شاتوت یا شاه توت خواص مفیدی برای سلامت دارد، از جمله جلوگیری از عفونت های دستگاه ادراری، سرطان، بیماری های وابسته به سن و سکته مغزی.
شاتوت گونه ای از توت است که اصل آن از ایران است. بین خانواده توت، درخت شاتوت از همه کوچک تر است. این درخت طول عمر طولانی ای دارد و می تواند برای چند صد سال زنده بماند.
میوه شاتوت بزرگ تر از توت سفید است و رنگ آن قرمز تیره یا ارغوانی و مزه‌اش ترش و شیرین و مطبوع است. شاتوت را می توان به شکل های متفاوتی به صورت خام، پخته و یا به صورت مربا مورد استفاه قرار داد.
محققان انجمن تغذیه آمریکا، شاتوت را در مقایسه با 40 نوع میوه تازه دیگر، به عنوان اولین میوه از نظر فعالیت آنتی‌اکسیدانی قرار داده‌اند که دارای فیتوکمیکال های قوی مانند آنتوسیانین است. آنتوسیانین رنگدانه ای است که رنگ سیاه شاتوت از آن ناشی می شود.
شاتوت‌ها، گوشتی و خوشمزه هستند و دارای کالری پایینی بوده(در هر 100 گرم، 43 کالری) و سرشار از خواص سلامتی برای بدن هستند.
این نوع توت حاوی منبع خوبی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان بالایی است. مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C مقاومت بدن را در برابر عوامل عفونت زا افزایش داده و التهاب را از بین برده و با رادیکال‌های آزاد مضر برای بدن مبارزه می کنند. وجود انواع آنتی اکسیدان های گوناگون در شاتوت،” درجه ظرفیت جذب رادیکال های آزاد” آن را که یک شاخص اندازه گیری تاثیر مواد غذایی در پیشگیری از سرطان است، به رقم 5350 در هر صد گرم رسانده است.
شاتوت از ساخته شدن کلسترول بد که به بیماری ها و حملات قلبی منجر
می شود، جلوگیری می کند. علاوه بر این، شاتوت دارای ویتامین های A ، C
و املاح روی، پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم است
سایر آنتی اکسیدان ها و فنول های موجود در شاتوت شامل موارد زیر هستند: الاژیک اسید، روتین، گالیک اسید، هیدروکافئیک اسید، پی کوماریک اسید سینامیک و آنتی اکسیدان های مشهور یعنی ویتامین های A و C.
شاتوت‌ها حاوی مقدار مناسبی از ویتامین A و یتامین E هستند. شاه‌توت به دلیل داشتن ویتامین A در شادابی و زیبایی پوست نقش بسزایی دارد.
شاتوت‌ها منبع خوبی از آهن هستند که به ندرت در دیگر انواع توت‌ها پیدا می شود.
این میوه همچنین سرشار از پتاسیم، منگنز و منیزیم است. پتاسیم بخش مهمی از سلول و مایعات بدن است که میزان ضربان قلب و فشار خون را کنترل می کند.
شاتوت دارای مقدار فراوانی ویتامین B کمپلکس از گروه ویتامین ها و نیز ویتامین K است. این نوع توت حاوی مقدار بسیار خوبی از ویتامین B6، نیاسین ، ریبوفلاوین و اسیدفولیک است. این ویتامین ها دارای وظایف مشترکی بوده و به بدن در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی ها کمک می کنند.
وجود این مواد مغذی و نقش هم‌افزایی این مواد مغذی بر یکدیگر سبب شده است تا این میوه به عنوان منبعی خوب برای تامین نیاز روزانه به ریزمغذی های گوناگون مورد توجه قرار گیرد.
شاتوت از ساخته شدن کلسترول بد که به بیماری ها و حملات قلبی منجر می شود، جلوگیری می کند. علاوه بر این، شاتوت دارای ویتامین هایA ، C و املاح روی، پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم است.
محتوای متعادل تانن موجود در شاتوت به استحکام جداره رگ ها کمک کرده و از خون ریزی های پوستی جلوگیری می کند.
غرغره ی آب شاتوت برای زخم ها و جوش های دهان مفید است و ورم حلق،
درد گلو و تورم لثه را التیام می بخشد
مصرف منظم این میوه فرآیند پیر شدن را کند می کند و به دلیل وجود خاصیت ضد باکتریایی آن، به بهبود شرایط اسهال ناشی از باکتری ها کمک می کند.
مصرف عصاره شاتوت در افراد دچار واریس سبب کاهش نشت دیواره نازک رگ های خونی می‌شود. این عصاره دارای آنتی اکسیدان هایی به نام آنتوسیانیدین است. آنتوسیانیدین به بهبود بافت پیوندی آسیب دیده کمک می کند. مصرف میوه شاتوت نیز اثر مشابهی در رفع این مشکل دارد.
غرغره ی آب شاتوت برای زخم ها و جوش های دهان مفید است و ورم حلق، درد گلو و تورم لثه را التیام می بخشد.
اگر شاه‌توت را صبح ناشتا بخورید، ملین است.
خاصیت ضدالتهابی از دیگر فواید این میوه است که می تواند برای درمان بیماری آرتریت روماتوئید(درد مفاصل) که این روزها بیشتر خانم‌ها را گرفتار کرده مفید باشد.
شاه‌توت از نظر طبیعت، سرد و خشک است و قابض.
شاه‌توت عطش را فرو می نشاند و اشتها را بیدار می کند.
با توجه به وجود قند طبیعی فروکتوز در این میوه در صورت مصرف درست و به اندازه آن، برای افراد دیابتی نیز مفید بوده و حتی می تواند جایگزین مناسبی برای مصرف قند باشد.
شاه‌توت طبیعتی سرد داشته، بازکننده گرفتگی ها بوده و عوارض صفرا را از بین می برد. همچنین برای تسکین زخم های روده‌ای مناسب است.
شاه‌توت، توت فرنگی و عصاره آن ها به طور موثری از رشد سرطان سینه و دهانه رحم جلوگیری می کنند و به علاوه عصاره آن موثرترین عامل در کاهش رشد سلول های سرطانی در سینه است.
خواص برگ شاتوت
استفاده از جوشانده برگ های این میوه برای برطرف کردن حالت تهوع از قدیم معمول بوده و ریشه آن برای درمان اسهال خونی استفاده می شده است.
در برگ شاه‌توت ماده ای ضد قند وجود دارد که می تواند مرض قند را درمان کرده و قند خون را کاهش دهد. به همین دلیل می توان از آن در صورت وجود قند در ادرار و معالجه دیابت استفاده کرد.
حدود 30 گرم عصاره ی برگ شاتوت برای گزیدن جانوران گزنده و حشرات گزنده تاثیر گذار است.
آب دم کرده ریشه توت و شاه توت که با حدود 40 گرم ریشه دم شده باشد برای دفع انگل کدو خصوصا اگر برگ شفتالو به آن اضافه کرده باشند، مفید است. خوردن دم کرده برگ آن نیز همین اثرات را دارد.
مزمزه آن برای درد دندان و کمپرس آن برای تحلیل ورم های روده سودمند است.
تقویت حافظه با شاه‌توت
پژوهشگران به تازگی دریافتند با گنجاندن میوه‌هایی مانند شاه‌توت در رژیم غذایی خود می توانند عملکرد مغز را بهبود بخشیده و آن را تقویت کنند.
این محققان معتقدند فلاوونوئیدها از جمله آنتوسیانین و فلاوانول های موجود در این میوه و خانواده آن از طریق راه ویژه ای در هیپوکامپوس مغز می توانند پروتئین های خاصی را فعال کرده و حافظه را تقویت کنند. هیپوکامپوس بخشی از مغز است که یادگیری و حافظه را کنترل می کند.
دکتر مت ویتمن محقق دانشکده پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا معتقد است تقویت حافظه درازمدت و کوتاه‌مدت در سطح ملکولی در نورون ها کنترل می شود ولی خوردن این میوه خوشمزه می تواند ظرفیت حافظه را تا حد زیادی افزایش داده و منجر به تقویت آن شود.
چند توصیه
شاه‌توت در معرض آلودگی های مختلفی قرار دارد. این میوه در صورت تماس با فضله پرندگان بر روی درخت ممکن است با میکروب های سالمونلا، ایکولای و انواع ویروس ها و قارچ ها آلوده شود.
مهم تر آن که اگر یک میوه آلوده داخل ظرفی قرار گیرد، می تواند تمامی شاه‌توت های داخل ظرف را آلوده کند.
نکته دیگر سموم دفع آفات است که ممکن است در این محصول استفاده شود. این میوه به دلیل آن که بدون پوست است و از آنجا که سم مستقیما وارد گوشت این میوه می شود، اگر فاصله زمانی استفاده از سم تا مصرف میوه رعایت نشود فرد با توجه به نوع سم مصرفی در معرض انواع بیماری های کبدی و سرطان زا قرار می گیرد.
از سوی دیگر شاه‌توت به دلیل آن که در گروه میوه های نرم قرار دارد، شستشوی آن سخت و گاهی ناممکن است. بر این اساس بهتر است این میوه زمانی که از درخت چیده می شود و تا حدودی قابلیت شستشو داشته و به دور از آلودگی های محیطی است تهیه، شستشو و میل کنید.
در صورتی که شاتوت تازه به سرعت فریز شود، می تواند مواد مغذی خود را به خوبی حفظ کند.
منابع:
همشهری آنلاین – شهره فرجی
پزشکان بدون مرز
جام جم – فاخره بهبهانی
ایسنا – دکتر احمدرضا درستی
جام جم آنلاین
