن منافقانه (لغو و بیهوده) در سینه مؤمنبى قرارى مى کند تا از آن بیرون برود و منافق آن را برگیرد.
[بحارالأنوار، ج۲، ص ۹۴، ح۲۸]

۳۵امام کاظم علیه السلام: اَ لْمُؤْمِنُ قَلیلُ الْکَلامِ کَثیرُ الْعَمَلِ، وَ الْمُنافِقُ کَثیرُ الْکَلامِ قَلیلُ الْعَمَلِ؛

مؤمن کم حرف و پر کار است و منافق پر حرف و کم کار.
[تحف العقول، ص۳۹۷]

۳۶امام رضا علیه السلام: إِنَّ اللّه َ یُؤَخِّرُ إِجابَهَ الْمُؤْمِنِ شَوْقا إلى دُعائِهِ وَیَقُولُ: صَوتٌ اُحِبُّ أَنْأَسْمَعَهُ، وَیُعَجِّلُ إجابَهَ دُعاءِ الْمُنافِقِ وَیَقُولُ: صَوْتٌ أَکْرَهُ سَماعَهُ؛

خداوند اجابت دعاى مؤمن را به شوق (شنیدن) دعایش به تأخیر مى اندازد ومى گوید: «صدایى است که دوست دارم آن را بشنوم» و در اجابت دعاى منافق عجلهمى کند و مى گوید: صدایى است که از شنیدنش بدم مى آید.
[فقه الرضا علیه السلام، ص ۳۴۵]

۳۷امام هادى علیه السلام: [اَلْمُؤْمِنُ] یُحْسِنُ وَیَبْکی کَما أَنَّ الْمُنافِقُ یُسیى ءُ وَ یَضْحَکُ؛

مؤمن خوبى مى کند و مى گرید، ولى منافق بدى مى کند و مى خندد.
[مکارم الأخلاق، ص۳۸۹]

۳۸امام عسکرى علیه السلام: إِنَّ الْمُؤْمِنَ نَعْرِفُهُ بِسیماهُ، وَ نَعْرِفُ الْمُنافِقَ بِمیسَمِهِ؛

مؤمن را از سیمایش مى شناسیم و منافق را از نشانه هایش.
[الخرائج والجرائح، ج۲، ص ۷۳۷، ح۵۰]

۳۹امام صادق علیه السلام: اَ لْمُؤْمِنُ لایُخْلَقُ عَلَى الْکِذْبِ وَلا عَلَى الْخیانَهِ وَ خِصْلَتانِ لایَجْتَمِعانِ فِى الْمُنافِقِ، سَمْتٌ حَسَنٌ وَ فِقْهٌ فِى السُّنَّهِ؛

مؤمن در سرشتش دروغ و خیانت نیست و دو صفت است که در منافق جمع نگردد:سیرت نیکو و دین شناسى.
[تحف العقول، ص۳۶۷]

۴۰لقمان حکیم علیه السلام: عَلَیْکَ بِقَبُولِ الْمَوْعِظَهِ وَالْعَمَلِ بِها فَإِنَّها عِندَ الْمُؤْمِنِ أَحْلى مِنَالْعَسَلِ الشَّهْدِ وعَلَى الْمُنافِقِ أَثْقَلُ مِنْ صُعُودِ الدَّرَجَهِ عَلَى الشَّیْخِ الْکَبیرِ؛

موعظه را بپذیر و به آن عمل کن، زیرا موعظه نزد مؤمن از عسل ناب شیرین تر است وبراى منافق از بالا رفتن از پله بر پیر مرد کهنسال دشوارتر است.
[اعلام الدین، ص۷۹]