پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله در مسافرت کمک به همسفران می‌نمود. هر کسی کاری را به عهده گرفت، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: جمع کردن هیزم به عهده‌ی من باشد. بعد فرمودند: ولکن الله عزّوجلّ یکره من عبده اذاکان مع اصحابه ان ینفردمن بینهم.بحار/76/273
خداوند دوست ندارد وقتی بنده‌اش در میان دوستانش است خود را از آنان جدا کند.
حضرت علی علیه السلام با شخصی ذمی (اهل کتاب) هم سفر شد در بین راه مرد ذمی گفت: کجا می‌روی؟ فرمود: به کوفه و چون راه مرد ذمی به طرف دیگر بود حضرت مقداری با او رفتند شخص ذمی گفت: مسیر شما به طرف کوفه است چرا همراه من می‌آیی؟ حضرت فرمود: انسان وقتی از هم سفرش جدا می‌شود باید مسافتی او را مشایعت کند مرد ذمی به خاطر این منطق اخلاقی مسلمان شد. سفینه /1/416
آداب مسافرت
1 انتخاب رفیق
قال علی علیه السلام: سل عن الرفیق قبل الطریق و عن الجار قبل الدار. نهج البلاغه / نامه 31
قبل از مسافرت، از رفیق و همسفرت سوال کن و اطلاع بیاب، و قبل از تهیه مسکن از همسایه‌ات آگاه شو
2 انتخاب رفیق هم‌طراز
اذا صحبت فاصحب نحوک فلا تصحب من یکفیک فانّ ذلک مذله للمؤ من.مکارم الاخلاق / 131
هنگام همنشینی، با سطح خود همراه شو، نه با کسی که به تو برسد. چراکه این کار موجب خواری مومن است.
3 انتخاب رئیس
قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: اذا کان ثلاثه فی سفر فلیؤ مّروا احدهم.کنزالعمال / 17550
هرگاه سه نفر به مسافرت روند باید یکی از آنان مسئول کارها و تصمیمات شود.
4 صدقه
قال الصادق علیه السلام: افتتح سفرک بالصدقه و اخرج اذا بدالک فانّک تشتری سلامه نفسک.بحار / 100 / 103
5 به دیگران اطلاع دادن
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله حقّ علی المسلم اذا اراد سفرا ان یُعلم اخوانه و حق علی اخوانه اذا قدم ان یأتوه. کافی / 2 / 174
پیامبر فرمودند وظیفه هر مسلمانی است که وقتی خواست به مسافرت برود دوستان و برادرانش را مطلع کند و دوستانش نیز وظیفه دارند هرگاه برگشت به دیدنش بروند.
6 تهیه زاد و توشه؛ 7 موافقت با دوستان
قال لقمان لابنه: تزوّد معک الادویه فتنتفع بها و من معک و کن لاصحابک موافقا الاّ فی معصیه الله. بحار / 73 / 275
[در مسافرت] توشه زیاد بردار تا خود و همراهانت از آن بهره برند و با همراهانت موافق و همراه باش جز در گناه و عصیان پروردگار8 دعا و نماز خواندن
قال الرضا علیه السلام:و اذا اردت سفرا فاجمع اهلک و صلّ رکعتین و قل اللهم انی استودعک دینی و نفسی و اهلی و ولدی و عیالی. مستدرک / 2 /2 5
هرگاه خواستی به مسافرت روی خانواده خود را گرد آور و دو رکعت نماز بخوان و بگو «خدایا دینم و خود و خانواده و زن و فرزندم را به تو می‌سپارم».
قال الصادق علیه السلام: من قرأ قل هو الله احد حین یخرج من منزله عشر مرّات لم یزل فی حفظ الله عزّ و جلّ… حتی یرجع الی منزله. کافی / 4 /3 33
هرکه هنگام خروج از خانه‌اش ده بار “قل هو الله” رابخواند، تا آنگاه که به خانه‌اش برگردد در پناه خدا خواهد بود.
9 بذل و بخشش 10 حفظ اسرار 11 شوخی نمودن
قال الصادق علیه السلام: “المروّه فی السفر کثره الزاد و طیبه و بذله لمن کان معک و کتمانک علی القوم سرّهم بعد مفارقتک ایاهم و کثره المزاح فی غیر مایسخط الله عزّوجلّ.بحار/73/266
مردانگی و بزرگی در سفر، در این است که: توشه زیاد وخوب برداری و به همراهانت هم ببخشی و اسرارشان را که در سفر از آن مطلع شده‌ای، بعد از جدایی از آنان بپوشانی و با آنان با کارهای غیر گناه ، زیاد شوخی کنی.
12 بازگو نکردن مشکلات سفر
قال النبی صلّی اللّه علیه و آله:… و ترک الروایه علیهم اذا انت فارقتهم. مستدرک / 2 / 43
یکی از آداب سفر این است که: بعد از جدایی از همسفران پشت سرشان حرف نزنی.
13 به تنهایی سفر نرفتن
قال الکاظم علیه السلام: لا تخرج فی سفر وحدک فان الشیطان مع الواحد و هو من الاثنین ابعد. وسائل / 5 / 300
هیچگاه تنها به سفر نرو که شیطان همراه هر تنهایی است و او از [جمع] دو نفره دور است.
14 مشورت با دوستان؛ 15 تبسم داشتن
قال الصادق علیه السلام: قال لقمان لابنه اذا سافرت مع قوم فاکثر استشارتهم فی امرک و امرهم و اکثر التبسم فی وجوههم…. بحار/76/271
لقمان به پسرش سفارش کرد هرگاه همراه گروهی به مسافرت رفتی، در کارهای خود و آنان ، زیاد مشورت کن و خند بر چهره‌هاشان زیاد کن.
16 سفر با افراد متواضع
قال علی علیه السلام: لا تصحبنّ فی سفر من لا یری لک الفضل علیه کما تری له الفضل علیک. بحار / 76 / 267
هیچگاه همسفر کسی نشو که برایت فضل و جایگاهی نسبت به خود آنگونه که تو برای او در نزد خود قائلی، قائل نیست.
17 فواید سفر
الف- سلامتی؛ قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: سافروا تصحوا و جاهدوا تغنموا.بحار/76/221
سفر کنید تا صحت و سلامتی بدست آرید. و جهاد کنید تا غنیمت یابید.
ب- زیاد شدن عقل؛ قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: “سافروا فانکم ان لم تغنموا مالا افدتم عقلا.
مسافرت کنید. چرا که اگر مالی به دست نیاورید، اما عقلتان زیاد می‌شود.
