خداوند سبحان خطاب به آدمى مى فرماید:

یَابْن َآدَمَ!

1. أکْثِرْ مِنَ الزّادِ، فَإِنَّ الطَّریقَ بَعیدٌ بَعیدٌ.

2. وَجَدِّدِ السَّفیْنَهَ، فَإِنَّ الْبَحْرَ عَمیقٌ عمیقٌ.

3. وَخَفِّفِ الْحَمْلَ، فَإِنَّ الصِّراطَ دَقیقٌ دَقیقٌ.

4. وَأخْلِصِ الْعَمَلَ، فَإِنَّ النّاقِدَ بَصیرٌ بَصیرٌ.

5. وَأخِّرْ نَوْمَکَ إِلَى الْقَبْرِ.

6. وَفَخْرَکَ إِلَى الْمیْزانِ.

7. وَشَهْوَتَکَ إِلَى الْجَنَّهِ.

8. وَراحَتَکَ إِلَى الاَّْخِرَهِ.

9. وَلَذَّتَکَ إِلَى الْحُورِ العینِ.

10. وَکُنْ لى ، أکُنْ لَکَ.

11. وَتَقَرَّبْ إِلَىَّ بِاسْتِهانَهِ الدُّنْیا.

12. وَتَبَعَّدْ عَنِ النّارِ لِبُغْضِ الْفُجّارِ وَحُبِّ الاَْبْرارِ.

13. فَإِنَّ اللّهَ لایُضیعُ أجْرَ الْمُحْسِنینَ.1

اى فرزندآدم !

1. «توشه » را افزون کن ، که «راهِ » [آخرت و رسیدن به سعادت ]، دور است دور!

2. و «کشتى » را تعمیر کن ، که «دریا» عمیق است عمیق!

3. و «بار»[هاى اضافى که در این سفر به کارت نمى آیند] را فرو گذار و سبک گردان ، که راه باریک است باریک!

4. و «عمل »[و کردار و گفتارت ] را خالص گردان ، که «حسابرس »بیناست بینا!

5. و خفتن خویش را به تاخیر بینداز و آن را براى درون قبر بگذار!

6. و فخر کردنت را براى هنگامه برپایى «میزان » [در قیامت ] بگذار.

7. و میل [و برآوردن خواهشهاى دل ]ات را براى بهشت واگذار.

8. و راحتى و آسایشت را براى جهان آخرت بگذار.

9. و لذتجویى ات را براى [زیستن در کنار] همسران بهشتى واگذار.

10. و براى من باش تا من نیز براى تو باشم.

11. و با سبک شمردن دنیا، به من نزدیک شو و تقرّب بجوى.

12. و با دشمن داشتن فاجران و بدکاران ، و نیز دوستى با ابرار و نیکان ، خویشتن رااز آتش ، دور بدار.

13. پس [بدان که ] خداوند، پاداش نیکوکاران را تباه نمى سازد.

هوشمندى و فرزانگى چنین اقتضا مى کند که آدمى ، هنگام سفر، زاد و راحله خویش رابررسى کند؛ مسافت راه و وسیله سفر و توشه راه را ارزیابى نماید و نیز مدّتْ زمان سفر و ایّام ماندن در مقصد را محاسبه کند و خود را مهیّا سازد. و اگر قصد تجارت و یااهداى هدیه به عزیزى را نیز در سر دارد، کالایى در خور و تحفه اى مناسب فراهم آورد.

آدمیان ، مهاجرانى هستند که «بانگ رحیل » هر دم آنان را به کوچ و سفر به سوى مقصدنهایى فرا مى خواند.

و با دشمن داشتن فاجران و بدکاران ، و نیز دوستى با ابرار و نیکان ، خویشتن را از آتش ، دور بدار. پس [بدان که ] خداوند، پاداش نیکوکاران را تباه نمى سازد

آید آنروز که من هجرت از این خانه کنم

از جـهــان پـر زده ، در شاخ عــدم لانه کنم

رسد آن حـال کـه در شمــع وجود دلدار

بال و پر سوخته ، کار شب پروانه کنم […]

امیر مؤ منان علیه السلام بارها و بارها، با صدایى حزین که از سویداى دل بیدارش برمى آمد و جانهاى خفته و غافل را به هشیارى فرا مى خواند، ندا مى داد:

«تَجَهَّزُوا رَحِمَکُمُ اللّهُ فَقَدْ نُودیَ فیکُمْ بِالرَّحیلِ :2

مجهّز و آماده شوید خدایتان رحمت کند که بانگ رحیل و نداى کوچ در میانتان سرداده شد»!

مرا در منزل جانان چه امن و عیش ، چون هر دم

جَرَس فریاد مى دارد که بربندید محملها3

براى وصول به اهداف عالىِ حیات برین و رسیدن به خواسته هاى برتر، باید از خواهشهاى حقیر، درگذشت و با فدا کردن امور کوچک و ناچیز، در راه آرمانهاى بلند و ستُرگ ، به سعادت جاوید نائل آمد.

گــر از پـى شهـوت و هوى خواهى رفت

از مـن خبــرت ، کــه بـى نـوا خـواهــى رفت

بـنــگــر کـــه کـئـــى و از کـجـا آمـده اى

مى دان که چه مى کنى ، کجا خواهى رفت

اى مرغ چمن ! از این قفس ، بیرون شو

فـردوس ، تــو را مى طـلـبــد، مـفــتــون ش

طــاووسى و از دیـــار یــــار آمـــــده اى

یــاد آورِ روى دوســت شــو، مـجـنـون شو 4

1- الجواهر السّنیّه / ص 67 و نیز: کلمه اللّه / ص 471.

2- نهج البلاغه (صبحى صالح ) / خطبه 204.

3- دیوان حافظ / غزل اوّل .

4- امام خمینى / دیوان امام / ص 237.