مقدمه: یکی از اوصاف قرآن کریم عدم اختلاف و عدم تناقض در آیات است که خود بدان تصریح کرده و فرموده است: اگر غیر خدا برای شما قرآن را تدوین می کرد، اختلاف زیادی در آن یافت می شد.[1]
همهی آیات قرآن با هم مرتبطاند و بعضی از آن بعضی دیگر را تفسیر می کنند. همچنین دارای عام و خاص، مطلق و مقید، حقیقت و مجاز است که باید از هم جدا شوند و برای فهم آن از احادیث پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و معصومین ـ علیهم السّلام ـ ( که مفسر قرآن هستند) استفاده شود؛ و برای درک معانی قرآن یا باید متخصص بود و یا به اهل فن قرآن مراجعه کرد. در این میان برخی با ذکر مطالبی در باب آیات قرآن خواستهاند القا کنند که بین آیات قرآن تناقض وجود دارد و لذا گزارههای قرآنی مشتمل بر پارادوکس و تناقض است[2] نمونهای از مطالب یاد شده را ذکر و مورد بررسی قرار میدهیم:
قرآن در آیه 19 سوره نبأ می نویسد: «آسمان ها شکافته می‌شوند». آیه دلالت دارد که آسمان دارای سقفی است که ریخته می‌شود؛ در حالی که این بیان توجیه عقلی و علمی ندارد.»
این اشکال از چند جهت قابل نقد و بررسی است که ذیلاً تقدیم می گردد.
خداوند در آیه 19 سوره نباء می فرماید: «و فتحت السماء فکانت ابواباً؛ آسمان گشوده می شود و به صورت درهای متعددی در می آید.»
و همچنین در آیه 1 سوره انفطار می فرماید: «اذ السماء انفطرت؛ زمانی که آسمان بشکافد»
آیات فوق به گشوده شدن آسمان و درب های متعدد آن اشاره دارد. در تفسیر این آیات احتمالات مختلفی داده‌اند.
بعضی گفته اند: منظور آن است که در آستانه‌ی قیامت درهای عالم غیب به عالم شهود گشوده می شود، حجاب ها کنار می رود و عالم فرشتگان به عالم انسان راه می یابند.[3]
تفسیر دیگر این است که: منظور از «سماء»، کرات آسمانی[4] است که بر اثر انفجارات پی‌‌درپی از هم متلاشی می‌شوند و ابری که حاصل از این انفجارات است، صفحه آسمان‌ها را فرا می‌گیرد. آیات بسیاری از قرآن کریم، بیانگر این حقیقت است که در آستانه قیامت، دگرگونی‌های عظیم و انقلاب و تحولی عجیب سرتاسر عالم هستی را فرا می‌گیرد، کوه‌ها متلاشی و همچون غبار در فضا پخش می‌گردند، خورشید بی‌نور، و ستارگان بی‌فروغ می‌شوند، حتی فاصله‌ی ماه و خورشید از بین می‌رود و لرزه و زلزله عجیبی سراسر زمین را فرا می‌گیرد. آری، در چنان روزی، متلاشی شدن آسمان، یعنی کرات آسمانی و پوشیده شدن صفحه آسمان از یک ابر غلیظ امری طبیعی خواهد بود؛ زیرا با دگرگونی‌ها و انفجارات کواکب و سیارات، آسمان از ابری غلیظ پوشیده می‌شود؛ و آسمانی که در حال عادی با چشم دیده می‌شود، به وسیله این ابر‌های عظیم انفجاری از هم شکافته می‌شود.
تفسیر‌های دوگانه فوق منافاتی با هم ندارد؛ زیرا ممکن است از یکسو پرده‌های جهان ماده از مقابل چشم انسان کنار برود و او عالم ماورای طبیعت را مشاهده کند و از سوی دیگر کرات آسمانی متلاشی شوند و ابر‌های انفجاری آشکار گردند و در لابه‌لای آنها شکاف‌هایی نمایان باشد. آن روز، روز پایان این جهان و آغاز رستاخیز و روز بسیار دردناکی برای مجرمان و ستمکاران لجوج است.[5]
با توجه به تفاسیر و همچنین مشخص نبودن معنای آسمان در آیه می توان گفت:
منظور از آسمان، همین آسمان که در افق دید ما قرار دارد نیست تا درباره شکافته شدن آن بحث کنیم، بلکه مراد، کرات و کهکشان است که در آستانه قیامت متلاشی می شوند.
[1] . سوره نساء ، آیه 82.
[2] . سایت سکولاریسم در ایران، تاریخ 12/9/84.
[3] . سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان ترجمه‌ی همدانی، بنیاد فکری و علمی علامه، ج 20،ص 265.
[4] . طبق آیه‌ی 12 سوره‌ی فصلت واژه‌ی سماء به معنای کرات آسمانی آمده است.
[5] . ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ج 15، ص 64.
حسن رضا رضایی
