اگر کسی روزه نگیرد و واجب بودن روزه را انکار کند، در صورتى که منکر شدن آن؛ به انکار خدا یا پیامبر برگردد، مرتد است و احکام ارتداد بر او جاری می‌شود.
روزه‌خواری چه حکمی دارد؟
روزه‌خواری چند صورت دارد که هر کدام دارای احکام مخصوصی است:
1. اگر کسی برای روزه نگرفتن عذر شرعی دارد؛ مانند اینکه مسافر است و یا بیماری‌ای دارد که روزه گرفتن به او ضرر می‌رساند، در این صورت اگر چه روزه بر او واجب نیست، اما نباید در انظار عمومی روزه‌خواری کند.
2. اگر کسی بدون عذر شرعی روزه نگیرد، در حالی‌که بر او روزه واجب است؛ علاوه بر اینکه گناه کرده، قضا و کفاره هم بر او واجب می‌شود. و اگر این روزه‌خواری در انظار عمومی باشد، به محاکم قضایی تحویل داده می‌شود. (موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، محقق و مصحح: کریمی جهرمی، علی، ثابتی همدانی، علی، نیری همدانی، علی، ج ، ص 215)
3. اگر کسی روزه نگیرد و واجب بودن روزه را انکار کند، در صورتى که منکر شدن آن؛ به انکار خدا یا پیامبر برگردد، مرتد است. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 494 – 495) و احکام ارتداد بر او جاری می‌شود.
سوال: در هنگام روزه اگر خلطی از سر و سینه وارد حلق شود چه باید کرد؟
جواب: اگر خلط سینه به فضای دهن نرسد فرو بردن آن مبطل روزه نیست و اگر به فضای دهان برسد بنابر احتیاط واجب نباید آن را فرو برد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 928، م 1580)
سوال: شخصی روزه دار است در صف نماز جماعت است غذائی از گلو به دهانش می آید چه باید بکند؟
جواب: اگر داخل دهان باشد نباید پائین بدهد بلکه باید در حال نماز آن را خارج کند و اگر راهی جز شکستن نماز برای بیرون ریختن غذا ندارد شکستن نماز در این مورد اشکال ندارد. (جامع المسائل آیه الله فاضل لنکرانی ره، ج2، ص163، س436)
سوال: آیا قسم خوردن به پیامبر و امامان در ماه رمضان سبب ابطال روزه است؟
در توضیح المسائل چنین آمده است: “نُه چیز روزه را باطل مىکند: اول: خوردن و آشامیدن، دوم: جماع، سوم: استمناء ، و استمناء آن است که انسان با خود کارى کند که منى از او بیرون آید. چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم و جانشینان پیغمبر علیهم السلام. پنجم: رساندن غبار غلیظ به حلق. ششم: فرو بردن تمام سر در آب. هفتم: باقى ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح. هشتم: اماله کردن با چیزهاى روان. نهم: قى کردن (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص: 891)
در توضیح مورد چهارم در مسأله دیگری چنین آمده است:”اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگر چه فوراً بگوید دروغ گفتم یا توبه کند، روزه او باطل است و احتیاط واجب آن است که حضرت زهرا سلام اللَّه علیها و سایر پیغمبران و جانشینان آنان هم در این حکم فرقى ندارند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص: 900 مسأله 1596)
بنا براین قسم خوردن از مبطلات روزه نیست بله اگر با قسم خوردن چیزی را به دروغ به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و اله) و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دهد ازاین جهت که از مصادیق دروغ بستن به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان پیغمبر (علیهم السلام) است موجب بطلان روزه می شود.
اما قسم هایی که در دعاها آمده است قسم دروغ و از مبطلات روزه نیست بلکه ازباب تاکید و اصرار بر استجابت دعا و درخواست از خداوند است که خداوند را به حق اولیاء اش و به حق مقدسات و مقربین درگاهش قسم می دهیم که خواسته ما را اجابت نماید.
چند سوال از محضر مبارک آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: قضای نماز و روزه های فردی که مدتی مرتد بوده، بعد از بازگشت چگونه است؟
نماز و روزه های آن مدت را قضا می کند و علاوه بر قضای روزه ها برای هر روز احتیاطا کفاره عمد می پردازد.
سوال: در ماه مبارک رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نکرده بودم، دچار این اضطراب شدم که شاید با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارک، سه روز از روزه هاى قضایم را گرفتم، ولى در آن روزها به هیچ عنوانى درس نخواندم و با این که هیکل درشتى داشتم ضعف مى کردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همین جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقیمانده ماه مبارک را روزه گرفتم، حکم روزه هایى که نگرفتم چیست؟
ترک عمدى روزه در ماه مبارک رمضان کفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما یقین داشته اید که در آن شرایط روزه بر شما واجب نیست، کفّاره ندارد.
سوال: تکلیف شخصى که روزه هاى زیادى را افطار کرده است چیست؟
تا آن جا که بتواند روزه هاى گذشته را قضا کند و نسبت به کفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضیح المسائل ما عمل کند و هر چه توانایى ندارد از او ساقط است.
چند استفتاء از آیه الله خامنه ای دام ظله:
سوال: من بر اثر ضعف جسمانى از ابتداى سن بلوغ تا دوازده سالگى روزه نگرفتهام، در حال حاضر چه تکلیفى دارم؟
جواب: واجب است روزههایى را که در ماه مبارک رمضان نگرفتهاید با اینکه به سنّ تکلیف رسیده بودید، قضا کنید، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدى و اختیارى و بدون عذر شرعى بوده، کفّاره هم بر شما واجب است.
سوال: اگر پزشک شخصى را از روزه گرفتن منع کند آیا با توجه به اینکه بعضى از پزشکان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
جواب: اگر مکلّف از گفته پزشک یقین پیدا کند که روزه براى او ضرر دارد و یا از گفته وى یا منشأ عقلایى دیگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نیست، بلکه جایز هم نیست.
سوال: حکم کسى که با آمیزش جنسى حرام یا استمناء یا خوردن و نوشیدن حرام روزه خود را در ماه رمضان باطل نموده چیست؟
جواب: در فرض مرقوم باید شصت روز روزه بگیرد و یا شصت مسکین را اطعام نماید و احتیاط مستحب آن است که هر دو را انجام دهد.
سوال: اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت یا کمتر مانده به اذان مغرب حیض شود، آیا روزهاش باطل مىشود؟
جواب: روزهاش باطل است.
