کیفیت غسل
سئوال 1: لطفاً غسل‌های واجب را بیان کنید؟
جواب: غسل‌های واجب هفت تا می‌باشد:
1) غسل جنابت 2) غسل حیض 3) غسل نفاس 4) غسل استحاضه 5) غسل مس میت 6) غسل میت 7) غسلی که به واسطه‌ی نذر و قسم و مانند اینها بر انسان واجب می‌شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، ص221)
سئوال 2: آیا غسل همانند وضو، ترتیبی و ارتماسی دارد؟ اگر جواب مثبت است شیوه‌ی آنها را بیان فرمائید؟
جواب: بلی ـ در غسل هم همانند وضو، می‌شود به دو شیوه‌ی ترتیبی و ارتماسی، طهارت را حاصل کرد. اما در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن را، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدن را باید شست. در غسل ارتماسی باز هم به نیت غسل، باید تمام بدن را به تدریج یا دفعتاً در آب فرو برد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م 360 و361 و367)
سئوال 3:آیا غسل ارتماسی در آب استخر اشکال دارد؟
جواب: اشکال ندارد، لکن در موقعی که به قصد غسل زیر آب می‌روید باید لباس مقداری از بدن جدا باشد که آب در وقت غسل همه بدن را یکبار و دفعتاً بگیرد و نیز کف پا را از زمین بلند نمائید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م367)
سئوال 4: آیا در هنگام غسل کردن می‌توان از دست برای رساندن آب به جاهای مختلف بدن استفاده کرد؟
جواب: مانعی ندارد، حتی می‌توانید از دو دست برای رساندن آب به پوست سر و بدن استفاده نمائید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1, ص56)
سئوال 5: اگر انسان جهت پاکی و طهارت نیاز به غسل واجب دارد و بدن او دارای زخمی است که نباید به آن آب برسد و یا بانداژ شده (جبیره) است، ‌در این مورد حکم را بیان فرمائید؟
جواب: در مورد سئوال که قسمتی از بدن بانداژ شده و باز کردن و شستن آن برای زخم ضرر دارد باید غسل جیره انجام دهد و پس از آن احتیاطاً تیمم بدل از غسل هم بجا آورد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م338 و339)
سئوال 6: آیا برای انجام غسل در هر قسمت باید نیت جداگانه کرد؟
جواب: همین که می‌دانید برای غسل می‌خواهید سر و گردن یا طرف راست و یا چپ را بشوئید، نیت محسوب می‌شود و گفتن به زبان لازم نیست. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م361)
سئوال 7: آیا در غسل حتماً باید دست به اعضای بدن کشید یا اینکه فقط آب به آنها جاری شود کافی است؟
جواب: در غسل لازم است آب به پوست بدن برسد، پس اگر بدون دست مالیدن، آب به تمام بدن برسد نیازی به دست مالیدن نیست. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س117)
سئوال 8: آیا در غسل هنگامی که طرف چپ یا راست را می‌شوئیم حتماً باید طرف چپ یا راست سر را شست یا فقط بدن را بشوئیم؟
جواب: فقط طرف راست یا چپ بدن لازم است و دیگر شستن سر لازم نیست. سر و گردن را باید قبل از طرف راست بدن شستشو داد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م361)
سئوال 9: در هنگام غسل برای حصول اطمینان از شستن جایی از بدنم مقداری زیادی آب هدر می‌رود و همچنین در حال غسل احساس می‌کنم باد معده یا روده از من خارج می‌شود و در این مورد نیز زیاد شک می‌کنم لطفاً مرا راهنمایی فرمائید؟
جواب: اگر زیاد شک می‌کنید به شک خود اعتنا نکنید و به وسوسه‌ی شیطان توجه نداشته باشید و از اسراف هم بپرهیزید، بهرحال غسل شما صحیح است و در مواردی که یقین کردید در بین غسل باد روده یا معده خارج شده است پس از غسل، برای نماز وضو بگیرید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م386 واستفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س139)
احکام غسل
سئوال 1: اگر انسان برای غسل کردن آب در اختیارش باشد، ولی عمداً مدت دو سه روز همینطوری نماز بخواند، حکمش چگونه است؟
جواب: در مورد سئوال نمازهایی که خوانده است باطل است و باید قضای آن را به جا آورد و از گناه خود نیز توبه نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1, ص247, استفتائات مقام معظم رهبری)
سئوال 2: اگر بر ذمه‌ شخص چند غسل واجب شود آیا می‌توان همه غسلهای واجب را با یک نیت انجام داد؟ یا اینکه غسل‌ها را باید یکی پس از دیگری انجام داد؟
جواب: اگر همه‌ی غسل‌ها را نیت کند می‌تواند با انجام یک غسل رفع تکلیف نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م389)
سئوال 3: بعد از غسلی که انجام داده‌ام و لباس‌هایم را پوشیده‌ام متوجه لکه خونی در اثر خراشی بر روی دست خود شده‌ام، مقدار خون کم است وظیفه چیست؟
جواب: اگر خون قبل از غسل بوده و هنوز باقی مانده است، به جهت نجس بودن محل، غسل او صحیح نیست و اگر بعد از تمام شدن غسل خون آمده است غسل صحیح است لکن هر کجای دست و یا لباس که با رطوبت مسریه به محل خون رسیده است نجس می‌باشد و باید آن را آب کشید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1, ص60, س129)
سئوال 4: اگر کسی به حمام رود و مفصلاً خود را شتسشو نماید آیا لازم است غسل هم بکند؟
جواب: شستشوی بدن بدون انجام غسل به ترتیب خاص کفایت از غسل نمی‌کند. (ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س112 با تغییر عبارت)
سئوال 5: لطفاً این جمله را توضیح دهید: «اگر یقین کند وقت نماز شده و نیت غسل واجب کند بعد معلوم شود که پیش از وقت غسل کرده» آیا غسل او صحیح است؟ (مقلد آیت الله فاضل لنکرانی)
جواب: انجام غسل جنابت قبل از وقت نماز، مستحب است و پس از رسیدن وقت نماز چون نماز واجب می‌شود غسل و طهارت بدن هم که از شروط نماز است واجب می‌شود. بنابراین قبل از وقت نماز نباید نیت غسل واجب نمایید. اما اگر یقین کردید که وقت نماز شده و نیت غسل واجب نمودید، بعد معلوم شد که هنوز وقت نماز نشده، غسل او صحیح است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م357 و359)
سئوال 6: آیا واجب است که قبل از غسل بدن شسته شود؟ و اگر انسان قبل از غسل بدن خود را شست آیا باید حتماً صبر کند تا بدنش کاملاً خشک شود بعد غسل کند؟
جواب: قبل از غسل بدن باید پاک باشد بنابراین اگر بدن پاک است لازم به شستن نیست و غسل را با شستن سر و گردن شروع می‌نماید. و اگر بدن نجس است ابتدا باید بدن را تطهیر نماید و سپس غسل کند و خشک کردن بدن قبل از غسل لازم نیست. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م372 واستفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س128)
سئوال 7: آیا در غسل جنابت باید آب را از بالا به پایین باشد؟ در صورت مثبت بودن غسل‌های قبلی چه حکمی پیدا می‌کند؟ (مقلد آیت الله بهجت)
جواب: به نظر حضرت آیت الله بهجت بنابر احتیاط واجب باید هر عضو از بالا به پایین شسته شود. لکن چون مسأله بنابر احتیاط است می‌توانید در خصوص آن به مرجع دیگری که شستن از بالا را واجب نمی‌داند مراجعه نمایید و در این صورت غسل‌های قبلی هم نیاز به اعاده ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م361)
سئوال 8: با غسل جنابت قبل از وقت آیا می‌توان نماز واجب خواند؟ (مقلد آقای لنکرانی)
جواب: اگر پس از غسل کارهایی که وضو را باطل می‌کند انجام نداده باشید با همان غسل جنابت می‌توان نمازواجب را هم خواند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م358 و359)
سئوال 9: در غسل ارتماسی و ترتیبی آیا لازم است قبل از غسل تمام بدن پاک باشد؟
جواب: در غسل ارتماسی باید تمام بدن پاک باشد ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم نیست. و اگر هر قسمتی را پیش از غسل دادن آن قسمت آب بکشد کافی است. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م372 )
سئوال 10: در غسل آیا لازم است ظواهر بدن شسته شود؟ در مورد بواطن بدن مثل توی گوش یا توی بینی و یا سوراخ جای گوشواره چه می‌فرمائید؟
جواب: بله در غسل شستن ظواهر بدن لازم است و شستن بواطن بدن (جاهایی از بدن که دیده نمی‌شود) مثل توی گوش یا بینی واجب نیست. اما در موارد سوراخ جای گوشواره باید گفت که اگر این سوراخ بقدری گشاد باشد که داخل آن دیده شود، باید آن را شست و اگر دیده نمی‌شود شستن داخل آن لازم نیست. اما جایی که مکلف شک نماید که فلان عضو آیا از ظاهر بدن است یا از باطن آن، شستن آن لازم نیست، ولی احتیاط در شستن است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م374 و376)
سئوال 11: اگر کسی برای غسل واجب به حمام عمومی برود و قصد داشته باشد اجرت حمامی را از پول غیر مشروع بدهد آیا غسل او صحیح است؟
جواب: به نظر بعضی مراجع اگر کسی بخواند پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده، به حمامی بدهد، غسل او باطل است. مرجع تقلید خود را معین کنید تا جواب لازم داده شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م383)
سئوال 12: اگر کسی شک کند که غسل کرده یا نه چه باید بکند؟
جواب: اگر کسی شک کند که غسل کرده یا نه، باید غسل کند، ولی اگر بعد از غسل شک کند، که غسل او درست بوده یا نه، لازم نیست دوباره غسل کند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م385)

اقسام غسل
غسل جنابت
سئوال 1: عرق جنب از حلال یعنی چه؟ آیا نجس است و لباسی را نجس می‌کند؟ اگر مردی با همسر خویش جماع کند ولی انزال صورت نگیرد آیا عرق ناشی از آنها نجس است؟
جواب: جنابت از طریق جماع با همسر چه انزال صورت بگیرد و چه صورت نگیرد و همچنین جنابت از جهت شوخی و ملاعبه با همسر، جنابت از حلال است و عرق آن پاک می‌باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م119)
سئوال 2: عرق جنب از حرام یعنی چه؟ آیا نجس است و لباس را نجس می‌کند؟
جواب: اگر انسان از طریق حرام جنب شود (مثل استمناء یا نزدیکی با غیر همسر)، ‌جنابت از حرام است و به نظر بعضی از فقهاء اگر بدن جنب در این حال عرق کند آن عرق نجس است به نظر برخی عرق مذکور پاک است اما با لباس و بدن آلوده به آن نمی‌توان نماز خواند و اما عرق او بعد از پایان غسل جنابت پاک می‌باشد.@#@ (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م116)
سئوال 3: مایعی شفاف شبیه آب در اثر یک صحنه شهوت انگیز از شخص مجرد بدون سستی بدن و بدون فشار بیرون ‌آید آیا این مایع منی محسوب می‌شود و باید غسل کرد یا خیر؟
جواب: مایع مذکور منی نیست و پاک است ـ بلی اگر استبراء از بول نکرده باشید و یا مطمئن نباشید که قطرات بول در مجری باقی نمانده است در این صورت محکوم به نجاست است و باید از آن اجتناب نمائید و در هر حال موجب غسل نمی‌شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م73)
سئوال 4: آیا رطوبتی که در هنگام ملاعبه با همسر ایجاد می‌شود نشانه جنابت زن است یا شرایط خاصی دارد؟
جواب: ترشحات معمولی خانمها پاک است و حکم منی را ندارد ـ بلی اگر رطوبتی در اوج شهوت خارج شود که معمولاً با ارضاء‌جنسی و سستی بدن است حکم منی دارد و موجب جنابت می‌گردد. علاوه بر آن اگر دخول هم انجام گیرد و لو منی خارج نشود زن و مرد هر دو جنب می‌شوند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م345)
سئوال 5: چگونه فرد جنب می‌شود؟
جواب: به دو چیز انسان جنب می‌شود:
1. جماع کردن که به اندازه ختنه‌گاه داخل شود.
2. بیرون آمدن منی، چه در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی‌شهوت، با اختیار باشد یا بی‌اختیار. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م345 و349)
سئوال 6: چند چیز بر فرد جنب حرام است؟ لطفاً توضیح دهید؟
جواب: پنج چیز بر جنب حرام است:
1. رساندن جایی از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا، و اسامی مبارکه‌ی پیامبران و امامان ـ علیهم السّلام ـ، بنابر احتیاط واجب حکم اسم خدا را دارد.
2. رفتن در مسجد الحرام و مسجد پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ، ‌اگر چه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود.
3. توقف در مساجد دیگر، ‌ولی اگر از یک در داخل و از در دیگر خارج شود، ‌یا برای برداشتن چیزی برود مانعی ندارد.
4. گذاشتن چیزی در مسجد.
5. خواندن سوره‌ای که سجده‌ی واجب دارد و آن چهار سوره است: الف) سوره‌ی سجده ـ ب) سوره‌ی فصلت ـ ج) سوره‌ی نجم ـ د) سوره‌ی علق. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م355 )
سئوال 7: منی مرد هنگام اوج عمل جنسی خارج می‌شود و بعد از استبراء می‌تواند غسل کند اما در مورد زن گاهاً بعد از دقایقی پس از انزال، منی خارج می‌شود آیا غسل باید پس از اطمینان از خروج منی انجام شود یا پس از احساس انزال، زن می‌تواند غسل کند و اگر غسل کرد و پس از آن منی از او بیرون آمد حکم غسلش چیست؟
جواب: زن بعد از انزال می‌تواند غسل کند اما اگر بعد از غسل باز هم یقین به خروج منی داشته باشد غسل باطل است و مجدداً باید غسل نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1, ص243, س184)
سئوال 8: طرز تشخیص منی از دیگر رطوبت‌هایی که در حال خواب دیده می‌شود چیست؟
جواب: اگر متوجه سستی بدن و خروج دفعی و همراه با شهوت آن نشود، ممکن است از طریق غلظت و بوی خاص منی، یقین به منی بودن رطوبت خارج شده پیدا کند و در صورت شک، غسل واجب نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س99)
سئوال 9: آیا با غسل جنابت انجام داده شده، می‌توان بدون وضو نماز خواند؟ مسأله را در مورد مجرد و متأهل بودن توجیه کنید؟
جواب: اگر غسل جنابت بر گردن شخص باشد و آن را انجام دهد، تا غسل باطل نشده حکم وضو را دارد و می‌تواند با آن نماز را به جا آورد و فرقی بین مجرد و متأهل از این جهت نیست. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م391)
سئوال 10: آبی که از مرد خارج می‌شود و به صورت جهشی باشد اما بسیار رقیق بوده و شباهتی به منی ندارد در حالی که انسان به اوج شهوت نرسد چه حکمی دارد؟
جواب: صرف جهشی بودن خروج مایعی از شخص دلیل بر جنابت نیست، اگر مایع به صورت جهشی و بالشهوت خارج شود حکم منی دارد و غسل جنابت واجب می‌گردد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م346)
سئوال 11: با چه غسل‌هایی می‌شود به جای وضو نماز خواند؟
جواب: به نظر فقهاء با غسل جنابت بدون گرفتن وضو می‌توان نماز خواند اما بعضی فقهاء می‌فرمایند سایر غسل‌های واجب هم کفایت از وضو می‌کند و بعضی دیگر می‌فرمایند غسل‌های واجب و غسل‌های مستحب نیز کفایت از وضو می‌کنند، به نظر مرجع تقلید خود در این مورد مراجعه فرمایید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م391)
سئوال 12: چنانچه شخصی جنب گردد ولی از روی خجالت نتواند غسل انجام دهد، ‌تکلیف وی در قبال اداء‌ فرائض خود از قبیل نماز و روزه چه می‌باشد؟
جواب: خجالت مانع شرعی نیست باید غسل کند، بلی اگر غسل نکرد تا نزدیک آخر وقت، باید با تیمم نماز خود را به جا آورد و نیز برای روزه اگر شب جنب شده باید قبل از اذان صبح غسل کند و اگر تا نزدیک اذان صبح (که دیگر وقت برای غسل کردن ندارد) غسل نکرد باید تیمم بدل از غسل کند و پس از آن برای خواندن نماز صبح، غسل نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، فتوای مقام معظم رهبری، ص244، س194)
سئوال 13: فردی جنب شده و غسل جنابت بر او واجب گشته، حال اگر حمام برود و غسل بکند ممکن است بیمار شود و برای او ضرر داشته باشد، این شخص چه باید بکند؟
جواب: اگر غسل برای کسی ضرر داشته باشد باید تیمم بدل از غسل نماید و نماز خود را بخواند والا نماز جنب بدون غسل و تیمم باطل است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م669 و670 واستفتائات مقام معظم رهبری در توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، ص245)
سئوال 14: آیا دختران غیر از عمل نزدیکی، آیا خود به خود جنب می‌شوند؟ اگر می‌شوند آیا می‌توان بعد از هر حمامی احتیاطاً غسل جنابت انجام داد تا به پاکی خود یقین حاصل کند؟
جواب: بلی ـ ممکن است دختر هم در خواب و یا بیداری جنب شود و علامت آن خروج منی است که معمولاً همراه با شهوت است. در مورد سئوال دوم باید گفت که اشکالی ندارد که شخص به نیت ما فی الذمه غسل احتیاطی انجام دهد اما در غیر غسل جنابت یقینی، برای نماز باید وضو گرفت. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س91)
سئوال 15: منظور از این که گفته شده: فرد جنب ابتدا حمام رود و آلودگی‌ها را از بدنش پاک کند چیست؟ و آیا پس از برطرف کردن آلودگی‌ها باید غسل جنابت هم بکند یا خیر؟
جواب: چون برای غسل باید آب به تمام بدن برسد و مانعی از رسیدن آب نباشد، بنابراین اگر کسی جنب باشد لازم است ابتدا چیزهایی که مانع رسیدن آب به پوست بدن است مثل چربی زیاد، رنگ و… را پاک کند و بدن را آب بکشد و سپس مشغول غسل کردن بشود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1, م372, ص234)
سئوال 16: بعد از ملاعبه و همخوابی با همسر و قبل از دخول و انزال منی، زمانی که به توالت می‌روم همراه بول ذراتی لزج که شبیه منی است همراه بول خارج می‌شود، آیا غسل واجب است؟
جواب: بعد از ملاعبه رطوبتی که از انسان خارج می‌شود و علائم منی (جستن ـ سستن شدن بدن و با شهوت بودن) را ندارد مذی نامیده می‌شود و پاک است و موجب غسل نمی‌گردد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م73)
سئوال 17: اگر شخص شک کند که جنب شده است یا نه چه حکمی دارد؟
جواب: تا یقین به جنابت پیدا نکنید غسل واجب نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س101)
سئوال 18: اگر شخص جنب شده باشد و نفهمد و با آن حال نمازش را بخواند و بعد از نماز ملتفت گردد که جنب شده چه حکمی دارد؟
جواب: نمازهایی را که با حالت جنابت خوانده باید بعد از غسل کردن قضا کند. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س155)
سئوال 19: اگر دکتر در ادرار کسی تشخیص اسپرم (منی) بدهد و خود او هم بعد از ادرار آبی لزج ببیند و احتمال قوی دهد که منی است، آیا آن آب حکم منی را دارد؟
جواب: حکم منی ندارد، مگر یقین پیدا کند که منی است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س100)
سئوال 20: اگر بعد از غسل شک کند که مانعی از رسیدن آب در وقت غسل بوده یا نبوده غسل او چگونه است؟
جواب: غسل محکوم به صحت است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س116)
غسل استحاضه
سئوال 1: لطفاً علائم خون استحاضه را بیان نمایید؟
جواب: خون استحاضه در بیشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون می‌آید و غلیظ هم نیست. ولی ممکن است گاهی سیاه یا سرخ و گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م392)
سئوال 2: استحاضه چند قسم است و علامت مشخصه هر قسم را بیان کنید؟
جواب: استحاضه سه قسم است: الف) قلیله ـ ب) متوسطه ـ ج) کثیره. استحاضه قلیله آن است که خون، در پنبه‌ای را که زن داخل فرج می‌نماید نفوذ نکند و از طرف دیگر ظاهر نشود. استحاضه متوسطه آن است که خون در پنبه فرود رود و از طرف دیگر ظاهر شود ولی به دستمالی که معمولاً زنها برای جلوگیری از خون می‌بندند، ‌جاری نشود. استحاضه کثیره آن است که خون از پنبه به دستمال جاری شود. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م393 )
سئوال 3: اگر زنی دچار استحاضه قلیله شد برای نماز خواندن و طهارت چه باید انجام دهد؟
جواب: در استحاضه قلیله باید زن برای هر نماز یک وضو بگیرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسیده، آب بکشد و بنا بر احتیاط واجب پنبه (یا پوشاک) را عوض کند.@#@ (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م 394)
سئوال 4: اگر زنی پیش از نماز یا در بین نماز دچار استحاضه متوسطه شود برای ادای نماز و اجب چه حکمی بر گردن او می‌باشد؟ (نظر حضرت امام)
جواب: اگر پیش از نماز یا در بین نماز خون استحاضه متوسطه ببیند باید برای آن نماز غسل کند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م395)
سئوال 5: اگر زنی دچار استحاضه کثیره شود برای نماز خواندن چه عملی را باید انجام دهد؟ (نظر حضرت امام)
جواب: باید برای آن نماز غسل کند و علاوه بر آن باید برای هر نماز دستمال را عوض کند، یا آب بکشد و یک غسل برای نماز ظهر و عصر و یکی برای نماز مغرب و عشاء به جا آورد، ‌و بین دو نماز فاصله نیندازد و اگر فاصله بیندازد باید برای نماز عصر یا عشاء دوباره غسل کند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م396)
سئوال 6: استحاضه کثیره و متوسطه که باید وضو بگیرد و غسل کند به جهت نماز خواندن، کدام از این وضو و غسل را باید اول انجام دهد؟ (نظر حضرت امام)
جواب: مستحاضه‌ی متوسطه و کثیره که باید وضو بگیرد و غسل کند هر کدام را اول به جا آورد صحیح است، ولی بهتر آن است که اول وضو بگیرد سپس غسل را انجام دهد و نماز بخواند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م398)
سئوال 7: آیا مستحاضه‌ی کثیره و متوسطه می‌تواند پیش از داخل شدن وقت غسل کند؟ (نظر حضرت امام)
جواب: خیر ـ در فرض مذکور غسل باطل است و حتماً باید وقت داخل شده باشد و بعد غسل کند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م401)
سئوال 8: خانمی که بعد از هفت روز دیدن خون حیض، به مدت 3 الی 5 روز بعد نیز با ترشحاتی صورتی رنگ مواجه می‌شود، آیا در این مدت می‌تواند نماز بخواند یا خیر؟ (نظر حضرت امام)
جواب: اگر روزهایی که ترشحات هست به ضمیمه‌ی ایام عادت از ده روز تجاوز می‌کند، ترشحات حکم استحاضه را دارد و در این صورت باید به وظیفه مستحاضه عمل کنید و نمازها را بخوانید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س162)
سئوال 9: بعضی از خانم‌ها در سفر حج برای پیشگیری از عادت ماهانه، قرص می‌خورند، گاهی با خورن قرص باز هم عادت می‌شوند، اما به وسیله آمپول از ادامه آن جلوگیری می‌کنند. آیا با جلوگیری به وسیله آمپول حکم طهارت از حیض بر آنها مترتب می‌شود و می‌توانند اعمالی که متوقف بر طهارت از حیض است انجام دهند؟ (نظر حضرت امام)
جواب: اگر سه روز متوالی خون نبیند، حکم حیض مترتب نیست و نماز و روزه صحیح است و کمتر از سه روز حکم استحاضه را دارد. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س162)
سئوال 10: خانمی که 50 سال تمام دارد ولی هنوز به صورت منظم, ماهانه خون می بیند و سر وقت هم پاک می‌شود, این خون چه حکمی دارد حیض است یا استحاضه؟ (نظر حضرت امام)
جواب: خونی که زن بعد از پنجاه سالگی قمری می‌بیند محکوم به استحاضه است مگر آنکه زن قرشیه باشد که در این صورت تا سن شصت سالگی در حکم حیض است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س168)
سئوال 11:خانمی که عادت ماهانه اش 10 روز است و ‌بعد از آن ایام ابتدا ترشحاتی طبیعی و سفید رنگ مشاهده نموده ولی روزهای بعد یکبار ترشح زرد رنگ و یک بار سفید رنگ بیند, آیا حکم استحاضه دارد یا خیر؟
جواب: مایع سفید رنگی که پس از ایام عادت می‌بینید پاک است، ‌اما ترشحات زرد رنگ پس از تکمیل ده روز ایام عادت، اگر خون یا خونابه باشد حکم استحاضه را دارد که باید به وظیفه‌ی استحاضه عمل نمائید. (استفتائات امام خمینی(ره), ج1, ص69, س162)
غسل حیض
سئوال 1: لطفاً علامت مشخص حیض را بیان کنید ؟
جواب: خون حیض در بیشتر اوقات، غلیظ و گرم و رنگ آن سرخ مایل به سیاهی یا سرخ است و با فشار و کمی سوزش بیرون می‌آید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م434)
سئوال 2: خونی که دختر پیش از تمام شدن نه سال و زن بعد از یائسه شدن می‌بیند آیا حیض است؟
جواب: خیر ـ حیض نمی‌باشد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م436)
سئوال 3: آیا حیض مدت خاصی دارد، اگر دارد چه مدت است؟
جواب: مدت حیض کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نمی‌شود و اگر مختصری هم از سه روز کمتر باشد، حیض نیست. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م440)
سئوال 4: چند چیز بر حائض حرام است؟
جواب: 1. عبادتهایی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم به جا آورده شود.
2. تمام چیزهایی که بر جنب حرام است (رساندن جایی از بدن به خط قرآن کریم یا اسم خدا ـ رفتن در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر اگر چه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود ـ توقف در مساجد دیگر ـ گذاشتن چیزی در مسجد ـ خواندن سوره‌های عزائم).
3. جماع کردن در فرج.
(ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م450)
سئوال 5: حکم نماز و روزه شخص حائض در دوره عادت را لطفاً بیان فرمائید؟
جواب: نمازهای یومیه زن حائض در این دوره‌ی عادت باطل است و قضا ندارد ولی روزه‌های شخص حائض در این دوره باطل است ولی باید بعد از رفع عادت، روزه‌های خود را قضا نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م469)
سئوال 6: اگر بر اثر بی‌احتیاطی و بی‌توجهی غسل حیض را اشتباه انجام داده باشم چه بکنم و همچنین اگر مسأله جنابت را نمی‌دانستم و مدتی غسل جنابت نکرده باشم؟
جواب: روزه‌هایی را که با غسل حیض، باطل انجام می‌داده‌اید و نیز روزهایی که نمی‌دانستید جنب هستید و روزه گرفتید، قضا ندارد ولی نمازهایی که با غسل باطل یا در حال جنابت خوانده‌اید، قضا نمایید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س155 و احکام روزه، س101)
سئوال 7: اگر عادت ماهانه بعد از 7 روز که تمام می‌شود مایع زرد رنگی دیده شود و بعضی مواقع در ده روز تمام ‌شود و آن مایع لزج مانند زرد رنگ یا سفید است آیا استحاضه می باشد یا حیض و حکمش چیست؟
جواب: اگر بر مایع مذکور خون یا خونابه صدق کند و از ده روز نگذرد احکام حیض بر آن مترتب می‌شود و اگر از ده روز بگذرد بعد از ایام عادت حکم استحاضه دارد. اما ترشحات سفیدی که خون و یا خونابه بر آن صدق نمی‌کند استحاضه نیست و محکوم به طهارت است. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س159 و162)
سئوال 8: آیا هنگام قاعدگی خواندن قرآن گناه دارد؟
جواب: خواندن قرآن در این حال مکروه است یعنی ثواب کمتری دارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م477)
سئوال 9: آیا انسان هنگامی که غسل حیض می‌کند برای ادای نماز، ‌از وضو کفایت می‌کند؟
جواب: به نظر مشهور فقهاء غسل حیض کفایت از وضو نمی‌کند، برای خواندن نماز پس از غسل حیض وضو بگیرید. البته بعضی از فقهاء نیز تمام غسل‌های واجب را به جای وضو کافی می‌دانند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م466)
سئوال 10: حکم نزدیکی در ایام عادت زنانگی چیست و آیا اشکال دارد یا خیر؟ آیا در صورت انجام می‌بایست کفاره داد؟
جواب: نزدیکی در ایام عادت حرام است و برخی از فقها کفاره آن را بنابر احتیاط واجب می‌دانند و کفاره آن در ثلث (یک سوم) اول عادت 18 نخود طلا و در ثلث دوم 9 نخود طلا و در ثلث سوم 5/4 نخود طلاست که باید به فقیر پرداخت گردد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م450 و452)
سئوال 11: غسل کردن دختران در عادت ماهانه چگونه است و چه چیزی باید بگویند؟
جواب: پس از پاک شدن از عادت ماهانه به قصد غسل حیض باید غسل نمایند. گفتن نیت به زبان لازم نیست بلکه همین مقدار که می‌داند چه غسلی را می‌خواهد انجام دهد کفایت می‌کند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م466)
سئوال 12: اگر خانمی در مورد تعداد ایام عادت ماهیانه‌اش شک داشته باشد که چند روز است و یک ماه در روز هشتم و ماه دیگر روز نهم پاک شود و غسل کند، چه باید بکند؟ اگر در مورد زمان آن که آیا صبح یا ظهر یا عصر پاک می‌شود شک نماید چه باید بکند؟
جواب: باید صبر کند تا کاملاً پاک شود و پس از آن غسل نماید و در این جهت فرقی نمی‌کند که هشتم پاک شود یا نهم. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص68, س160)
سئوال 13: اگر خانمی که در عادت ماهانه است سهواً آیه‌ی سجده را بخواند چه حکمی دارد؟
جواب: خواندن آیه سجده‌دار به صورت سهوی گناه نیست لکن باید سجده آن را انجام دهد. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص72, س170)
سئوال 14: زنی که برای جلوگیری از عادت ماهانه قرص می‌خورد و در بین آن بر اثر ترک قرص لک می‌بیند (ولی ادامه ندارد) و در ایام عادتش هم هست، این لک حیض است یا خیر؟
جواب: اگر سه روز متوالی خون نمی‌بیند، حیض نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س165)
غسل نفاس
سئوال 1: اگر می‌شود، نفاس را برایم تبیین کنید؟
جواب: از وقتی که اولین جزء‌ بچه از شکم مادر بیرون می‌آید هر خونی که زن می‌بیند، اگر پیش از ده روز یا سر ده روز قطع شود خون نفاس است. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م508)
سئوال 2: چند روز پس از زایمان می‌توان با همسر خود نزدیکی کرد؟
جواب: بعد از زایمان تا زمانی که محکوم به نفاس است، نزدیکی جایز نیست و تعیین حد ایام نفاس در رساله مذکور است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م513)
سئوال 3: اگر زنی که از خون نفاس پاک شد و غسل نمود و عبادت‌های خود را بجا آورد، ‌اگر دوباره خون ببیند چه حکمی دارد؟
جواب: اگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده، روی هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، ‌تمام آن نفاس است، و اگر روزهایی که پاک بوده روزه گرفته باشد باید قضا نماید.@#@ (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م515)
سئوال 4: اگر خون نفاس زن از ده روز بگذرد، آیا این خون نفاس است یا خیر؟
جواب: اگر خون نفاس زن از ده روز بگذرد، چنانچه در حیض عادت دارد به اندازه‌ی روزهای عادت او نفاس، و بقیه استحاضه است و اگر عادت ندارد تا ده روز نفاس و بعد از ده روز استحاضه محسوب می‌شود. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م517)
سئوال 5: آیا لازم است، حتماً بچه تمام الخلقه از شکم خارج شود تا خون دیده شده، خون نفاس باشد؟
جواب: لازم نیست که خلقت بچه تمام باشد، بلکه اگر خون بسته‌ای هم از رحم زن خارج شود و خود زن بداند، یا چهار نفر قابله بگوید که اگر در رحم می‌ماند انسان می‌شد، خونی که تا ده روز ببیند خون نفاس است. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م510)
غسل مس میت
سئوال 1: در چه صورتی غسل مس میت بر گردن انسان مکلف می‌آید؟
جواب: اگر کسی بدن انسان مرده‌ای را که سرد شده و غسلش نداده‌اند مس کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند، باید غسل مس میت بنماید، حال این مس کردن در خواب باشد یا بیداری، با اختیار مس کند یا بی‌اختیار. ولی اگر حیوان مرده‌ای را مس کند غسل بر او واجب نیست. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م521)
سئوال 2: اگر تمام بدن مرده‌ای سرد نشده باشد بلکه قسمتی هنوز گرم باقی مانده است آیا مس کردن او، غسل لازم دارد؟
جواب: مس کردن مرده‌ای که تمام بدن او سرد نشده، غسل واجب نیست اگر چه جایی را که سرد شده مس نماید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م522)
سئوال 3: آیا مس بچه مرده، حتی بچه‌ی سقط شده‌ای که چهار ماه او تمام شده، غسل واجب است؟
جواب: بلی ـ باید غسل مس میت انجام داد، بنابراین اگر بچه‌ی چهار ماهه‌ای مرده به دنیا بیاید، مادر او باید غسل مس میت به جا آورد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م524)
سئوال 4: اگر هر سه غسل میت تمام نشده و به بدن او دست بزنیم آیا غسل مس میت بر گردن ما واجب می‌شود یا خیر؟
جواب: تا سه غسل میت تمام نشده، مس او موجب غسل مس میت می‌شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م526)
سئوال 5: کسی که غسل مس میت بر گردن دارد می‌تواند وارد مسجد شود یا خیر؟
جواب: بلی ـ می‌تواند به مسجد برود و قرآن بخواند لکن برای نماز باید غسل کند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م532 )
سئوال 6: وضعیت میتی که در هنگام غسل و کفن کردن بر عکس قرار گرفته چیست؟ مثلاً جایی که باید سر گذاشته شود پاها و بالعکس قرار گیرد؟
جواب: اگر چه به نظر برخی از فقها احتیاط واجب آن است که تا غسل میت تمام نشده است پاهای او رو به قبله باشد. لکن چنانچه به این تکلیف عمل نشود و غسل و کفن رو به قبله انجام نگیرد، ‌غسل باطل نمی‌شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م534)
سئوال 7: حکم دست زدن به اجساد یا استخوان‌های مرداری که در گروه آناتومی و سالن تشریح استفاده می‌کنیم چیست؟ نگاه کردن و لمس اجزای اجساد چه حکمی دارد؟
جواب: اگر میت مسلمان باشد و او را غسل داده باشند دست زدن به او موجب غسل مس میت نمی شود والا در هر مورد که تماس بدون دستکش انجام شود غسل مس میت واجب می‌شود و از نظر نگاه به اجساد نامحرم، چنانچه حفظ نفس محترمه موکول به آموزش باشد و ناچار از نگاه باشید و جسد مماثل هم نباشد اشکال ندارد. (ر.ک تحریر الوسیله امام خمینی(ره)، ج1، ص63, م1)
غسل‌های مستحب
سئوال 1: آیا غیر از غسل‌های واجبی که بر ذمه‌ی مکلفین است، غسل دیگری هم داریم؟ اگر جواب مثبت است آنها را نام ببرید؟
جواب: بلی ـ غسل‌های مستحب در شرع اسلام بسیار است و از آن جمله می‌توان غسل‌های زیر را برشمرد:
1. غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر.
2. غسل شب اول ماه رمضان و تمام شب‌های فرد آن، و وقت آن تمام شب است.
3. غسل روز عید فطر و عید قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب.
4. غسل شب عید فطر، و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح.
5. غسل روز هشتم و نهم ذی الحجه.
6. غسل روز اول و پانزدهم و بیست و هفتم و آخر ماه رجب.
7. غسل روز عید غدیر.
8. غسل روز بیست و چهارم ذی الحجه.
9. غسل روز عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذی القعده.
10. غسل دادن بچه‌ای که تازه به دنیا آمده.
11. غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است.
12. غسل کسی که در حال مستی خوابیده.
13. غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده‌اند رسانده.
14. غسل کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمداً نخوانده، در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد.
15. غسل کسی که برای تماشای دار آویخته رفته و او را دیده باشد. و…
(ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م644)
سئوال 2: آیا چند غسل مستحب را می‌شود با هم انجام داد؟
جواب: به نیت همه‌ی اغسال، یک غسل به جا آورد کافی است. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س154)