قرآن کریم :

الَّذینَ یُنْفِقونَ فِى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النّاسِ وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛
[سوره آل عمران، آیه ۱۳۴] (پرهیزکاران) کسانى هستند که در توانگرى و تنگدستى انفاق مى کنند و خشم خود را فرو مى برند و از خطاى مردم در مى گذرند ، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد .

۱امام صادق علیه السلام: اَلْحِلْمُ سِراجُ اللّه ِ… وَالْحِلْمُ یَدورُ عَلى خَمْسَهِ أَوْجُهٍ: أَنْ یَکونَ عَزیزافَیَذِلَّ أَوْ یَکونَ صادِقا فَیُتَّهَمَ أَوْ یَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَیُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ یُؤْذى بِلا جُرْمٍ أَوْأَنْ یُطالِبَ بِالْحَقِّ وَیُخالِفوهُ فیهِ، فَإِنْ آتَیْتَ کُلاًّ مِنْها حَقَّهُ فَقَدْ اَصَبْتَ… ؛

بردبارى چراغ خداست… پنج چیز است که بردبارى مى طلبد: شخص عزیز باشدو خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند،بى گناه باشد و اذیت شود، حق طلبى کند و با او مخالفت کنند. اگر در هرپنج مورد، به حق رفتار کنى، بردبار هستى… .
[بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۴۲۲، ح۶۱]

۲پیامبر صلی الله علیه و آله: اَلا اِنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطى ءَ الغَضَبِ سَریعَ الرِّضا؛

بدانید که بهترین انسان ها کسانى هستند که دیر به خشم آیند و زود راضى شوند.
[نهج الفصاحه، ح۴۶۹]

۳امام على علیه السلام: اَلْحِلْمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالْعَقْلُ حِسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خَلْقِکَ بِحِلْمِکَوَقاتِلْ هَواکَ بِعَقْلِکَ؛

بردبارى پرده اى پوشاننده و عقل شمشیرى برنده است، پس عیبهاى اخلاقى خودرا با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخیز.
[نهج البلاغه، حکمت ۴۲۴]

۴پیامبر صلی الله علیه و آله: ما تَجَرَّعَ عَبدٌ جُرعَهً اَفضَلَ عِنْدَ اللّه ِ مِنْ جُرعَهِ غَیْظٍ کَظَمَها اِبتِغاءَوَجهِ اللّه ِ؛

انسان هیچ جرعه اى ننوشید که نزد خدا از جرعه خشمى که براى رضاى خدا فروخورد بهتر باشد.
[نهج الفصاحه، ح۲۶۲۸]

۵امام على علیه السلام: إنْ لَمْ تَکُنْ حَلیما فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلاّ أَوشَکَ أَنْ یَکونَمِنْهُمْ؛

اگر بردبار نیستى خود را بردبار جلوه ده، زیرا کمتر کسى است که خود را شبیهگروهى کند و بزودى یکى از آنان نشود.
[نهج البلاغه، حکمت ۲۰۷]

۶پیامبر صلی الله علیه و آله: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّیطانِ وَاِنَّ الشَّیطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُبِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُکُم فَلیَتَوَضَّاْ؛

خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموش مى شود،پس هرگاه یکى از شما به خشم آمد، وضو بگیرد.
[نهج الفصاحه، ح۶۶۰]

۷پیامبر صلی الله علیه و آله: کادَ الْحَلیمُ أَنْ یَکونَ نَبیّا؛

آدم بردبار به پیامبرى نزدیک است.
[بحارالأنوار، ج ۴۳، ص ۷۰، ح۶۱]

۸پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ کَظَمَ غَیْظا وَهُوَ قادِرٌ عَلى اَنْ یُنْفِذَهُ مَلأََهُ اللّه ُ أَمْنا وَایمانا؛

هر کس در حالى که مى تواند خشم خود را عملى کند، آن را فرو برد، خداوند او راسرشار از آرامش و ایمان مى کند.
[نهج الفصاحه، ح ۲۷۷۸]

۹پیامبر صلی الله علیه و آله: لَیْسَ بِحَلیمٍ مَنْ لَمْ یُعاشِرْ بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لابُدَّ لَهُ مِنْ مُعاشَرَتِهِ حَتّىیَجْعَلَ اللّه ُ مِنْ ذلِکَ مَخْرَجا؛

بردبار نیست آن که با کسى که چاره اى جز معاشرت با او ندارد به نیکىمعاشرت نکند تا این که خداوند براى او راه نجاتى از معاشرت با وى فراهمآورد.
[کنزالعمال، ج ۳، ص۱۳۰، ح۵۸۱۵]

۱۰پیامبر صلی الله علیه و آله: اَلصَّرعَهُ کُلُّ الصَّرعَهِ الَّذى یَغْضَبُ فَیَشْتَدُّ غَضَبُهُ وَیَحْمَرُّ وَجهُهُوَیَقْشَعِرُّ شَعْرُهُ فَیَصرَعُ غَضَبَهُ؛

کمال دلیرى آن است که کسى خشمگین شود و خشمش شدّت گیرد و چهره اشسرخ شود و موهایش بلرزد، امّا بر خشم خود چیره گردد.
[نهج الفصاحه، ح۱۸۷۲]

۱۱امام على علیه السلام: اَلْحِلْمُ یُطفى نارَ الْغَضَبِ وَالْحِدَّهُ تُؤَجِّجُ إِحْراقَهُ؛

بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى، آن را شعله ورتر مى کند.
[غررالحکم، ج ۲، ص ۱۲۳، ح ۲۰۶۳]

۱۲پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ کَفَّ غَضَبَهُ کَفَّ اللّه ُ عَنْهُ عَذابَهُ؛

هر کس خشم خود را نگه دارد خداوند عذابش را از او باز مى دارد.
[بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۲۶۳، ح۷]

۱۳امام على علیه السلام: لَیْسَ الْحَلیمُ مَنْ عَجَزَ فَهُجِمَ وَإِذا قَدَرَ انْتَقَمَ، إِنَّمَا الْحَلیمُ مَنْ إِذا قَدَرَعَفا وَکانَ الْحِلْمُ غالِبا عَلى کُلِّ أَمْرِهِ؛

کسى که چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت یابد انتقام گیرد بردبار نیست،بلکه بردبار کسى است که قدرت داشته باشد اما گذشت کند و بردبارى بر تمامى امور اوغالب باشد.
[غررالحکم، ج ۵، ص ۹۱، ح۷۵۲۹]

۱۴امام على علیه السلام: کُنْ بَطى ءَ الْغَضَبِ سَریعَ الْفَىْ ءِ مُحِبّا لِقَبُولِ الْعُذْرِ؛

دیر خشم و زود گذشت باش و قبولِ عذر را دوست بدار.
[غررالحکم، ج ۴، ص ۶۰۷، ح۷۱۶۵]

۱۵امام على علیه السلام: مَنْ حَلَمَ عَنْ عَدُوِّهِ ظَفِرَ بِهِ؛

هر کس در مقابل دشمن بردبار باشد بر او پیروز مى شود.
[کنزالفوائد، ص۱۴۷]

۱۶امام على علیه السلام: بِئسَ القَرینُ الغَضَبُ: یُبدِى الْمَعائِبَ وَیُدْنِى الشَّرَّ وَیُباعِدُ الخَیْرَ؛

خشم هم نشین بسیار بدى است: عیب ها را آشکار، بدى ها را نزدیک و خوبى ها رادور مى کند.
[غررالحکم، ج۳، ص ۲۵۷، ح۴۴۱۷]

۱۷امام على علیه السلام: مَنْ غاظَکَ بِقُبْحِ السَّفَهِ عَلَیْکَ، فَغِظْهُ بِحُسْنِ الْحِلْمِ عَنْهُ؛

هر کس با زشتىِ سبکسرى تو را خشمگین کرد تو با زیبایى بردبارى او را بهخشم آور.
[غررالحکم، ج ۵، ص۳۳۳، ح ۸۶۲۰]

۱۸امام على علیه السلام: اَقدَرُ النّاسِ عَلَى الصَّوابِ مَنْ لَمْ یَغْضَبْ؛

تواناترین مردم در تشخیص درست کسى است که خشمگین نشود.
[غررالحکم، ج ۲، ص ۴۰۸، ح۳۰۴۷]

۱۹پیامبر صلی الله علیه و آله: فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُکوبُ الْجَمیلِ، وَصُحْبَهُ الأَْبْرارِ وَرَفْعٌ مِنَ الضَّعَهِ وَرَفْعٌ مِنْ الْخَساسَهِ وَتَشَهِّى الْخَیْرِ وَتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِى الدَّرَجاتِ وَالْعَفْوُوَالْمَهَلُ وَالْمَعْروفُ وَالصَّمْتُ فَهذا ما یَتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِحِلْمِهِ؛

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبیها، هم نشینى با نیکان، ارجمند شدن، عزیزگشتن، رغبت به نیکى، نزدیک شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى،احسان و خاموشى. اینها ثمره بردبارى عاقل است.
[تحف العقول، ص۱۶]

۲۰امام على علیه السلام: اَعْدى عَدُوٍّ لِلْمَرْءِ غَضَبُهُ وَ شَهْوَتُهُ فَمَنْ مَلَکَهُما عَلَتْ دَرَجَتُهُ وَبَلَغَ غایَتَهُ؛

بدترین دشمن آدمى خشم و شهوت اوست، پس هر کس آن دو را در اختیار بگیرد،مقامش بالا مى رود و به هدفش مى رسد.
[غررالحکم، ح ۳۲۶۹]

۲۱پیامبر صلی الله علیه و آله: ثَلاثٌ مِنْ مَکارِمِ الاَْخْلاقِ فِى الدُّنْیا وَالآخِرَهِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَوَتَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْکَ؛

سه چیز در دنیا و آخرت از مکارم اخلاق است: از کسى که به تو ظلم کرده درگذرى، باکسى که با تو قطع رابطه کرده، رابطه برقرار کنى و با کسى که با تو سبکسرى مى کندبردبارى نمایى.
[نهج الفصاحه، ح ۱۲۸۸]

۲۲امام على علیه السلام: اَحْضَرُ النّاسِ جَوابا مَنْ لَمْ یَغْضِبْ؛

حاضر جواب ترین مردم کسى است که خشمگین نشود.
[غررالحکم، ج ۲، ص ۳۹۰، ح ۲۹۵۰]

۲۳امام على علیه السلام: مِنْ عَلامَهِ اَحَدِهِمْ (المُتَقینَ) اَنَّکَ تَرى لَهُ قُوَّهً فى دینٍ… وَحِرْصا فى عِلْمٍ وَعِلْما فى حِلْمٍ؛

از نشانه هاى پرهیزکاران این است که مى بینى در دین نیرومند… در کسب دانشحریص و داراى علم همراه با بردبارى اند.
[نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳]

۲۴امام على علیه السلام: شِدَّهُ الْغَضَبِ تُغَیِّرُ الْمَنْطِقَ وَتَقْطَعُ مادَّهَ الْحُجَّهِ وَتُفَرِّقُ الْفَهْمَ؛

خشم شدید، چگونگى گفتار را تغییر مى دهد، اساس استدلال را بر هم مى ریزد وتمرکز فکرى را از بین مى برد.
[بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۴۲۸]

۲۵امام على علیه السلام: لَیْسَ الْخَیْرُ اَنْ یَکْثُرَ مالُکَ وَوَلَدُکَ، وَلکِنَّ الْخَیْرَ اَنْ یَکْثُرَ عِلْمُکَ وَ یَعْظُمَحِلْمُکَ؛

خیر آن نیست که ثروت و فرزندانت زیاد شود، بلکه خیر آن است که دانشت بسیار وبردباریت افزون گردد.
[نهج البلاغه، حکمت ۹۴]

۲۶امام باقر علیه السلام: اِنْ کُذِّبْتَ فَلا تَغْضَبْ؛

اگر به تو نسبت دروغ دادند، خشمگین مشو.
[تحف العقول، ص۲۸۴]

۲۷امام على علیه السلام: اَلْحِلْمُ وَالاَْناهُ تَواَمانِ، یُنْتِجُهُما عَلُوُّ الْهِمَّهِ؛

بردبارى و وقار دو همزادند که همّت عالى آنها را به وجود مى آورد.
[نهج البلاغه، حکمت ۴۶۰]

۲۸امام باقر علیه السلام: اَیُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَهُوَ قائِمٌ فَلْیَجْلِسْ فَاِنَّهُ سَیَذْهَبُ عَنْهُ رِجْزُ الشَّیْطانِ وَاِنْ کانَ جالِسا فَلْیَقُمْ… ؛

هر کس در حال ایستادن خشمگین شود، بنشیند که این کار به سرعت وسوسهشیطان را از او دور مى کند و اگر نشسته است، برخیزد.
[بحارالأنوار، ج۷۳، ص ۲۶۴، ح۹]

۲۹امام على علیه السلام: اِحْتَجِبْ عَنِ الْغَضَبِ بِالْحِلْمِ، وَغُضَّ عَنِ الْوَهْمِ بِالْفَهْمِ؛

با بردبارى خود را از خشم پنهان کن و با فهم و دانایى از وهم و خیال چشم بپوش.
[غررالحکم، ج۲، ص ۱۹۹، ح ۲۳۶۵]

۳۰امام صادق علیه السلام: لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یَمْلِکُ نَفْسَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ؛

کسى که هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نیست.
[کافى، ج ۲، ص ۶۳۷، ح۲]

۳۱امام على علیه السلام: اِنَّکَ مُقَوَّمٌ بِاَدَبِکَ، فَزَیِّنْهُ بِالْحِلْمِ؛

ارزش تو به ادب توست، پس آن را با بردبارى آراسته کن.
[غررالحکم، ج ۳، ص ۵۷، ح ۳۸۱۳]

۳۲امام صادق علیه السلام: ما مِنْ عَبْدٍ کَظَمَ غَیْظا اِلاّ زادَهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ عِزّا فِى الدُّنْیا وَالآخِرَهِ؛

هیچ بنده اى نیست که خشمى را فرو خورد مگر آنکه خداوند عزوجل در دنیا وآخرت بر عزت او بیفزاید.
[اصول کافى، ج ۲، ص ۱۱۰]

۳۳امام على علیه السلام: اِذا اَحَبَّ اللّه ُ عَبْدا زَیَّنَهُ بِالسَّکینَهِ وَالْحِلْمِ؛

هر گاه خداوند بنده اى را دوست بدارد او را با آرامش و بردبارى آراسته مى گرداند.
[غررالحکم، ج ۳، ص ۱۶۱، ح ۴۰۹۹]

۳۴امام صادق علیه السلام: اَلْغَضَبُ مِفْتاحُ کُلِّ شَرٍّ؛

خشم کلید همه بدى هاست.
[کافى، ج۲، ص ۳۰۳، ح۳]

۳۵امام على علیه السلام: اَوَّلُ عِوَضِ الْحَلیمِ مِنْ حِلْمِهِ اَنَّ النّاسَ اَنْصارُهُ عَلَى الْجاهِلِ؛

اول نتیجه اى که شخص بردبار از بردباریش مى گیرد، پشتیبانى مردم از او در برابرنادان است.
[وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۲۱۲]

۳۶امام صادق علیه السلام: مَنْ غَضِبَ عَلَیْکَ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَلَم یَقُل فیکَ سوءا فَاتَّخِذْهُ لِنَفْسکَخَلیلاً؛

هر کس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستىانتخاب کن.
[معدن الجواهر، ص۳۴]

۳۷امام على علیه السلام: اَلْحِلْمُ نورٌ جَوهَرُهُ الْعَقْلُ؛

بردبارى نورى است که جوهره آن عقل است.
[غررالحکم، ج ۱، ص ۳۱۱، ح ۱۱۸۵]

۳۸امام صادق علیه السلام: اَلمُؤمِنُ اِذا غَضِبَ لَم یُخرِجْهُ غَضَبُهُ مِنْ حَقٍّ وَاِذا رَضِىَ لَم یُدخِلْهُرِضاهُ فى باطِلٍ وَالَّذى اِذا قَدَرَ لَم یَأخُذ اَکْثَرَ مِمّا لَهُ؛

مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از حق بیرون نبرد و چون خشنود شود،خشنودیش او را به باطل نکشاند و چون قدرت یابد بیش از حقّ خود نگیرد.
[بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۲۰۹، ح۸۵]

۳۹امام باقر علیه السلام: اَلْحِلْمُ لِباسُ الْعالِمِ فَلا تَعْرَیَنَّ مِنْهُ؛

بردبارى لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.
[کافى، ج ۸، ص ۵۵]

۴۰امام هادى علیه السلام: اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِکُ لُؤمٌ؛

بر زیردستان خشمگین شدن نشانه پَستى است.
[بحارالأنوار، ج۷۸، ص ۳۷۰، ح ۴]