در تیمم چهار چیز واجب است :
اول : نیت .
دوم : زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم به آن صحیح است .
سوم : کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن از جایی که موی سر می روید تا ابروها و بالای بینی ، و بنابر احتیاط واجب باید دست ها روی ابروها هم کشیده شود.
چهارم : کشیدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن کشیدن کف دست راست به تمام پشت دست چپ .
تیمم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقی ندارند. اگر مختصری از پیشانی و پشت دست ها را هم مسح نکند، تیمم باطل است ، چه عمدا مسح نکند یا مسأله را نداند یا فراموش کرده باشد. ولی دقت زیاد هم لازم نیست و همین قدر که بگویند تمام پیشانی و پشت دست مسح شده ، کافی است . برای آنکه یقین کند تمام پشت دست را مسح کرده ، باید
مقداری بالاتراز مچ را هم مسح نماید. ولی مسح بین انگشتان لازم نیست . پیشانی و پشت دست ها را باید از بالا به پایین مسح نماید و کارهای آن را باید پشت سر هم به جا آورد و اگر بین آنها به قدری فاصله دهد که نگویند تیمم می کند، باطل است .
در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو. و اگر بدل از غسل باشد، باید آن غسل را معین نماید. و چنانچه اشتباها به جای بدل از وضو، بدل از غسل ، یا به جای بدل از غسل ، بدل از وضو، نیت کند یا مثلا در تیمم بدل از غسل جنابت ، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید، تیمم او باطل است .
در تیمم باید پیشانی و کف دست ها و پشت دست ها پاک باشد، و اگر کف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد، باید به همان کف دست نجس تیمم کند. انسان باید برای تیمم انگشتر را از دست بیرون آورد. و اگر در پیشانی یا پشت دست ها یا در کف دست ها مانعی باشد، مثلا چیزی به آنها چسبیده باشد، باید برطرف نماید.
اگر پیشانی یا پشت دست ها زخم است و پارچه یا چیز دیگری را که بر آن بسته ، نمی تواند باز کند، باید دست را روی آن بکشد. و نیز اگر کف دست زخم باشدو پارچه یا چیز دیگری را که بر آن بسته نتواند باز کند، باید دست را با همان پارچه به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دست ها بکشد.
اگر پیشانی و پشت دست ها مو داشته باشد، اشکال ندارد. ولی اگر موی سر روی پیشانی آمده باشد، باید آن را عقب بزند.
اگر احتمال دهد که در پیشانی و کف دست ها یا پشت دست ها مانعی هست ، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، باید جستجو نماید تا یقین یا اطمینان پیدا کند که مانعی نیست .
اگر وظیفه او تیمم است و نمی تواند تیمم کند، باید نایب بگیرد. وکسی که نایب می شود، باید او را با دست خود او تیمم دهد. و اگر ممکن نباشد،باید نایب دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دست های او بکشد.
اگر بعد از آنکه وارد تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه ، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است . و نیز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شک کند که درست به جا آورده یا نه ، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است .
اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمم کرده یا نه ،تیمم اوصحیح است .
کسی که وظیفه اش تیمم است ، بنابر احتیاط واجب نباید پیش از وقت نماز برای نماز تیمم کند. ولی اگر برای کار واجب
دیگر یا مستحبی تیمم کند و تا وقت نماز عذر او باقی باشد، می تواند با همان تیمم نماز بخواند.
کسی که وظیفه اش تیمم است ، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقی می ماند، در وسعت وقت می تواند با تیمم نماز بخواند. ولی اگر بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف می شود، باید صبر کند و با وضو یا غسل نماز بخواند یا در تنگی وقت با تیمم نماز را به جا آورد.
کسی که نمی تواند وضو بگیرد یا غسل کند، می تواند نمازهای قضای خود را با تیمم بخواند، هر چند احتمال بدهد که به زودی عذر او برطرف می شود. ولی در صورت علم به زوال عذر تا پیش از ضیق شدن وقت باید منتظر بماند.
کسی که نمی تواند وضو بگیرد یا غسل کند، جایز است نمازهای مستحبی راکه مثل نافله های شبانه روز وقت معین دارد با تیمم بخواند، حتی در اول وقت . به شرط آنکه علم به زوال عذر تا آخر وقت نداشته باشد.
کسی که احتیاطا باید غسل جبیره ای و تیمم نماید، مثلا جراحتی در پشت او است ، اگر بعد از غسل و تیمم نماز بخواند
و بعداز نماز حدث اصغری از او سر زند، مثلا بول کند برای نمازهای بعد باید وضو بگیرد.
اگر به واسطه نداشتن آب یا عذر دیگری تیمم کند، بعد از برطرف شدن عذر،تیمم او باطل می شود.
چیزهایی که وضو را باطل می کند، تیمم بدل از وضو را هم باطل می کند. وچیزهایی که غسل را باطل می نماید، تیمم بدل از غسل را هم باطل می نماید.
کسی که نمی تواند غسل کند، اگر چند غسل بر او واجب باشد، احتیاط واجب آن است که بدل هر یک از آنها یک تیمم نماید.
کسی که نمی تواند غسل کند، اگر بخواهد عملی را که برای آن غسل واجب است انجام دهد، باید بدل از غسل تیمم نماید. و اگر نتواند وضو بگیرد و بخواهد عملی راکه برای آن وضو واجب است انجام دهد، باید بدل از وضو تیمم نماید.
اگر بدل از غسل جنابت تیمم کند، لازم نیست برای نماز وضو بگیرد. ولی اگر بدل از غسل های دیگر تیمم کند، باید وضو
بگیرد. و اگر نتواند وضو بگیرد،باید تیمم دیگری هم بدل از وضو بنماید.
اگر بدل از غسل تیمم کند و بعد کاری که وضو را باطل می کند برای او پیش آید، چنانچه برای نمازهای بعد نتواند غسل کند، باید وضو بگیرد. واگر نمی تواند وضو بگیرد، باید بدل از وضو تیمم نماید.
کسی که وظیفه اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تیمم کند، همین دو تیمم کفایت می کند و تیمم دیگری لازم نیست . کسی که وظیفه اش تیمم است ، اگر برای کاری تیمم کند، تا تیمم و عذر او باقی است ، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، می تواند به جا آورد. ولی اگر با داشتن آب برای نماز میت یا خوابیدن تیمم کرده ، فقط کاری را که برای آن تیمم نموده می تواند انجام دهد. و در مورد تیمم به خاطر تنگی وقت ، به احتیاط واجب سایر غایات را انجام ندهد.
در چند مورد مستحب است نمازهایی را که انسان با تیمم خوانده ، دوباره بخواند:
اول : آنکه از استعمال آب ترس داشته و عمدا خود را جنب کرده و با تیمم نماز خوانده است .
دوم : آنکه می دانسته یا گمان داشته که آب پیدا نمی کندو عمدا خود را جنب کرده و با تیمم نماز خوانده است .
سوم : آنکه تا آخر وقت عمدادر جستجوی آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد بفهمد که اگر جستجو می کرد، آب پیدا می شد.
چهارم : آنکه عمدا نماز را تاخیر انداخته و در آخر وقت با تیمم نماز خوانده است .
پنجم : آنکه می دانسته یا گمان داشته که آب پیدا نمی شود و آبی را که داشته ریخته است .
