رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند:

الصوم فى الحر جهاد؛ روزه گرفتن در گرما، جهاد است.

(بحار الانوار، ج 96، ص 257)

طی چند مقاله قبل در باب روزه و روزه داری برخی احکام آن را بررسی کردیم. در این مقاله نیز سعی داریم چند مسئله دیگر در این موضوع را مطرح کنیم:

چیزهائى که قضاء و کفاره دارد:

آن دسته از مفطراتى که موجب قضا و کفّاره هردو مى‏شود عبارت است از:

1 ـ خوردن عمدى.

2 ـ نوشیدن عمدى.

3 ـ جماع عمدى.

4 ـ استمناء عمدى.

5 ـ باقیماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح عمدا.

6 ـ اماله کردن با چیز مایع.

7 ـ رساندن گرد و غبار غلیظ به حلق عمدا (احتیاطا).

8 ـ قى کردن عمدى ـ البتّه در بعضى اختلاف فتوى وجود دارد.

چیزهائى که فقط قضاء دارد

آن قسمت از مفطراتى که تنها موجب قضاء است بدون کفّاره عبارتند از:

1 ـ عمدا به خدا و رسول خدا و امامان دروغ بستن ـ و در این اختلاف هست.

2 ـ تمام سر را در آب فرو بردن.

3 ـ اگر از اوّل روز قصد روزه نکند.

4 ـ قصد بجا آوردن یکى از کارهائى که روزه را باطل مى‏کند.

5 ـ فراموش نمودن غسل جنابت.

6 ـ در صورتى که با همسر خود شوخى کند بدون اینکه قصد جنابت داشته باشد و برخلاف عادت از او منى خارج شود.

7 ـ در صورتى که آب در دهان بگرداند، و تصادفا مقدارى آب بدون اختیار از گلویش پائین رود، البتّه در مضمضه که از آداب قبل از وضوء است چنانچه براى وضوى نماز واجب باشد، و بدون اختیار آب از گلو پائین رود موجب قضاء نخواهد شد.

8 ـ بجا آوردن بعضى دیگر از مفطرات، مانند آنکه خیال کند هنوز روز نشده است و غذا بخورد، یا آنکه گمان کند که مغرب شده است و افطار کند، و بعد خلاف آن ثابت شود.

و چند استفتاء در باب روزه و روزه داری:

سۆال: مفهوم انفیه کشیدن چیست؟ و چه حکمی دارد؟

جواب: انفیه، گرد خاصی است که در بینی قرار می دهند و استشمام می کنند موجب عطسه زدن می گردد. در باز شدن مسیر تنفسی مۆثر است. و این عمل برای روزه مکروه می باشد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 961، م 1657)

سۆال: اگر می شود روزه های حرام و مستحب و مکروه را برایمان بیان فرمائید.

جواب: روزه های حرام عبارتند از:

عید فطر و قربان، روز سی ام شعبان (یوم اشک) به نیت اول ماه رمضان، روزه ایام تشریق (دهم تا دوازدهم ذی حجه) برای کسانی که در منی هستند، روزه وفاء به نذر معصیت، روزه سکوت، روزه وصال.

و بنابر احتیاط لازم است زن روزه مستحبی بدون اجازه شوهر نگیرد بلکه اگر مزاحم حق شوهر باشد و نیز اگر شوهر نهی کند این احتیاط ترک نشود. (تحریر الوسیله، ج 1، ص 277)

روزه های مستحب عبارتند از:

روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه، و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از جمله آن: پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهار شنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است؛ سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه؛ تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد؛ روز عید نوروز، روز 25 و 29 ذی قعده، روز اول تا نهم ذی حجه، عید سعید غدیر، روز اول و سوم محرم، میلاد رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (17 ربیع الاول)، روز مبعث حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (27 رجب).

روزه های مکروه عبارتند از:

1. روزه روز عاشورا؛ 2. روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان و…. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1001، م 1739 تا 1748)

سوال: چند چیز برای شخص روزه دار مکروه می باشد لطفا توضیح دهید؟

جواب: چند چیز برای روزه دار مکروه است و از آن جمله می توان موارد ذیل را بیان کرد:

دوا ریختن به چشم و سرمه کشیدن در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، انجام دادن هر کاری که مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف می شود، انفیه کشیدن اگر نداند که به حلق می رسد و اگر بداند به حلق می رسد جایز نیست، بو کردن گیاههای معطر، نشستن زن در آب، استعمال شیاف، تر کردن لباسی که در بدن است، کشیدن دندان و هر کاری که به واسطه آن از دهان خون بیاید، مسواک کردن به چوب تر، و نیز مکروه است انسان بدون قصد بیرون آمدن منی زن خود را ببوسد، یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت در آورد، و اگر به قصد بیرون آمدن منی باشد در صورتی که منی بیرون آید روزه او باطل می شود.

(ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 961، م 1657)

سوال: مواردی که مستحب است انسان از کارهائی که روزه را باطل می کند خودداری نماید را توضیح دهید؟

جواب: برای شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزه نیستند از کاری که روزه را باطل می کند خودداری نمایند:

1. مسافری که در سفر، کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد و پیش از ظهر به وطنش یا به جائی که می خواهد ده روز بماند برسد؛ 2. مسافری که بعد از ظهر به وطنش یا به جائی که می خواهد ده روز در آن جا بماند برسد؛ 3. مریضی که پیش از ظهر خوب شود و کاری که روزه را باطل می کند، انجام داده باشد؛ 4. مریضی که بعد از ظهر خوب شود؛ 5. زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود؛ 6. کافری که در روز ماه رمضان مسلمان شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1005، م 1749)