وقتـی دل شیدایی می رفت به بستان ها بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان ها
گه ناله زدی بلبل گه جامه دریدی گل بـا یـاد تـو افـتادم از یـاد بـرفـت آن ها
ای مهر تو در دل ها وی ذکر تو بر لب ها وی شـور تودرسرها وی سرتودرجان ها
تا خار غـم عـشقت آویخـته در دامن کـوته نـظـری باشد رفـتن به گلستان ها
آن را که چنین دردی از پای در اندازد باید که فرو شوید دست از همه درمان ها
برکات ذکر صلوات
صلوات گناه هارا از بین می برد. صلوات، نور و گناه، ظلمت و تاریکی است و نور، تاریکی را از بین می برد. امام علی بن موسی الرضا علیه السلام می فرماید: «مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَى مَایُکَفِّر ُبِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلَاهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّهَا تَهْدِمُالذُّنُوبَ هَدْماً»[1]؛ کسی که گناه زیاد دارد و وسیله ای برای پاک کردن گناهانش ندارد زیاد صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. مداومت بر صلوات و کثرت صلوات گناهان را منهدم می کند.
صفات مومنین
دو چیز هست که در مومن و شیعه اهل بیت جمع نمی شود. یکی بخل و دومی بد اخلاقی است. اگر در انسانی بخل و بد اخلاقی بود شک نکنید که مومن نیست.در مقابلش سخاوت و خوش اخلاقی از صفات مومن هستند. مومن باید سخاوت مند و خوش اخلاق باشد. این دو چیز را هر کجا بگذارید آن جا بهشت است و از هر کجا بردارید آن جا جهنم است. خوش اخلاقی از اصول و ارکان دین ما است. بعثت پیامبر ما برای اخلاق بود.«إِنَّمَا بُعِثْتُل ِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»[2] پیامبر می فرماید: «أَقْرَبُکُمْ مِنِّیم َجْلِساً فِی الْجَنَّهِ أَحْسَنُکُمْ أَخْلَاقاً»[3] هر کس خوش اخلاق تر باشد به خدا وپیامبر نزدیک تر است و روز قیامت رتبه اش در بهشت نزدیک پیامبر است.
پیامبر صلی الله علیه می فرماید: «عَلَیْکُمْ بِحُسْنِ الْخُلُقِ فَإِنّ َحُسْنَ الْخُلُقِ فِی الْجَنَّهِ لَامَحَالَهَ»[4] بر شما باد به خوش اخلاقی،آدم خوش اخلاق قطعاً ضمانت شده است.به بهشت می رود. عاقبت به خیر می شود. در روایت دیگری امام صادق علیه السلام می فرمایند: زمامی به گردن خوش اخلاق افکنده اند و فرشته ها او را به طرف بهشت می کشند. بعضی از افراد هستند که آتش جهنم بر آن ها حرام است. و بعضی ها هستند که بهشت رفتن بر آن ها واجب است و اگر نخواهند هم بروند به زور می برند! بعضی ها هم هستند که بخواهند هم به بهشت بروند نمی گذارند بروند!
«وَیُقَالُ لِلْبَارِّ اعْمَلْ مَاشِئْتَ فَإِنِّی سَأَغْفِرُلَک»[5]. آدمی که کمر بسته به پدر و مادرش برسد. با پدر و مادرش نیکوکار باشد. به او بگو هر کاری می خواهی بکنی بکن.یعنی کسی که خیر و نیکی به پدر و مادرش می کند، پدر و مادرش را آزار نمی دهد،به کارهایشان می رسد، محبت می کند، گره هایشان را باز می کند و پدر و مادر از ته دل او را دعا می کنند اگر خطاهایی هم دارد خدا عاقبت به خیرش می کند و قطعاً به بهشت می رود. بر عکس این،برای عاق والدین هم حدیث داریم که می فرماید: هر چه می خواهی ثواب بکنی باز تو را در جهنم می سوزانند.
مرحوم آیت الله کاشف الغطاء از علمای بزرگ شیعه است. ایشان موقعی که به مسجد برای نماز جماعت می آمدند یک سید فقیری جلوی مسجد با تندی و با عصبانیت می گوید: آقا من گرفتار هستم پول می خواهم. به من پول بده. آقا هم دست می کند در جیبش و می بیند پول همراهش نیست. با نرمی و ملایمت می گوید: الآن همراهم نیست بعداً به خانه یا دفتر بیا بدهم.سید می گوید: مگر می شود شما در جیبتان پول نباشد. باید به من پول بدهی. آقا می گوید: چشم، صبر بکن الآن همراهم نیست. این آقا قانع نشده و آب دهان به صورت مرجع و نماینده امام زمان انداخت. آقا با دست آب دهان را به صورتشان می مالند و می فرمایند: آب دهان اولاد پیامبر تبرک است. الحمدلله صورت من متبرک شد. به خدا قسم این کارها از هزار تا نماز شب بالاتر است. این کارها آدم را به بهشت می برد. پیامبر عظیم الشان فرمودند: به خوب های اولادم، به خاطر خدا و به بدهایشان به خاطر من محبت کنید. یعنی با اولاد من در گیر نشوید. مرحوم آیت الله کاشف الغطاء به سید گفت: صبر کن. بعد از نماز خوش حالت می کنم. نمی گوید که چرا آب دهان انداختی. بعد از نماز آیت الله شیخ جعفر بلند می شود و روبه مردم می گوید: ایها الناس من نمی خواهم امروز شرمنده پیامبر بشوم.سیدی گرفتار است. هر کس ریش شیخ جعفر را دوست دارد، هر کس آبروی مرجع تقلیدش را می خواهد امروز آبرو داری کند. آبروی من را جلوی پیامبر حفظ کنید. خودش در صف جماعت می گردد و عبایش را می گیرد و می گوید: هر کس آبروی من را دوست دارد کمک کند. یک کمک حسابی جمع می کند و پیش این سید می آید. می گوید: من را حلالم کن. این اخلاق، اخلاق پیامبری است. این اخلاق، اخلاق اهل بیت است. «إِنَّأ َحْسَنَ الْحَسَنِ الْخُلُقُ الْحَسَنُ»[6] امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید: لذتی در عالم شیرین تر از خوش اخلاقی نیست. خانواده و فامیل وجمعی که دور هم زندگی می کنند اگر خوش اخلاق ومهربان باشند با گذشت باشند با همدیگر مشکلی نخواهند داشت.
بد اخلاقی،عامل غضب خداوند
پیامبرفرمود: بر شما باد که از بد اخلاقی و تندی و غضب پرهیز بکنید. «وَإِیَّاکُمْ وَ سُوءَالْخُلُقِ فَإِنَّ سُوءَالْخُلُقِ فِی النَّارِ لَامَحَالَه»[7] مواظب باشید تند وعصبانی نباشید. یکی از مراجع بزرگ نذر کرده بود اگر عصبانی بشوند یک سال روزه بگیرد. معلوم می شود که خیلی مهم است. از سرطان و هر مرض مهلک دیگری بدتر است. آدم بد اخلاق بخواهد یا نخواهد زمامی به گردنش انداخته اند و شیطان به جبر او را می کشد و به آتش جهنم می برد. امام مجتبی علیه السلام می فرماید: «إِنّ َأَحْسَنَ الْحَسَنِ الْخُلُقُ الْحَسَنُ»[8] خوب ترین نیکی ها و خوبی ها اخلاق خوب است. خوش رویی، نرمی، ملایمت، گذشت کردن، برخورد ملایم و نرم باعث می شوند که آدم آتش نگیرد. در روایت داریم که حواریون از حضرت عیسی علیه السلام سؤال کردند که آقا بدترین چیز در عالم چیست؟ حضرت فرمودند: غضب خداست. خدا به یک بنده ای غضب بکند همه درها به رویش بسته می شود. دیگر تمام قوای عالم بر ضدش است.به عذاب دنیا و آخرت گرفتار می شود. ما روزی ده مرتبه می گوییم: «غَیْرِالْمَغْضُوبِ علیهم»[9] خدایا ما را مورد غضب قرار نده.واجب است حداقل روزی ده بار در نمازهایماناز خدا بخوهیمکه ما را مورد غضبش قرار ندهد.حواریون گفتند: یا روح الله شما فرمودید: بدترین چیزها غضب خداست.چه کار کنیم که مورد غضب خدا قرار نگیریم؟ «بِمَا نَتَّقِی غَضَبَ اللَّهِ قَالَ بِأَنْ لَاتَغْضَبُوا»[10] حضر عیسی علیه السلام فرمود: «بِأَنْ لَا تَغْضَبُوا» شما به دیگران غضب نکنید. خدا هم به شما غضب نخواهد کرد.در روایات می گویند:شما عصبانی نشوید،غضب نکنید.قطعاً خدا هم به شما غضب نخواهد کرد. جایی که می توانی زیر دستت را کتک بزنی، درگیر بشوی، قهر بکنی، مقابله بکنی اما به خاطر خدا تحمل بکنی، نرم و ملایم بشوی، گذشت بکنی، کوتاه بیا یی خدا هم با تو ملایمت و نرمی می کند.
حلم و بردباری راهکار مقابله با غضب
حدیث داریم «لَوْ سَکَتَ الْجَاهِلُ مَااخْتَلَفَ النَّاسُ»[11] اگر آدم جاهل سکوت کند دندان روی جگر بگذارد، حرف نزند، تمام اختلافات ودعوا ها و درگیری ها می خوابد. در اختلاف ها و دعواها اگر یک طرف سنگ صبور و بی خیال بشود تحمل و صبر و بردباری کند هیچ وقت آن خانواده متلاشی نمی شود. هیچ وقت آن جمع از هم نمی پاشد. در روایت داریم محبت خدا بر کسی که او را به غضب بیاورند ولی نرم و ملایم باشد واجب می شود. شخصی نزد خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه آمد و به پیامبر عظیم الشان فرمود: ای پیامبر من را در یک کلمه مختصر موعظه کن.حضرت فقط یک کلمه به او فرمودند: «لَاتَغْضَبُ»[12] سعی بکن در زندگی ات غضب نکنی. چون «الْغَضَبُ مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ»[13] تندی و عصبانیت و غضب کلید همه بدی هاست. منکرات و درگیری ها و ناراحتی ها و خون ریزی ها مبداش از تندی وعصبانیت و غضب است. آتشی که شعله می کشد ودارد همه دنیا را می سوزاند علتش همین غضب است. اگر مردم خویشتن دار باشند، تحمل بکنند دعوا و اختلافی نمی افتد. کلید همه شرها وبدی ها در عالم غضب است. اگر غضب نباشد فحش و قهر و دعوا و اختلاف و طلاق و ناراحتی و گلایه ها پیش نمی آید. چند وقت قبل در اخبار اعلام شد وکیلی با خانمش درگیری داشته، خانمش می رود شکایت می کند. دادگاه خانواده احضارش می کند. خانمش می گوید: این شوهر حق من را نمی دهد، بد اخلاقی می کند. شوهرش محکوم می شود. این شوهر نفهم و نادان و عصبانی یک مرتبه از میدان در می رود کلتی همراهش بود؛ در می آورد، خانمش و قاضی را می کشد بعد هم خود کشی می کند. ببین غضب چه کارها می کند. امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: تندی و عصبانیت یک نوع دیوانگی است. آدمی که اسم و رسم و عنوان و شخصیتی دارد در حالت غضب کارهایی می کند که دیوانه ها نمی کنند. عصبانیت یک نوع جنون است. دلیلش هم این است که صاحبش پشیمان می شود. بعد می آید می گوید چهکاری بود ما کردیم. در حال عصبانیت چه حرف هایی که نزدیم، چه کتک هایی که نزدیم، چه اهانت هایی که نکردیم، چه آزارهایی که نرساندیم، چه دل هایی که نشکستیم، چه تهمت هایی که نزدیم. روزنامه ها پر است از این دعواها،که خیلی اش مال غضب است.کسی تصادفی می کند فوری یک چاقو در می آورد درگیر می شود طرف را از پا در می آورد. پیامبر عظیم الشان می فرماید: اگر یک موعظه مختصر می خواهید در زندگی تان غضب نکنید. وقتی خانم یا دوست یاپدر و مادر گیر دادند حرفی زدند. «وَإِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً»[14]. یا سکوت بکن یا بگو سلام علیکم، یک موقعی در یک جلسه ای بودیم. بعضی از بزرگان و طلبه ها هم بودند. بچه ای آمد. در جلسه همه با بچه شوخی کردند بچه جان چرا آمدی؟ از کجا آمدی؟ چه گفتی؟ سر به سر این بچه گذاشتند. این بچه به جای جواب گفت: سلام علیکم، بعد یکی از بزرگان گفت: ببینید این هم به آیه قرآن عمل کرد. ما جاهل ها سر به سرش گذاشتیم او همگفت: همه شما جاهلید. حالا خانم مشکل داشته جوش آورده یا این آقا از سر کار آمده خسته و کوفته است. اگر یکی از این ها کوتاه بیاید سکوت بکند آن یکی هم اگر عقده هایش را خالی کرد، حرف هایش را زد بعدا پشیمان می شود. می آید معذرت خواهی می کند. ودیگر کار به دعوا و قهر کردن نمی رسد.
آن شخص سائل که از پیامبر موعظه خواسته بود می گوید: که من نصیحت پیامبر را پذیرفتم و به محل خودمان رفتم. به محلمان که رسیدم، دیدم بین مردم موجی ایجاد شده است. دارند شمشیرهایشان را آماده می کنند. گفتم: چه شده است. گفتند: فلان محل یک نفر از ما را کشته، ما هم می خواهیم برویم انتقام بگیریم.(از آن ها بکشند مشکل حل نمی شود.آن ها هم می آیند یکی دیگر از این ها را می کشند. یعنی با آتش و بنزین و نفت نمی شود آتش را خاموش کرد.بلکه با آب باید خاموش کرد. البته در مقابل دشمنان قضیه فرق می کند.«أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ»[15]. کافر حربی که می خواهد ما را از بین ببرد باید مقابلش بایستیم. این موارد استثناء هستند. و اگر با گفتگو حل می شود باید گفتگو بکنیم. اما یک جایی طرف مقابل شمشیر گرفته می خواهد ما را بکشد باید دفاع بکنیم. اگر کفر و دشمن هم با حرف و مذاکره آرام می شوند واجب است این کار را کرد. «قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»[16]. اما یک جایی که دیگر حرف اثر ندارد دشمن هم می خواهد ریشه ما را بکند واجب است دفاع بکنیم. در زمان پیامبر هم جهاد واجب بود.این ها در زمان جنگ است. اما در بین خودمان یک وقت نفت و بنزین روی آتش نریزید باید آب بریزید.طرف فحش بده ما هم بدهیم،اوبزند ما هم بزنیم، شما هم مثل او شده اید.)
آن شخص هم رفت اسلحه اش برداشت تا به جنگ قبیله ای که یک نفر از آن ها را کشته بودبروند. یک مرتبه یاد فرمایش پیامبر افتاد و این که به پیامبر قول داد غضب نکند. نشست فکر کرد، اعصابش را آرام کرد، خودش را خنک کرد. آدمی زاد هم همین طور است. گاهی جوش می آورد که برای اعصاب، بدن، دنیا و آخرتش ضرر دارد. بیشتر ناراحتی های معده مال عصبانیت و تندی ها و غم و قصه های بی خود دنیا است. اگر انسان یک مقداری روی خودش کار کند تا جوش نیاورد، عصبانی نشود، ملایم باشد، بی خیال باشد راحت زندگی می کند.این آقا اول خودش را خاموش کرد، غضب خودش را فرو نشاند، بعد به رفقایش گفت: ما اگر بجنگیم کار بدتر می شود. بیایید یک کم فکر کنیم، اگر ما یک نفر از آن ها را بکشیم کار حل می شود؟ خوب آن ها هم می آیند از ما می کشند.گفت: ولی دم کیست؟ من خون بهایش را می دهم. این ها را آرام کرد. این قبیله که آرام شد،چند نفر از قبیله مقابلشان هم آمدند عذر خواهی کردند.به برکت یک فرمایش پیامبر آتش ها را در همان نطفه خاموش کرد. پیامبر صلوات الله علیه می فرماید: غضب هایتان را فروکش کنید. امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرمایند: با کسی که با شما تند و خشن و با غلظت رفتار می کند نرم و ملایم باشید. شما نرم و بی خیال و ملایم باش چه بسا او هم نرم بشود. وقتی عقده هایش را خالی کرد بعد می آید عذر خواهی می کند. دست و پای شما را هم می بوسد. بعضی از اطرافیان یا فامیل های امامانبه امامان ناسزاء می گفتند. ائمه چیزی نمی گفتند و بعد ابه دیدنشان می رفتند و می فرمودند: حرف هایی که به من نسبت دادی اگر حق است خدا من را بیامرزد. اگر هم ناروا است خدا تو را بیامرزد. معذرت خواهی می کردند. می گفتند: آقا اشتباه کردیم، غلط کردیم، و تمام آتش ها و فتنه ها می خوابید. ولی اگر امام درگیر می شد هزاران نفر پشت سر امام بودند و ده ها هزار نفر هم پشت سر آن فامیل بودند. با هم در گیر می شدند. خیلی وضع خراب می شد.اگر جلویغضب را نگیری سنگ روی سنگ بند نمی شود. بزرگی می فرمود: استادی داشتیمکه خانمش خیلی تند و عصبانی بود. یک روز خدمت استادمان نشسته بودم که خانمش وارد شد گفت: آقا چرا فلان چیز را گفتم نخریدی؟ فلان کار را نکردی؟ آقا تبسم کردند با ملایمت و نرمی گفتند: ان شاء الله تهیه می کنم. خانمش هم داد می زد، بد زبانی می کرد. بیاییم از عصبانی شدن هایمان کم کنیم. نگویید نمی شود ما آدم هایی داشتیم که روزی چندین بار عصبانی می شدند ولی خورده خورده، کم کردند.استاد ما هم سید بود خانمش یک مشت به سر آقا زد عمامه اش به صورتش افتاد. بر اثر تحمل بد اخلاقی های خانمش و مادر خانمش در رحمت را به رویش باز کردند. استادمان می گفت: به خاطر همین تحمل ها تمام مراحل سیر و سلوک را بر من هموار کردند. رمز موفقیت من این بوده که با بداخلاقی خانمم و مادر خانمم ساختم و آتش نگرفتم. بعد هم خانمش از اتاق بیرون رفت. استاد عمامه اش را دوباره بست گفت: آقا ناراحت نباش من که چیزیم نشد این هم پارچه است دوباره می بندیم، سرمان می گذاریم. خانم عقده هایش را خالی کرد سبک شد. الآن می رود درست کارش را می کند.
آقایی ماه رمضان پای منبر می آمد.می گفت: حاج آقا خانم من می خواهد با شما تماس بگیرد تشکر کند. حاج آقا چندین سال ما با هم زندگی کردیم خیلی من عصبانی بودم. با او تندی می کردم ولی الْحَمْدُلِلَّهِ حرف های شما در من اثر کرده است. واقعاً بداخلاقی را کنار گذاشته بود. دفعتاً نمی شود. آدم چند بار که خودش را کنترل کرد عادی می شود، بی خیال می شود.
ذکر مصیبت
یکی از سخت ترین داغ ها بر دل امام حسین مصیبت حضرت علی اکبر می باشد. چرا ضریح امام حسین شش گوشه است؟ چون یک ضریح کوچک پایین پای حضرت است. حضرت علی اکبر سرش را پایین پای پدر بزرگوارش گذاشته است؛ یعنی آن جا هم ادب و احترام کرده است. سرهای شهداء را وقتی به شام آوردند و جلوی یزید گذاشتند.یزید شروع کرد یکی یکی پرسید این سر چه کسیست؟سربازها هم معرفی می کردند.یزید دید یک سر خیلی زیبا و نورانی است. پرسید این سر چه کسیست؟ گفتند: این سر فرزند بزرگ اباعبدالله حضرت علی اکبر است. می گویند آن ملعون خبیث هم منقلب شد گفت: من گفتم «حسین را نمی خواهد بکشید، داغ این جوان برای از بین بردن این پدر کافی بود». واقعاً خدا داغ جوان نصیب کسی نکند. خیلی از این پدرهای شهید عزیزشان را از دست داده اند. اما جان دادن عزیزشان را از نزدیک ندیده اند. اما چه کردند با دل اباعبدالله، آن لحظه ای که علی اکبر صدا زد بابا جان خداحافظ دیگر من هم رفتم.دیگر غصه تشنگی من را نخور. چون خدمت پدر آمد گفت:آتش بی تابم کرده، آقا فرمودند: که من تشنه تر از شما هستم. زبان در دهان علی اکبر گذاشتند. شاید می خواستند بگویند که تشنگی پدرت بیشتر است. حضرت علی اکبر رفت. شاید در دلش شرمنده شد، خجالت کشید که چرا از پدرم تقاضای آب کردم که نتواند پاسخ من را بدهد. اما در موقع شهادت صدا زد بابا جان دیگر غصه من را نخور هم اکنون از دست جدم رسول الله سیراب شدم. آقا سراسیمه کنار بدن قطعه قطعه علی آمد. هر چه کرد دلشآرام نشد. یک وقت دیدند آقا خم شد و صورت به صورت علی گذاشت. هنوز بنی هاشم وبرادر ها زنده هستند. اما آقا گفت: علی جان رفتی و راحت شدی اما پدرت غریب و تنها ماند. «أَلالَعْنَهُاللَّهِ عَلَى الظَّالِمینَ»[17] .
خدایا به حق محمد و آل محمد گناهان ما را ببخش و بیامرز. حق همه حق داران گردن ما را ادا بفرما. در ظهور آقا امام زمان تعجیل بفرما. همه ما را از شیعیان خالصش قرار بده. در دنیا و آخرت ما را آنی از قرآن و اهل بیت جدا نگردان. مقام معظم رهبری، علماء، مراجع و جوان هایمان در پناه امام زمان حفظ بفرما.به مریض های اسلام لباس عافیت بپوشان. آرزوی مکه و مدینه و کربلا را به این دل ها نگذار. اموات، شهداء، امام راحل و گذشتگان اموات و شهدای این جمع را با انبیاء و اولیائت محشور بگردان.
حجه الاسلام و المسلمین فرحزاد
[1] . شیخ حرعاملی/ وسائل الشیعه/ ج علیه السلام / ص:192. [2] . محدث نوری/ مستدرک الوسائل/ج11/ص:18. [3] . محدث نوری/ مستدرک الوسائل/ ج8/ ص:450. [4] . مجلسی/ بحارالأنوارالجامعهلدررأخبارالأئمهالأطهار/ ج 10/ ص : 352. [5] . مجلسی/ بحارالأنوارالجامعه الدررأخبارالأئمهالأطهار/ ج علیه السلام 1/ ص : 22. [6] . شیخ حرعاملی/ وسائل الشیعه/ج12/ ص: 148. [7] . مجلسی/ بحارالأنوارالجامعه لدررأخبارالأئمهالأطهار/ ج 10/ ص: 352. [8] . شیخ حرعاملی/ وسائل الشیعه/ ج12/ ص:148. [9] . الفاتحه7. [10] . شیخ حرعاملی/ وسائل الشیعه/ ج15/ ص:358. [11] . مجلسی/ بحارالأنوار/ ج علیه السلام 5/ ص:3 صلوات الله علیه. [12] . شیخ کلینی/ الکافی/ ج1/ ص: 242. [13] . شیخ کلینی/ الکافی/ ج2/ ص: 302. [14] . الفرقان:63 . [15] . الفتح: 29. [16] . البقره: 83. [17] . هود: 18.
