سئوال 1: تقلید یعنی چه؟
جواب: عمل به احکام دین طبق نظر مجتهد واجد شرایط را تقلید می‌گویند. بنابراین: همان طور که در همه علوم اگر سئوالی داشته باشیم و مشکلی پیش آید به متخصص مراجعه می‌کنیم و مطابق نظر او عمل می‌کنیم. مثل مراجعه به پزشک در بیماری. اگر در علوم دینی و احکام شرعی مشکل داشته باشیم باید به متخصصین آن، که مجتهدین هستند مراجعه نمائیم. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م2)
سئوال 2: شخص مکلف چگونه می‌تواند از مرجع تقلید، تقلید نماید؟
جواب: انسان وقتی به سن تکلیف رسید واجب است یکی از مراجع معظم تقلید را به عنوان مجتهد و مرجع خود انتخاب و طبق فتوای ایشان به وظیفه‌ی خود عمل نماید. بنابراین فتوای مرجع تقلید را می‌توانید با مطالعه‌ی رساله‌ی توضیح المسائل ایشان به دست آ‌ورید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م5)
سئوال 3: چرا باید از مرجع تقلید، تقلید کنیم؟ آیا خود به تنهایی می‌توانیم احکام شرعی را بدون تقلید، به دست آوریم؟
جواب: تقلید از مرجع تقلید برای به دست آوردن تکلیف شرعی است، بنابراین اگر کسی خودش مجتهد باشد و بتواند به احکام الهی دسترسی پیدا کند و یا با احتیاط در آراء فقهاء یقین به عمل به وظیفه شرعی خود داشته باشد نیاز به تقلید ندارد، اما چون رسیدن به درجه‌ی اجتهاد و یا عمل به احتیاط برای همه‌ی مردم ممکن نیست باید به مجتهدی که متخصص در امور دینی است مراجعه نماید و وظیفه‌ی شرعی خود را مطابق نظر او انجام دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م1)
سئوال 4: اصولاً از چه مجتهدی باید تقلید کرد و راهها و ملاک‌های شناسائی مجتهد اعلم چیست؟
جواب: تقلید از مجتهد جامع الشرایطی صحیح است که از جمله شرایط آن عدالت است (و عدالت به عدم ارتکاب مجتهد به گناه کبیره و عدم اصرار بر گناه صغیره حاصل می‌شود). بنابراین، اگر کسی عادل نباشد نمی‌توان از او تقلید کرد و آنچه گفته شده آن است که بین مجتهدین عادل، اعلم را پیدا کنید. و در پاسخ به قسمت دوم سئوال باید گفت که یا شخص باید خود اهل تشخیص باشد و یا دو نفر خبره‌ی عادل، اعلمیت یکی از مجتهدین را گواهی کنند به شرطی که دو نفر عادل دیگر با گفته‌ی آنها مخالفت نداشته باشند و یا عده‌ای از اهل علم که می‌توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته‌ی آنها اطمینان حاصل گردد، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م2 و3)
سئوال 5: تشخیص اعلم با عنایت به وسعت مسائل فقهی و مشقت تشخیص عدالت آقایان مراجع و اختلاف نظر علمای عادل نسبت به معرفی اعلم اعدل، مسأله تقلید در زمان ما چگونه قابل حل است؟
جواب: اگر یقین به اعلمیت مجتهدی پیدا کردید باید از او تقلید نمائید و چنانچه یقین به اعلمیت مجتهد خاصی پیدا نشد با احتمال اعلمیت هم می‌توان تقلید نمود و چنانچه بعداً یقین به اعلمیت مجتهد دیگری پیدا شد عدول مانعی ندارد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م4)
سئوال 6: چگونه می‌توان مرجع تقلید خود را عوض کرد در صورتی که هر دو مرجع در قید حیات باشند؟
جواب: عدول از مرجع تقلید زنده به مرجع تقلید زنده دیگر در صورتی که مرجع دوم اعلم باشد، لازم است، و اگر مرجع دوم اعلم نباشد خلاف احتیاط وجوبی و به نظر برخی از فقهاء جایز نیست هر چند برخی عدول به مساوی را جایز می‌دانند.
سئوال 7: اگر فردی از مرجعی تقلید کند آیا می‌تواند در بعضی از موارد به مرجع دیگری رجوع کند و از رساله او استفاده نماید؟ مانند حکم نماز و روزه دانشجوی غیر بومی؟
جواب: اگر مرجع تقلید شما در مسأله‌ی نماز و روزه دانشجو احتیاط نموده و فتوا نداده باشد می‌توانید در این مسأله‌ی احتیاطی به مرجع دیگری رجوع نمائید و همچنین است اگر مرجع تقلید شما و مرجع دیگری از حیث اعلمیت مساوی باشند در بعضی از مسائل عمل نکرده می‌توانید از مرجع دوم تقلید نمائید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م2 و استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س8)
سئوال 8: بعضی از زنان و مردان پیر تا به حال مرجع تقلیدشان را به علت عدم آگاهی لازم، نشناخته‌اند، حال چگونه باید در مسأله تقلید عمل نمایند؟
جواب: باید در حد مقدور تحقیق نمایند و مرجع تقلید اعلم را برای خود انتخاب نمایند و از او تقلید کنند و یا اگر به تحقیق کسی که از او مطئن هستند، اطمینان حاصل نمایند، می‌توانند از مرجع تقلیدی که آنها معرفی می‌کنند، تقلید نمایند.
سئوال 9: آیا تقلید ابتدایی از میت جایز است؟ حال اگر شخصی در زمان حیات مرجعی از او تقلید می‌کرده است، اکنون می‌توان بر تقلید از مرجع میت باقی بماند؟
جواب: تقلید ابتدایی از میت جایز نیست ـ در جواب سئوال دوم باید گفت که شما می‌توانید با رجوع به یک مجتهد زنده اعلم و عمل به گفته‌ی او در مسأله‌ی بقاء بر تقلید از مرجعی که میت است و از او تقلید می‌کرده‌اید، بر تقلید خود باقی باشید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م9)
سئوال 10: آیا کسی که مقلد مقام معظم رهبری است می‌تواند از رساله‌ی عملیه‌ی امام راحل ـ ره ـ استفاده نماید؟
جواب: برای کسی که مقلد امام _ رحمه الله _ می باشد بقاء بر تقلید ایشان و عمل به فتوای ایشان جایز می باشد اما کسانی که باقی بر تقلید ایشان نیستند یا مقلد ابتدائی هستند باید به معظم له رجوع کنند و نمی توانند از فتوای امام _ رحمه الله _ استفاده نمایند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص37, استفتائات مقام معظم رهبری)
سئوال 11: آیا امکان دارد فهرست مراجعی که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برای تقلید مقلدین اعلام کرده است را معرفی نمائید؟
جواب: مراجع تقلید زنده عبارتنداز: آیات عظام بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، زنجانی، سیستانی، فاضل لنکرانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی و…
سئوال 12: شخصی مدتی بدون تقلید عمل می‌کرده، بعد متوجه شده که باید تقلید می‌کرده، حال کیفیت و حکم اعمال سابقش را نمی‌داند که آیا صحیح است یا خیر؟
جواب: اعمال کسی که مدتی را بدون تقلید گذرانده است در صورتی صحیح است که:
الف) عمل او مطابق با احتیاط باشد.
ب) عمل او مطابق حکم واقعی شرعی باشد.
ج) عمل او مطابق نظر مرجعی باشد که لازم بوده است از او تقلید کند و یا مطابق نظر مرجع تقلید فعلی او باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع ج1 , م14 و ص32 استفتائات مقام معظم رهبری,س7)
سئوال 13: اگر کسی در عدالت اعلم شک داشته باشد آیا می‌توند بر تقلید خود باقی بماند؟
جواب: خیر ـ یکی از شرایط مرجع تقلید عدالت می‌باشد که انسان باید احراز عدالت کند، که در غیر این صورت نمی‌تواند تقلید کند. بله، اگر پس از احراز عدالت شک در بقاء عدالت داشته باشد، لازم نیست به شک اعتنا کند و می‌تواند تقلید را ادامه دهد.
سئوال 14: پسران و دختران از چه سالی مکلف می‌شوند و خود را برای تقلید آماده می‌کنند؟
جواب: سن بلوغ پسران 15 سال قمری است یعنی از 15 سال شمسی 163 روز و 6 ساعت کمتر است و سن بلوغ دختران 9 سال قمری است یعنی از 9 سال شمسی 97 روز و 22 ساعت و 48 دقیقه کمتر است. (ر.ک جامع المسائل آیت الله فاضل لنکرانی)
سئوال 15: فردی که قبل از رسیدن به سن تکلیف برابر فتوای امام ـ ره ـ عمل می‌نموده و در زمان رسیدن به سن تکلیف امام ـ رحمه الله ـ ارتحال فرمودند آیا می‌تواند از امام تقلید کند یا خیر؟
جواب: بنابر نظر مقام معظم رهبری اگر تقلید شخص غیر بالغ از مجتهد جامع الشرایط به نحو صحیح محقق شده باشد تقلید وی در زمان حیات مجتهد برای باقی ماندن بعد از بلوغ بر تقلید همان مجتهد بعد از فوتش کافی است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ص34, س21, فتوای مقام معظم رهبری)
سئوال 16: آیا تبعیض در تقلید را جایز می‌دانید یا خیر؟
جواب: اگر اعلمیت ثابت یا محتمل نباشد، جایز است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1, ص9 ,س8)
سئوال 17: آیا انسان می‌تواند در نماز و روز مقلد دو مرجع باشد، به این معنی که نمازش را در محل کار شکسته بخواند و روزه‌اش را به فتوای مرجع دیگر بگیرد؟
جواب: با علم به اینکه یکی از دو فتوا صحیح نیست، نمی‌توند به این دو فتوا عمل کند و باید تقلید از اعلم یا محتمل الاعلمیه نماید و اگر ممکن نیست به فتوای یکی عمل کند. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره),ج1,س9)
سئوال 18: آیا بقاء بر تقلید میت اعلم جایز است؟ در صورت جواز، نسبت به مسائل مستحدثه که نمی‌توان نظر مجتهد را راجع به آن به دست آورد چگونه باید عمل کرد؟
جواب: اشکال ندارد و نسبت به مسائلی که فتوای میت معلوم نیست باید از حیّ اعلم تقلید کند. ولی در هر صورت در این زمینه آراء مختلف است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س20)
سئوال 19: زن شوهردار چگونه باید تقلید کند و آیا می‌تواند مجتهد دیگری داشته باشد و اگر می‌تواند منافاتی با لزوم اطاعت زن از شوهر دارد یا خیر؟
جواب: زن در تقلید مستقل است ولی در امور زناشویی باید از شوهر اطاعت کند و بدون اجازه شوهر نمی‌تواند از منزل خارج شود. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س25)
سئوال 20: کسی که فریضه‌ی حج را نیابتاً برای کسی انجام می‌دهد، آیا باید طبق فتوای مرجع تقلید خود عمل نماید یا طبق فتوای مرجعی که میّت قبلاً تقلید می‌کرده؟
جواب: باید طبق فتوای مرجع خودش عمل کند، مگر آنکه در موقع عقد اجاره شرط شده باشد که رعایت نظر مرجع تقلید منوب عنه را نیز بنماید.@#@(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س45)
سئوال 21: اگر از مجتهد جامع الشرایطی امری الزامی صادر شود مانند جهاد یا امر دیگری، حال آیا امتثال امر او بر غیر مقلدینش هم واجب است؟
جواب: حکم ولی امر در حق همه نافذ است حتی بر مجتهدین دیگر.(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س46)
سئوال 22: آیا زن می‌تواند به مقام اجتهاد برسد یا خیر؟
جواب: امکان رسیدن به رتبه‌ی اجتهاد برای زن هم هست ولی نمی‌تواند مرجع تقلید برای دیگران باشد.(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س54)
سئوال 23: کدام یک از مراجع مشهور بقاء بر تقلید میت را جایز می‌دانند؟
جواب: نسبت به بقاء بر تقلید میت مقام معظم رهبری بقاء بر تقلید میت را مطلقاً جایز می‌داند و سایر مراجع اگر میت اعلم باشد، بقاء را بنابر فتوا یا بنابر احتیاط واجب می‌دانند. البته برخی در تمام مسائل و بعضی در مسائل عمل نشده و برخی در مسائل عمل شده یا یاد گرفته شده برای عمل بقاء را لازم می‌دانند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع ج1 , م9 و ص37, س37, مقام معظم رهبری)
