نویسنده: فرزانه اخباراتی
اضطراب از شایع‌ترین حالات روحی است که به علت‌های گوناگون تقریباً در طول زندگی اغلب افراد بروز می‌کند. تمام موقعیت‌هایی که ذهن با جسم فردرا تهدید می‌کنند، اضطراب‌زا هستند. تعارض‌ها، ناکامی‌ها، خطرات آسیب‌ بدنی، به خطر افتادن عزت نفس، فشار ناشی از انجام کارهایی فراتر از توانمندی‌های آدمی و… در وی ایجاد اضطراب می‌کنند. منظور از اضطراب، هیجان ناخوشایندی است که با اصطلاحاتی مانند نگرانی‌، دلشوره، وحشت و ترس بیان می‌شود و همه ما درجاتی از آن را تجربه می‌کنیم. از آن‌جا که اضطراب، هیجان بسیار ناگواری است که با علائم بدنی مانند فشارخون، ضربان قلب و تنفس و… همراه است، نمی‌توان آن را مدت زیادی تحمل کرد. معمولاً روش‌های گوناگون برای کنار آمدن با موقعیت‌هاتی اضطراب‌زا وجود دارد اما توجه به نکات زیر می‌تواند نقش مهمی در کاهش این فشار روانی داشته باشد.
بدن فرد مضطرب به گونه‌ای تحت فشار روانی قرار می‌گیرد و تغییرات فیزیولوژیکی که این فشار روانی ایجاد می‌کند، می‌تواند بزرگترین نقش را در تخریب یادگیری داشته باشد.
محیط درونی و بیرونی در ایجاد اضطراب و شدت آن بر افراد مؤثر دست. افکارمنفی، عدم اعتماد به نفس، نداشتن انگیزه، کلاس‌های شلوغ، ایجاد ارتباط ضعیف و حتی نور کم محیط و… می‌توانند فشار روانی ایجاد کرده و منجر به عدم موفقیت تحصیلی شوند و تکرار در عدم موفقیت، کاهش اعتماد به نفس را ایجاد خواهد کرد. افراد بر اثر فشار روانی و اضطراب گاهی دچار تنگی نفس می‌شوند و دم و بازدم آنها معمولاً به صورت سطحی انجام می‌گیرد و موجب می‌شود که فرد دی‌اکسید کربن خود را به‌طور کامل تخلیه نکرده و اکسیژن کافی دریافت نکند و بدین ترتیب سطح اضطراب بیشتری را احساس نماید. در واقع محیط درونی و بیرونی افراد به‌طور جداگانه یا با تأثیر بر هم بر شدت اضطراب اثرگذار هستند.
گاهی اوقات خاطرات و تداعی ما از یک موضوع می‌تواند بر شدت ترس و نگرانی ما بیفزاید. برای اکثر مردم کلمه امتحان یادآور جلساتی است با قوانین خشک و انعطاف‌ناپذیر و با نتایجی سرنوشت‌ساز و به همین دلیل علیرغم تلاش‌هایی هم که دارند، درجاتی از ترس و نگرانی را هم تجربه می‌کنند.
به‌طور خلاصه موارد ذکر شده برای دانش‌آموزانی که خود را برای رقابت و شرکت در آزمون‌های مختلف آماده می‌کنند، وضعیت مطلوبی نیست. پس چه باید کرد؟
روش‌های کاهش اضطراب بسته به میزان و درجه آن متفاوت است اما آن‌چه مسلم است هرچیزی که در ایجاد آرامش فرد مؤثر است می‌تواند به نوعی اضطراب را کاهش دهد، یا از بین ببرد.
به خاطر داشته باشید که هیچ‌گاه از عامل اضطراب فرار نکنید، چون به صورت یک ترس و نگرانی در تمام عمر شما باقی خواهد ماند و در مراحل بعدی زندگی نیز موانعی بر سر راه شما خواهد بود.
به عنوان مثال، اجتناب از ارائه کنفرانس در مقابل دیگران به دلیل داشتن اضطراب راه درمان نخواهد بود. بنابراین به توانائی‌هایی که دارید و تلاشی که می‌کنید اعتماد داشته باشید. انسان‌هایی که برای خود ارزش قائلند، اعتماد به نفس بیشتری خواهند داشت و کمتر دچار اضطراب می‌شوند. به خاطر بسپارید شما به دلیل توانائی‌های منحصر به فردی که دارید، واقعاً بی‌نظیر هستید. هرگز خود را با دیگران مقایسه نکنیدو به جای آن به دنبال توانائی در خود بگردید و به خود اعتماد داشته باشید.
سعی کنید تنفس را آگاهانه و ارادی انجام دهید تا دم و بازدم شما به خوبی صورت گیرد. اغلب در جریان اضطراب یک سری افکار منفی در ذهن شما ایجاد می‌شوند که نقش تخریبی در آرامش شما دارند بنابراین بهتر است از ورود هرگونه فکر منفی به ذهن درباره خود و دیگران ممانعت کرده و به جای آن به تصویرهای ذهنی مثبت بپردازید.
به خاطر بسپاریدکه ورزش کردن به‌طور منظم بدن را در وضعیتی نگه می‌دارد که در مواجهه باشرایط اضطراب‌زا خونسردی و آرامش خواهید داشت. اهمیت ورزش در تاثیر فیزیولوژیکی آن بر بدن است که فراهم‌کننده آرامش خواهد بود. پس در هیچ شرایطی ورزش را فراموش نکنید.
انقباض عضلات یکی از علائم اضطراب است. در چنین شرایطی برای دقایقی هرچند کم سعی کنید، عضلات خود را منبسط و شل کنید و آرامش‌ورزی (Relaxation) را تمرین کنید تا کنترل بیشتری روی اعضای بدن خود داشته باشید.
باید پذیرفت که امتحان جزئی ازفرآیند آموزش است و آن را امری کاملاً طعبیی برای خود جلوه دهید.
چنانچه برنامه‌ریزی درسی شما درست و منطبق با شرایط شما نباشد و نتوانید به آن عمل کنید، به تدریج موجبات استرس و نگرانی شما را فراهم خواهد کرد. به یاد داشته باشید که باید درست برنامه‌ریزی نمود و به آن عمل کرد.
به جای ترس از فراموشی مطالب خوانده شده، آن‌ها را بارها و بارها مرور کنید، چنانچه فرد با اضطراب‌های شدید مواجه یا اضطراب وی به واسطه بیماری‌های جسمی مانند تیروئید، کم‌خونی و… ایجاد شده باشد، لازم است با مراجعه به پزشک متخصص و استفاده از داروهای مناسب، درمان شود.
از سویی دیگر پدران و مادران لازم است همواره به فرزندانشان یادآوری کنند که باید هر کار را با نام و توکل به خدا آغاز نمایند. زیرا یاد خدا آرامش‌دهنده قلب‌های بی‌قرار است.
تأکید شما باید بر نوع و میزان توانائی‌های فرزندتان باشد تا اعتماد به نفس او را افزایش دهید.
عملکرد او را فقط و فقط با خودش مقایسه کنید و در صورت پیشرفت او را تشویق نمائید.فراهم نمودن محیط فیزیکی و عاطفی مناسب در خانواده مهمترین کمکی است که می‌توان به فرزند ارائه کرد.ساعت خواب و نوع تغذیه او را به نحوی تنظیم نمائیدکه فرزندتان دچار خستگی و کمبود مواد ضروری بدن نگردد. چرا که هر دو مورد با یادگیری رابطه مستقیم دارند.
به فرزندانتان آموزش دهید که دعا باعث آرامش و رسیدن به موفقیت می‌شود، اما شرط استجابت دعا تلاش خود فرد است.
به آنان بیاموزید که شرط موفقیت پشتکار است.
منبع: روزنامه اطلاعات