نویسنده: عبداللطیف نظری
واژه حجاب در لغت و اصطلاح
حجاب در لغت به معنای پرده، پوشش و حایل است. در کتاب لسان العرب درباره معانی آن چنین آمده است: «حجاب به معنای پوشش است. زن محجوبه یعنی زنی که به وسیلهای پوشیده شده است».1 در زبان فارسی نیز برای کلمه حجاب معانی متفاوتی نقل شده است. فرهنگهای معین و عمید برای واژه حجاب معانی زیر را عرضه کردهاند: پرده، سِتر، نقابی که زنان چهره خود را بدان پوشانند، رویْبند، و چادری که زنان سرتاپای خود را بدان پوشانند.2 علاوه بر معانی فوق، در لغت، معانی دیگری نیز برای واژه حجاب ذکر شده است. واژه حجاب در اصطلاح دینی به معنای «پوشش مخصوص زنان» به کار میرود.
واژه حجاب در نگاه شهید مطهری
«حجاب» واژهای است عربی که دارای معانی مختلفی در لغت و اصطلاح است. شهید مطهری رحمت الله علیه در بیانات محققانه خود در این زمینه، چنین نگاشتهاند: «کلمه حجاب هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حجاب. بیشتر استعمالش به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش میدهد که پرده، وسیله پوشش است و شاید بتوان گفت که به حسب اصل لغت، هر پوششی حجاب نیست؛ آن پوشش حجاب نامیده میشود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. استعمال کلمه حجاب در مورد پوشش زن، یک اصطلاح نسبتا جدید است. در قدیم و مخصوصا در اصطلاح فقها، کلمه «ستر» ـ که به معنی پوشش است ـ به کار رفته است. بهتر این بود که این کلمه عوض نمیشد و ما همیشه همان کلمه «پوشش» را به کار میبردیم؛ زیرا معنی شایع لغت حجاب، پرده است و اگر در مورد پوشش به کار برده میشود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همین امر موجب شده که عده زیادی گمان کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود».3
بانوان و حفظ عفت عمومی(با تکیه بر دیدگاه امام)
حضرت امام خمینی رحمت الله علیه بارها بر وظایف و مسئولیتهای اجتماعی بانوان تأکید ورزیدهاند و در عین حال حفظ شئون دینی را یادآور شدهاند. ایشان میفرمایند: « امروز باید خانمها وظایف اجتماعی خودشان را و وظایف دینی خودشان را باید عمل بکنند و عفت عمومی را حفظ بکنند و روی آن عفت عمومی، کارهای اجتماعی و سیاسی را انجام دهند».4
زنِ بدحجاب در نگاه امام رحمت الله علیه
بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی رحمت الله علیه ، زنها را به تقوا سفارش و از ملعبه قرار گرفتن به شدت نهی کرده و فرموده است: «از جنایتهای بزرگی که به ملت ما شد… بانوان ما را ملعبه کردند. بانوان ما را مثل عروسکها کردند. اینها میخواستند زن را مثل شیء، مثل یک چیز، مثل یک متاع، به این دست و آن دست بگذارند. زن هم باید از فساد اجتناب کند. زنها نباید ملعبه جوانهای هرزه بشوند. زنها نباید مقام خودشان را منحط کنند و خدایناخواسته بزککرده بیرون بیایند و در انظار مردم فاسد قرار گیرند. زنها باید تقوا داشته باشند. زنها اختیار دارند، همانطوری که مردها اختیار دارند. آنها که زنها را میخواهند ملعبه مردان و ملعبه جوانان فاسد قرار بدهند جنایتکارند. زنها نباید گول بخورند. زن گمان نکند این مقام زن است که بزککرده بیرون برود با سرِ باز و لخت. این مقام زن نیست. این عروسک بازی است نه زن. زن آدمساز است؛ زن مربی است».5
بهترین نوع حجاب در نگاه رهبر معظم انقلاب
مقام معظم رهبری حضرت آیتالله خامنهای، مدظلهالعالی، درباره عدم رعایت شئون زن فرمودهاند: « آیا جنایتی از این بزرگتر نسبت به زن هست که زن را با آرایش، مد، و جلوهگری زیورآلات سرگرم کنند و از او به عنوان یک ابزار و وسیله استفاده کنند؟ امروز سر و سینه را از زیورآلات پرکردن و آرایش و مد و لباس را بت خود قرار دادن برای زن انقلابی مسلمان ایران ننگ است چادر بهترین نوع حجاب و نشانه ملی ماست».6
گنج
معنی ناموس چیست؟ روی نهان داشتن
پرده عفت زدن، حفظ روان داشتن
عصمت و ناموس ما، به مسلک هوشمند
گنج بود گنج را، به که نهان داشتن7
افضل طاعات
ای زن به تو از فاطمه این گونه خطاب است
ارزندهترین زینت زن حفظ حجاب است
فرمان خدا، قول نبی، نصّ کتاب است
از بهر زنان، افضلِ طاعات، حجاب است8
حجاب از دیدگاه استاد مسلمان انگلیسی زبان
فلسفه حجاب، حفظ ارزش والای زن است و از همین روست که خداوند پوشش دینی را بر او واجب و نگاه به بدن و موی سر او را حرام فرموده است. خانم «فاطمه دولان» استادِ مسلمانِ انگلیسیزبان میگوید: من به عنوان کسی که در کشور غربی زندگی کرده است میفهمم که فلسفه حجاب چیست. وجود حجاب باعث میشود که زن ارزش خود را از حد کالایی تجارتی و یا وسیلهای برای بهرهدهی بیشتر، بالا ببرد و هم خود برای خویش ارزش قائل باشد و هم جامعه را وادار به احترام کند.9
حجاب، سنگر و سلاح
حجاب آمده است تا تقوا و ایمان را به بشر باز گرداند. حجاب آمده است تا عزّت و شرف و حمیت و غیرت را به امت اسلام و جهان باز گرداند. حجاب شعاری زیبا و برخاسته از شعوری والاست. حجاب سلاح است و پاسخ به فساد و دنیای غرب. حجاب آمده است تا چگونه زن بودن را به جامعه بشری بیاموزد. حجاب آمده است تا بار دیگر انسان اسیر و آواره را به خانه تقوا و بهشت انسانیت باز گرداند. حجاب نه لباس و جامه، که سلاح و برنامه است و امروز دنیای استکبار از این سلاح ساده و برنامه پاکیزه به هراس افتاده است. پس ای خواهر من، حجاب تو سنگر و سلاح توست که دنیای تبهکاران را نشانه گرفته و دل ستمگران را به لرزه انداخته است. این سنگر و سلاح را پاس بدار.
در صدف حجاب
زن از دیدگاه اسلام دارای شخصیتی شایسته و رسالت و موقعیتی الهی است که میتواند مدارج کمال را طی کرده، مراتب عالی انسانیت را باز یابد و مصداق تحقق فلسفه خلقت یعنی خلیفگی خدا شود. وجود زن زینتبخش آفرینش انسان است و افق روح او تجلیگاه رحمت. دامنِ زن مدرسه بشر است و کمال مرد بدون او ممکن نیست. زن مظهر ظرافت و جمال آفرینش است. اصلاح جامعه در گرو تقوای زن، و محیط خانواده محل درس اوست و بر همین اساس زن مربی بشر است و میتواند با تربیت فرزندی، امتی را رهایی بخشد. جایگاه والای این گوهر آفرینش اقتضا دارد که در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزشهای او حفظ شود و این است فلسفه پوششی که خدای حکیم برای انسان واجب کرده است.
پیام عفت
بیتردید، پوشش دینی، پیام عفت، شخصیت و خداترسی زن مسلمان است و مردان جامعه نه تنها به چنین بانویی چشم طمع نخواهند داشت که پاکی و نجابت او را میستایند. از طرفی بدن او در سایه حجابی که دارد از چشم نامحرم پوشیده خواهد بود. در این صورت است که زن در سنگر حجابِ خود از تیر نگاههای زهرآلود و سخنان آزاردهنده و برخوردهای اراذل جامعه مصون خواهد بود و امنیت و آرامش درونی او برقرار خواهد شد.
جسم فروپوش چو دُر در صدف
تا نشوی تیر نگه را هدف
قرآن کریم نیز در این باره چنین فرموده است: «ای پیامبر، به زنان و دخترانت و زنهای مؤمن بگو خود را با ساتری بلند بپوشانند که این پوشش برای آنکه به عفت شناخته شوند بهتر است تا (از تعرض هوسرانان) آزار نبینند».10
نمایشگر سیمای زیبای دنیای ایمان
زن چه نیکو مقامی دارد که فاطمه علیهاالسلام از افق او تجلی کرد و مریم و زینب از آسمان او درخشیدند و آسیه و خدیجه از هستی او طلوع کردند. پس ای زن، گوهر وجود خود را به صدف حجاب زینتبخش که حجاب اسلامی از جلوههای زیبای بندگی است. حجاب، نمایشگر سیمای زیبای ایمان است. حجاب، هدیه والای خونهای شهیدان است و شمشیری برّان بر دنیای تبهکاران. حجاب آمده است تا فرهنگ برهنگی را بزداید و گناه را بمیراند و پلیدی را بسوزاند و ایمان و اسلام و تقوا را باز گرداند. حجاب آمده است تا فرهنگ فساد را بسوزاند و فرمان خداوند را جاری سازد. حجاب آمده است تا رنگی جهانی پیدا کند و فرهنگی آسمانی بیافریند. سلام بر حجاب، کوبنده تبهکاران، و درود بر عفاف، یار و یاور پرهیزکاران.
پوشش معنادار
زنِ پوشیده از بین هوای نفس و خدا، خدا را برگزیده است و از بین احکام دین و خواستههای نفس، به احکام دین رو کرده است. چنین انتخابی به روحیه، تفکر و عمل او حال و هوای دیگری میبخشد و به پوشش او معنا میدهد و آن را عملی منطقی، خداپسندانه و در مسیر حرکتهای تکاملی او قرار میدهد که به زیباییهای درونی او تجلی بخشیده است. امام باقر علیهالسلام از قول خداوند عزوجل فرموده است: «به عزت و جلال و بزرگی و بلندای مقامم سوگند که بنده مؤمنی مرا در امری از دنیا بر هوای خود بر نمیگزیند، مگر این که او را غنی کرده، خواهش او را در آخرتش قرار میدهم و آسمان
و زمین را عهدهدار روزیاش میکنم».11
حجاب و مصونیت
پوشش دینی نگهبان زن از نگاههای آلوده و آسیبهای احتمالی است که به زن مصونیت و آرامش میبخشد. هرچه این پوشش کاملتر شود، ایمین بخشی آن بالاتر میرود. بنابراین، امنیت و آرامش خاطر از آثار بارز حجاب اسلامی به شمار میرود.
حجاب و تکریم
منظره زیبای حجاب اسلامی که از عمق ایمان و پاکی زنان سرچشمه میگیرد، هر مردی را به کرنش و تحسین وا میدارد؛ چه این پوشش به انتخاب رب العالمین بوده است و پوششهای مهیج محصول انتخاب وسوسهآمیز کسی است که از درگاه خداوند رانده شد.
حجاب و سلامت
بدون شک حجاب، زن را از آفات و بیماریهای بسیاری بیمه میکند و میتواند طراوت و جمال او را پایدار سازد. دشواری حجاب بهایی است که زن برای تأمین سلامت خود میپردازد؛ زیرا حجاب پردهای است که از ورود تیرهای نگاه، سخنان بیهوده، و روییدن علفهای هرز جامعه به درون محیط امن او جلوگیری میکند. مستر همفر انگلیسی میگوید: زنانِ دارای حجاب محکماند که نفوذ فساد در میانشان ممکن نیست12به همین علت است که اسلام اولین شرط حضور زن در جامعه را رعایت پوشش دینی اعلام کرده است.
حجاب و مبارزه با تهاجم فرهنگی
غرب که خود در آتش فساد و تباهی میسوزد و در آستانه نابودی کامل است، سعی جدی در به تباهی کشاندن جوامع اسلامی دارد تا از این طریق به اهداف شوم استعماری خود دست یابد. از این رو حجابْستیزی از اهداف مهم تهاجم فرهنگی غرب به شمار میرود. پوشش دینی همواره آماج تیرهای زهرآگین فرهنگی دشمنان اسلام قرار گرفته است. آنان همواره در برداشتن خاکریز بزرگ حجاب جدیت کامل داشتهاند؛ زیرا پوشش دینی را سدی بزرگ در برابر تهاجم فرهنگی خویش میدانند که آنها را از نیل به مطامع فرهنگی و اقتصادیشان باز میدارد. اگر قلعه مستحکمِ حجابِ زنِ مسلمان فتح شود، راه بردگی جامعه اسلامی هموار خواهد شد. این است که میبینیم زنان مسلمان هرگز خود را تسلیم اهداف شوم استعمار نمیکنند؛ بلکه به عنوان نیروهای فرهنگی همواره سدی محکم در برابر آنان پدید آوردهاند؛ به گونهای که امروزه پوشش دینی پادزهر تهاجم فرهنگی غرب تلقی میشود.
حجاب، غنچه درخت تسلیم
خواهرم! نیک بدان که دین گلستان ارزشهاست و حجاب غنچه نوشکفته درخت تسلیم است. در بوستان محمدی خود را به این غنچه زیبا آراسته دار، که حجاب زیور تو و تو زینت آفرینشی. خواهرم، حجاب اسلامی نماد حضور حماسی زن در جامعه است که قلب استعمارگران از هیمنهاش در بیم و هراس است؛ چرا که پوشش دینی آینه تمامنمای عصیان در برابر شیطان و تسلیم در پیشگاه خداوند است. خواهرم، فاطمه علیهاالسلام صراط مستقیم زن مسلمان است و پوشیدگی نمود بارز مکتب اوست. پس بکوش تا بر محور فاطمه بگردی که حضرتش فرمود: «بهترین چیز برای زن آن است که به مردی نگاه نکند و مردی او را نبیند».13
لباس عشق به خدا
ای ساکن دیار حجب و حیا، چه عارفانه به میدان آمدهای! پوشش دینی تو پاکانِ روزگار را به شوق آورده است؛ چرا که این پوشش از زره جنگاوران میدان رزم بسی والاتر است که آن زرهِ میدان جهاد اصغر است و حجاب تو زرهِ آوردگاه جهاد اکبر. ای ساکن وادی عشق که خدا را معشوق خود ساختهای، دانسته بودم که عاشقْ انتخابهایش را به معشوق وا میگذارد و دیدم که خلعت زیبای حجابت به انتخاب معشوق تو بوده است. پس مبارک بادت حجاب اسلامی که لباس عشق به خداست.
حجاب برتر
چادر بارزترین نمود حجاب اسلامی در عصر حاضر است که ریشه در قرآن و سیره اهل بیت به ویژه فاطمه زهرا علیهاالسلام دارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چادر را به عنوان یکی از اقلام نوزده گانه ضروری جهیزیه برای دخترش زهرا قرار داد. چادر مشکی بهترین و سالمترین پوشش زن مسلمان است که سراسر حجم بدن او را با وقاری خاص و یکنواخت میپوشاند. از همین رو چادر حجاب برتر و کاملترین نوع پوشش زن مسلمان است. قرآن کریم میفرماید: «ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمن بگو خود را با «جلباب» بپوشانند.14 اکثر مفسران و لغویان جلباب را به معنای چادر و عبا معنا کردهاند. بنابراین، توصیه بزرگان دین و پیش از همه قرآن کریم بر استفاده از چادر نشان دهنده آثار و امتیازات فراوان این پوشش شکوهمند است. چادر دارای بیشترین بار فرهنگی حیا و عفاف است که بیش از هر پوششی دست رد بر سینه نامحرم میزند، و بزرگواری و تواضع زن را در برابر احکام اسلام و ارزشهای اخلاقی آشکار میسازد.
انقلاب چادرها
بدون شک آوردن بانوان به صحنه انقلاب و میدان مبارزه یکی از هنرهای امام راحل رحمت الله علیه بود. هنر امام این بود که نه ضرورت حضور اجتماعی و سازنده بانوان در سرنوشت خود و جامعه را فدای یکسونگری و تنگنظری به دین و جایگاه زن کرد و نه به عذر مبارزه و حضور بانوان در صحنههای مختلف آن، چارچوبهای شرعی و شئون مورد نظر شریعت در روابط اجتماعی بانوان را نادیده گرفت. در نگاه امام شخصیت اجتماعی و کرامت انسانی زن مسلمان و حضور سازنده او در جامعه و نقش کامل وی در تبیین سرنوشت خود، تنها با حفظ همه مسائل شرعی، ممکن است.
پوشش کامل
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم علاوه بر تأکیداتی که بر رعایت حجاب داشتهاند، با ارائه راهکارهایی، جامعه اسلامی را به سوی تهذیب و پاکی رهنمون شدهاند؛ به عنوان نمونه، روزی اسما دختر ابوبکر ـ که خواهر زن پیامبر بود ـ با لباس نامناسبی به خانه پیامبر آمد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روی خود را از او برگرداند و فرمود: ای اسما، زن وقتی به حد بلوغ رسید نباید جایی از بدن و اندامش دیده شود، مگر صورت و دستها.15
سیره عملی زنان مسلمان در مورد حجاب
از زمان نزول آیات وجوب حجاب، زنان مسلمان در رعایت این قانون الهی نهایت تلاش خود را به کار بردهاند و این شیوه نیکو همچنان در بین زنان مسلمان استمرار دارد. دستور اسلام در بین زنان تحوّلی چشمگیر ایجاد کرد. ام سلمه، همسر پیامبر، در مورد این تحوّل ـ که با ستایش او از زنان انصار همراه است ـ چنین میگوید: مرحبا به زنان انصار! همین که آیه سوره احزاب نازل شد یک نفر از آنان دیده نشد که چون گذشته بیرون بیاید.16
عفاف از منظر امام خمینی رحمت الله علیه
امام خمینی رحمت الله علیه طی سفارشهای متعدد درباره عفاف، زنان جامعه اسلامی را به تبعیت از حضرت زهرا علیهاالسلام فراخوانده، میفرمایند: «بانوان محترم ایران ثابت کردند که در دژ محکم عفت و عصمت هستند و جوانان صحیح و نیرومند و دختران عفیف و متعهد، به کشور تسلیم خواهند کرد و هیچگاه در آن راههایی که قدرتهای بزرگ برای تباه کردن کشور، پیش پای آنها گذاشته بودند، نخواهند رفت».17
«زنها باید در میدان زهد و تقوا و عفاف و تحصیل و مجاهده و دفاع از اسلام، از حضرت زهرا علیهاالسلام تبعیت کنند».18
رابطه حیا و حجاب
حیا عامل بازدارندهای است که موجب پایبندشدن انسان به قوانین دین میشود. حیا عامل حفظ دختران و پسران از تن دادن به انحرافها و آسیبهای اجتماعی است. امام صادق علیهالسلام فرمود: «بعضی از مردم اگر حیا نداشتند، حق پدر و مادر و حق ارحام و بستگان خود را رعایت نمیکردند و اگر حیا و ترس از ملامت مردم نمیبود، هیچ امانتی را به صاحب آن بر نمیگرداندند و از هیچ فحشا و بیعفتی چشمپوشی نمیکردند».19
بیحجابی، عامل طلاق و جدایی
آمارهای قطعی و مستند20 نشان میدهد که با افزایش بیحجابی در جهان، طلاق و ازهمگسیختگی خانواده در دنیا مدام رو به افزایش است؛ چرا که به قول باباطاهر «هر آنچه دیده بیند، دل کند یاد» و هر آنچه دل از آن یاد کند به هر قیمتی که باشد در پی آن خواهد رفت. ولی در محیطی که فرهنگ حجاب و عفاف، مطرح است، همسران، متعلق به یکدیگرند و احساسات و عواطفشان مخصوص یکدیگر است و پیوندهای قلبی عمیق و مستحکم در خانواده حاکم است.
کیفیت حجاب
پوشش واقعی پوششی است که بدن انسان را از نامحرمان بپوشاند و نازک و بدننما نباشد. علی علیهالسلام فرمود: «از لباس نازک بپرهیزید؛ زیرا کسی که لباسش نازک است ایمانش هم ضعیف و کمرنگ است».21
اختلاط از منظر رسول خدا صلیالله علیه و آله و سلم
اسلام در عین این که به زنان، اجازه شرکت در اجتماع را میدهد، از اختلاط با مردان نهی فرموده است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در زمان حیات خویش دستور داد که برای زنان، درِ ورودی جداگانهای به مسجد النبی بسازند22 که هنوز هم به نام «باب النساء» خوانده میشود. پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم همچنین دستور داد که شبهنگام پس از اتمام نماز، ابتدا زنها و سپس مردها از مسجد خارج شوند و در مسیر کوچه و خیابان، زنان از کنار، و مردان از وسط حرکت کنند. روزی رسول خدا دید مردان و زنان با هم از مسجد بیرون آمدند. خطاب به زنها فرمود: «بهتر است که شما صبر کنید تا مردها بروند، سپس شما بروید».23
اختلاط از دیدگاه شهید مطهری رحمت الله علیه
متفکر بزرگ شهید مطهری رحمت الله علیه فرهنگ اختلاط را مغایر با سنتهای اسلامی و نبوی دانسته، خطر آن را اینگونه بازگو میفرمایند: «جامعه امروزی، زیانهای اجتماع مختلط را به چشم خود میبیند. چه لزومی دارد که زنان، فعالیتهای اجتماعی خود را به اصطلاح، دوشادوش مردان انجام دهند؟ آیا اگر در دو صف جداگانه انجام دهند، نقصی در فعالیت کار آنان رخ میدهد؟ اثر این دوشادوشیها این است که هر دو همدوش را از کار باز میدارد و هر یک را به جای توجه به کار، متوجه همدوش میکند».24
تفاوت عفاف و حجاب
ما پیوسته سخن از حجاب گفته یا شنیدهایم، ولی مسئله اصلی و بنیادین، عفت است. عفت فراتر و برتر از حجاب است. حجاب، همان پوشش ویژه و عفت، گونهای خصلت و بینش و منش است. حجاب، پوششی بیرونی است، ولی عفت، هم پوشش بیرونی و هم پوشش درونی است. حجاب میتواند ریایی، تحمیلی یا ظاهری باشد، ولی عفت، خصلت و ارزشی اختیاری است. عفت، نمودهای گوناگونی دارد؛ از جمله: عفت در نگاه، عفت در سخن، عفت در شهوت و… ممکن است کسی حجاب مناسب داشته باشد ولی در نگاه یا سخن گفتن عفت نداشته باشد که این خود نمونه حجاب بدون عفت است. بنابراین برای سالمسازی جامعه باید به دنبال عفت عمومی باشیم تا حجاب آگاهانه گسترش یابد.
عفاف از دیدگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم که از وی به عنوان مظهر عفاف25 یاد میکنیم، تلاش بسیاری برای حاکمیت عفاف و پاکدامنی کرد تا جامعهای بسازد که در آن، عفاف و پاکی، ارزش، و بیعفتی، ضدارزش به شمار آید. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در جریان بیعت با زنان مکه از آنان پیمان گرفت که پاسدار پاکدامنی و عفاف باشند26 و فرمودند: «زنان با مردان نامحرم نباید در خلوت بنشینند».27 از این رو وقتی به پیامبر خبر رسید که در مدینه دو نفر با نامهای «هبت» و «ماتع» ـ که از افراد هرزه هستند ـ نزد مردان نشسته، از اوصاف زنان و لباسهای آنان حرف میزنند و با سخنان شهوتانگیز هوسهای آلوده را تحریک، و به حریم عفاف تجاوز میکنند، آنها را احضار و به محلی به نام «العوایا» تبعید کرد؛ به گونهای که آنها فقط روزهای جمعه برای خرید غذا و لوازم ضروری به مدینه میآمدند و سپس به تبعیدگاهشان باز میگشتند.28
شناساندن مقام واقعی زن
زنی که از مقام و ارزشهای واقعی خود آگاهی یابد و فلسفه حجاب را از دیدگاه اسلامی بداند و در انتخاب حجاب، ریشهای برخورد کند نه موروثی، دیگر حجاب را حصار و زندان تلقی نمیکند؛ بلکه آن را برای خویش وقار و متانت مییابد. وقتی آگاهی افراد جامعه نسبت به ضرورت حجاب بالا رفت، دیگر نیازی نیست که نیرویی تهدیدآمیز از بیرون، زنان را مجبور به رعایت حجاب سازد. چنین زنی حتی اگر در فاسدترین مکانها قرار بگیرد با شهامت و آگاهی و بدون توجه به عقاید دیگران، حجاب و عفت خویش را حفظ خواهد کرد.
الگوی عفت و حیا
سیمای پرفروغ تو ای کعبه عفاف
آینه تمام نمای محمد است
ای دخت مصطفی،
الگوی عفتی و نشان فضیلتی
مریم به پاکدامنیات رشک میبَرَد
زیبنده است جامه ایمان به قامتت
در چهرهات حیای «محمد» نهفته است
در گفتهات کلام پدر هست جلوهگر
ای مادر پدر29
ای زن!
در آسمان دانش و تقوا و برتری
پیدا نشد چو فاطمه، تابنده اختری
در زهد و پاکدامنی و عفت و وقار
دارد به بانوان جهان فضل و برتری
جز او که پرورید گهرهای تابناک
در دامن عطوفت و الطاف مادری؟
ای زن، برای زندگی راحت تو گفت
زهرا کلام نغز و خوش و روحپروری
حفظ عفاف کن که نباشد به زندگی
زیباتر از عفاف، تو را زیب و زیوری30
حجاب در ایران
از دیرباز، زنان ایران دارای حجاب کامل بودهاند. مطالعه فرهنگ پوشاک مردم ایران در طول تاریخ نشان میدهد که زنان شریف ایران حجاب را به عنوان ارزشی والا پاس داشته و بدان افتخار میکردند و همگان در مجامع عمومی با پوششی کامل ظاهر میشدهاند. ادبیات، آثار باستانی و نقوش بهجای مانده از آن دوران، هریک به خوبی نشان اهمیت و جایگاه عظیم و والای حجاب در میان زنان نجیب ایرانی است؛ به عنوان نمونه درباره حجاب زنان ایرانی در دوره اشکانیان چنین آمده است: لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پُرچین، آستیندار و یقهراست بوده است. پیراهن دیگری داشتهاند که روی اولی میپوشیدند و قد این یکی، نسبت به اوّلی کوتاه، و همچنین یقهباز بوده است و روی این دو پیراهن، چادری سر میکردند.31
تاریخ بیحجابی
اکثر قریب به اتفاق زنان کشورها و مذاهب مختلف تا قبل از نوزایی (رنسانس) دارای حجاب بودهاند. پس از دوران نوزایی و انقلاب علمی صنعتی و نیز جنگ جهانی دوم به تدریج زمینه لازم در اروپا فراهم آمد و با وقوع نهضت به اصطلاح آزادی زنان (!) کنار گذاشتن حجاب تشویق شد.
حیا و پاکدامنی از منظر امام علی علیهالسلام
امیرمؤمنان حضرت علی علیهالسلام حیا و عفت را از صفات و دستآوردهای ایمان میشمارد و از سجایای آزادگان و رسمهای نیکان میداند. حضرت میفرمایند: «حیا و پاکدامنی، نشانه آزادگی و جوانمردی و لازمه ایمان است».32
پی‌نوشت‌ها:
1.لسان العرب، ج 1، ص 298.
2.فرهنگ معین، ج 1، ص 1340؛ فرهنگ عمید، ج 1، ص 779.
3.شهید مطهرى، مسئله حجاب، ص 62.
4.صحیفه نور، ج 13، ص 69.
5.صحیفه نور، ج 11، ص 254.
6.روزنامه جمهورى اسلامى، 28/10/68.
7.جمال و کمال زن، ص 146.
8.همان، ص 147.
9.تحلیلى نو و عملى از حجاب، ص 13.
10.احزاب، آیه 59.
11.اصول کافى، باب مذمت دنیا و زهد در آن.
12.حکایت کشف حجاب، ص 14.
13.مستدرک الوسایل، ج 14، ص 289.
14.احزاب، آیه 59.
15.سنن ابى داود، ج 2، ص 383.
16.یدنین علیهنّ من جلا بیبهنّ؛ سنن ابى داود، ج 2، ص 382.
17.صحیفه نور، ج 6، ص 194.
18.همان، ج 19، ص 278.
19.بحارالانوار، ج 2، ص 25.
20.مروارید عفاف، ص 71.
21.وسائل، ج 3، ص 282.
22.سنن ابى داود، ج 1، ص 109.
23.همان، ج 2، ص 658.
24.مرتضى؛ مطهرى، مسأله حجاب، ص 237.
25.مروارید عفاف، ص 19.
26.ممتحنه، 12.
27.وسائل الشیعه، ج 14، ص 99.
28.بحار، ج 23، ص 88.
29.جواد محدثى.
30.برگرفته از مروارید عفاف، ص 96.
31.جلیل ضیاپور، پوشاک زنان ایران، ص 194.
32.مستدرک الوسائل، ج 14، ص 255.
