جدال نمودن

جدال است و آن گفتن لا والله و بلی والله است .
مسئله 373 –

آنکه گفتن کلمه لا و کلمه بلی و در سایر لغات مرادف آن مثل نه و آری دخالتی (1) در جدال ندارد، بلکه (2) قسم خوردن در مقام اثبات مطلب یا رد غیر، جدال است .

1 – آیه الله گلپایگانی : بنابر احتیاط لازم ، گفتن کلمه لا والله وبلی والله ملحق به آن است .

آیه الله تبریزی : و احتیاط در این است که بغیر این دو کلمه نیز قسم نخورد و همچنین با الفاظی که مترادف آنهاست از هر لغتی که باشد.

ظاهر فرمایش آیه الله خویی و آیه الله مکارم ، این است که : کلمه لا و بلی  دخالت در مطلب دارد.

2 – آیه الله اراکی ، آیه الله نوری : بنابر احتیاط مطلق قسم خوردن جدال است .
مسئله 374 –

قسم اگر به لفظ الله باشد یا مرادف آن مثل خدا در زبان فارسی  جدال (1) است ، و اما قسم بغیر خدا به هر کس باشد ملحق به جدال نیست .

1 – آیه الله اراکی ، آیه الله خویی : بنابر احتیاط واجب لفظ مرادف الله به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است .

آیه الله بهجت : ظاهر تحقق حرام به لفظ جلاله چون : والله وبالله است ولی  ایشان متعرض قسم فارسی نشده اند. (مناسک ، مسأله (250.
مسئله 375 –

احتیاط واجب الحاق سایر اسماء الله است به لفظ جلاله ، پس اگر کسی قسم بخورد به رحمان و رحیم و خالق سموات و ارض ، جدال محسوب می شود به احتیاط واجب (1) .

1 – آیه الله فاضل : در صورتی که مشتمل بر کلمه لا و یا بلی  باشد.

آیه الله سیستانی : در جدال کافی است که قسم به خدای متعال باشد ولو به لفظ جلاله نباشد.
مسئله 376 –

در مقام ضرورت برای اثبات حقی یا ابطال باطلی جایز است قسم بخورد به جلاله و غیر آن (1) .

1 – آیات عظام خویی ، تبریزی ، بهجت : و همچنین اگر مرادش اظهار محبت یا تعظیم باشد، مثل : تو را به خدا این کار را نکن …

آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : و برای اظهار مودت و دوستی و اکرام مؤمن نیز جایز است .
مسئله 377 –

اگر در جدال راستگو باشد در کمتر از سه مرتبه چیزی بر او نیست مگر استغفار، و در سه مرتبه کفاره باید بدهد، و کفاره آن یک گوسفند است .
مسئله 378 –

اگر در جدال دروغگو باشد احتیاط واجب آن است که در یک مرتبه یک گوسفند کفاره بدهد و در دو مرتبه یک گاو و در سه مرتبه یک شتر بلکه خالی  از قوت نیست (1) .

1 – آیات عظام خویی ، سیستانی ، تبریزی : در مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم یک گوسفند دیگر و در مرتبه سوم یک گاو کفاره بدهد.

آیه الله اراکی : مطابق با احتیاط است .

آیه الله تبریزی : در همان مرتبه اول یک گوسفند و یک گوسفند دیگر بنابر احتیاط برای مرتبه دوم و در مرتبه سوم یک گاو کفاره دارد.(مناسک ، مسأله 252) .

آیه الله بهجت : در همان مرتبه اول یک گوسفند و در مرتبه دوم بنابر احتیاط یک گاو کفاره بدهد بلکه خالی از وجه نیست و در مرتبه سوم تخییر میان گاو و شتر خالی از وجه نیست .

آیه الله مکارم : این قول موافق احتیاط است .

آیه الله فاضل : واجب است در مرتبه اول گوسفند کفاره بدهد و احتیاط واجب آن است که در مرتبه دوم یک گاو و در مرتبه سوم یک شتر کفاره بدهد و احتیاط کامل به آن تحقق پیدا می کند که در مرتبه دوم بین گوسفند و گاو و در مرتبه سوم بین گاو و شتر جمع نماید.
مسئله 379 –

اگر در جدال به دروغ در دفعه اول یک گوسفند کفاره ذبح کرد بعید نیست (1) که اگر بعد از آن جدال کند به دروغ ، کفاره آن یک گوسفند باشد نه گاو.

1 – آیه الله مکارم : بعید است .

آیه الله سیستانی : و اگر کفاره را داد و دوباره قسم دروغ خورد باید به ترتیبی  که گذشت کفاره بدهد.

آیه الله فاضل : بلکه بعید نیست کفاره اش یک گاو باشد.
مسئله 380 –

اگر در جدال به دروغ دو مرتبه جدال کرد و یک گاو ذبح کرد برای کفاره ، و بعد یک مرتبه دیگر جدال کرد به دروغ ، ظاهرا یک گوسفند (1) کفاره است . و اگر بعد از ذبح گاو دو مرتبه دروغ گفت و جدال کرد ظاهرا یک گاو (2) کفاره آن است .

1 – آیه الله سیستانی : واجب است که یک گوسفند کفاره بدهد.

آیه الله فاضل : بعید نیست کفاره اش یک شتر باشد.

آیه الله تبریزی : چنانکه سابقا گفته شد در مرتبه دوم جدال به دروغ باید یک گوسفند دیگر بدهد و در مرتبه سوم باید یک گاو بدهد و بنابراین اگر بعد از دو مرتبه قسم خوردن به دروغ مرتبه سوم هم قسم به دروغ خورد باید یک گاو کفاره بدهد

و گاوی را که قبلا ذبح کرده کافی نیست و همچنین است اگر بعد از دو مرتبه سابق ، دو مرتبه دیگر یا بیشتر قسم خورد، بلی اگر بعد از اینکه دو مرتبه بر دروغ جدال کرد و دو گوسفند کفاره داد برای مرتبه سوم فقط یک گوسفند باید بدهد و اگر بعد از دادن دو گوسفند دو مرتبه دیگر جدال بدروغ کرد باید دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر جدال به دروغ کرد یک گاو باید ذبح کند.

2 – آیه الله مکارم : مانند مسأله سابق است .

آیه الله فاضل : بعید نیست کفاره اش دو شتر باشد.
مسئله 381 –

اگر به راست جدال کرد بیشتر از سه (1) مرتبه هرچند باشد یک گوسفند کفاره است مگر آنکه بعد از سه مرتبه کفاره بدهد، در این صورت اگر سه مرتبه دیگر جدال کند به راست باید یک گوسفند ذبح کند (2) .

1 – آیه الله بهجت : بیشتر از دو مرتبه را می فرماید و متعرض حکم مورد تخلل کفاره بین موارد تخلف نشده اند.

آیه الله خویی : فتوای  صریحی از ایشان نیست ولی در کتاب معتمد المروه ج 4 ص 177 از ایشان نقل شده است : در جدال راست از بار سوم به بعد هربار یک گوسفند دارد و کفاره در اثناء تأثیری در این حکم ندارد.

2 – آیه الله سیستانی : بلی اگر بعد از سه بار یا بیشتر قسم -پشت سرهم – خوردن کفاره بدهد، و یا سه بار پشت سرهم قسم بخورد و پس از فاصله دوباره سه بار یا بیشتر پشت سرهم قسم بخورد، در این دو صورت باید یک کفاره دیگر بدهد، (مناسک ، مسأله 252) .

آیه الله فاضل : ثبوت کفاره محل اشکال است .
مسئله 382 –

اگر به دروغ ده مرتبه یا بیشتر جدال کند کفاره یک شتر است ظاهرا، مگر آنکه پس از سه مرتبه یا زیادتر کفاره را ذبح کند که در این صورت در دفعه اول گوسفند و در دفعه دوم گاو و در دفعه سوم شتر است (1) .

1 – آیه الله خویی : در جدال دروغ ، بار اول یک گوسفند و بار دوم گوسفندی دیگر و بار سوم به بعد، هربار یک گاو است و دادن کفاره در اثناء، تأثیری در حکم ندارد.  (معتمدالعروه ، چ 4، ص 177) .

آیه الله فاضل : بعید نیست که برای هر جدال اضافی یک بدنه واجب باشد.

آیه الله تبریزی : چنانچه بدروغ بیش از سه مرتبه جدال کرد کفاره آن یک گاو است مگر اینکه پس از مراتب سابق کفاره را ذبح کرده باشد که در این صورت باید آنچه را که بعد از کفاره محقق شده ملاحظه نماید چنانچه یک مرتبه جدال بدروغ کرد یک گوسفند و اگر دو مرتبه جدال بدروغ کرد دو گوسفند و اگر سه مرتبه یا بیشتر بود باید یک گاو کفاره بدهد.