مأموم اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیره الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولى سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. (توضیح المسائل مراجع (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 781)
در این مقاله به سه سوال از مباحث احکام نماز جماعت پاسخ خواهیم گفت:
سوال: اگر در نماز جماعت، امام در رکوع باشد و ما تکبیره الاحرام بگوییم و قبل از اینکه به رکوع امام برسیم امام از رکوع بلند شود چه کار باید بکنیم؟
اگر مأموم؛ موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به اندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، مى‌تواند نیت فرادا کند (و نمازش را ادامه دهد) یا صبر کند تا امام براى رکعت بعدی برخیزد و مأموم آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. (حضرات آیات عظام گلپایگانى، صافى: بنا بر احتیاط واجب باید بایستد تا امام براى رکعت بعد برخیزد. حضرات آیات عظام خوئى، تبریزى: بنا بر احتیاط واجب باید قصد فرادا بنماید. آیه الله سیستانى دام ظله: مخیّر است نماز را فرادا تمام کند یا این که همراه امام به قصد قربت مطلقه به سجده رود و بعد در حال ایستادن تکبیر را به قصد اعمّ از تکبیره الإحرام و ذکر مطلق تجدید کرده، نماز را به جماعت بخواند یا براى رسیدن به رکعت بعد نماز را قطع کند. آیه الله بهجت ره: مى‌تواند نیّت فرادا کند یا مى‌تواند صبر کند تا در رکعت بعد، به امام ملحق شود؛ و در صورت ملحق شدن، تکبیر دیگر لازم نیست. آیه الله مکارم شیرازی دام ظله: نیّت فرادا مى‌کند و نمازش صحیح است و اعاده ندارد. آیه الله زنجانى دام ظله: بنا بر احتیاط باید نماز را به صورت فرادا تمام کند.)
ولى اگر برخاستن امام به قدرى طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت مى‌خواند، باید نیت فرادا نماید. (توضیح المسائل (محشى – امام خمینى)، ج1، ص 779)
پس مکلف باید دقت کند در چنین مواردی، نماز را قطع نکند و به یکی از این دو دستور عمل کند، اگر چه بنابر نظر برخی (حضرت آیه الله سیستانی دام ظله) از مراجع معظم، شکستن و قطع نماز برای رسیدن به رکعت بعدی جماعت، ایرادی ندارد.
سوال: آیا در بین نماز جماعت، اقتدا به امام، حتما باید در حال قیام یا رکوع باشد، یا در هر جایی از نماز اقتدا جایز است؟
اقتدا به امام در بین نماز جماعت، باید در حال قیام یا رکوع امام باشد. البته در تشهد آخر نماز به نیت رسیدن به ثواب جماعت می توان اقتدا نمود، و در حالت تجافی نشست، اما رکعتی برای مأموم به حساب نمی آید؛ یعنی بعد از بلند شدن از این حالت، باید نماز را از ابتدا ولی بدون تکبیره الاحرام بخواند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیه الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
در فرض سۆال لازم است تا قبل از برخواستن امام از رکوں خود را به امام برسانید و اقتداى بعد از رکوع صحیح نیست.
حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
فقط در قیام و رکوع می توان اقتدا نمود.
حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
در حال قیام و رکوع در هر رکعتی که باشد و نیز اقتداء در تشهد آخر نماز مانعی ندارد.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)
سوال: آیا می توان در سلام نماز جماعت اقتدا به جماعت کرد؟
مأموم اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیره الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولى سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. (توضیح المسائل مراجع (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 781)
این حکم مخصوص تشهد آخر نماز است بنابراین در هنگام سلام نماز جماعت نمی تواند اقتدا به این جماعت داشته باشد. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 806)
