اگر (روزه دار) به واسطه ندانستن مسئله کارى انجام دهد که روزه را باطل مى‏کند، چنانچه مى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، بنابر احتیاط واجب کفاره بر او ثابت مى‏شود و اگر نمى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، یا اصلًا ملتفت مسئله نبوده، یا یقین داشته که فلان چیز روزه را باطل نمى‏کند، کفاره بر او واجب نیست.

در این مقاله احکام به دو سوال در مورد روزه و روزه داری پاسخگو خواهیم بود:

سوال: کسی که نمی دانسته سیگار روزه را باطل می کند، روزه هایی که با کشیدن سیگار گرفته، علاوه بر قضا کفاره هم دارد؟

نظر حضرت امام خمینی (ره) و سایر مراجع معظم تقلید این است که: اگر (روزه دار) به واسطه ندانستن مسئله کارى انجام دهد که روزه را باطل مى‏کند، چنانچه مى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، بنابر احتیاط واجب کفاره بر او ثابت مى‏شود و اگر نمى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، یا اصلًا ملتفت مسئله نبوده، یا یقین داشته که فلان چیز روزه را باطل نمى‏کند، کفاره بر او واجب نیست. (تنها قضای روزهایی را که روزه اش باطل شده است بر او واجب است). (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 928 ، مسأله 1659)

بنابراین، اگر نمى‏توانستید مسئله را یاد بگیرد، فقط باید قضای آن را به جا آورید. اما اگر مى‏توانستید با پرسیدن از افراد با اطلاع و یا مطالعه رساله توضیح المسائل یا شنیدن از رادیو و تلویزیون و یا…. مسئله را یاد بگیرد و کوتاهی کرده اید و اطلاع پیدا نکرده اید، بنابر احتیاط واجب باید کفاره هم بپردازید.

اما چون تقریبا نظر مراجع معظم تقلید در این مسئله “احتیاط واجب” و تنها حضرت آیه الله العظمی شبیری زنجانی در این مسئله فتوا داده اند که فقط قضا است و کفاره واجب نیست، (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 928 ، مسأله 1659) شما می توانید این احتیاط را به ایشان مراجعه کرده و در این صورت فقط قضا کافی است. و در صورتی که مقلد ایشان باشید که از ابتدا کفاره بر شما واجب نشده است.

سوال: کسی که قبل از بلوغ جنب شده و غسل انجام نداده، تکلیف نماز و روزه های بعد از سن تکلیف چیست؟

در مورد اعمالی که در حال جنابت انجام داده است اگر عالم بوده یعنی می دانسته جنابت چیست و چگونه محقق می شود و نیز می دانسته که نماز و روزه در حال جنابت باطل است شکی نیست که باید تمام نمازها و روزه ها را قضا کند ولی اگر انسانی جاهل به حکم باشد و نداند که برای صحت این اعمال نیاز به طهارت از جنابت دارد، آیا باید اعمال عبادی خود را قضا کند یا نه؟ فقهای معاصر نسبت به این سۆال پاسخ هایی داده اند که در زیر تعدادی از آن ها را مرور می کنیم و البته شما وظیفه دارید بر طبق نظر مرجع تقلید خود رفتار کنید.

حضرت امام خمینی (ره) در پاسخ به این سۆال که: تکلیف کسانی که به مسأله احتلام بانوان جاهل بوده و بدون غسل مدت ها اعمال عبادی خود را انجام داده اند چیست؟، فرموده اند: اگر یقین نداشته باشند که جنب بوده اند قضای نمازها لازم نیست و در هر صورت روزه ها قضا ندارد.
حضرت آیه الله خامنه ای (دام ظله):

در پاسخ به این سۆال فرموده اند: همه نمازهایى را که در حال جنابت خوانده‏ است، باید قضا کند، ولى روزه‏اى را که در حال جنابت بدون علم به اصل جنابت گرفته‏، صحیح و مجزى است و قضا ندارد.

حضرت آیه الله بهجت (ره) نیز فرموده اند:

کسی که نمی داند غسل جنابت واجب است، نمازهایی را که با حالت جنابت خوانده باطل است و باید قضا کند.

حضرت آیه الله مکارم شیرازی (دام ظله) فرموده اند:

از زمانی که این زن غسل حیض انجام داده کفایت از غسل جنابت می کند و نماز و روزه هایی را که بعد از غسل حیض به جا آورده اند صحیح است. ایشان در پاسخ به این سۆال فرموده اند:”غسلی که برای حیض می کرده برای این منظور کفایت می کند. مقداری را که یقین دارد قبل از غسل و با حالت جنابت نماز خوانده قضا کند.”

نکته قابل توجه آن است که زن یا مرد با استمناء در دوران قبل از بلوغ، به حالت ارگاسم و اوج لذت جنسی نمی رسد و بدیهی است که با عدم تحقق چنین امری، منی از او خارج نخواهد شد و جنابت نیز محقق نمی شود.