نویسنده: موسی جوانشیر(1)

آیا می دانستید که روز پدر مخصوص ایرانی ها نیست؟ بله تقریباً بیشتر کشورهای دنیا یک روزی را به نام روز پدر از مقام پدران تجلیل و تقدیر می کنند. مثلاً در آلمان روز عروج مسیح را روز پدر می دانند؛ ولی در آمریکا، ایرلند و بریتانیا (شمال ایرلند)، ژاپن مالزی و هونگ گنگ، سومین یکشنبه از ماه ژوئن و در دانمارک روز پنج ژوئن و در لهستان 23 ژوئن روز پدر نامیده شده است. در استرالیا و زلاند نو اولین یکشنبه از ماه سپتامبر را روز پدر می دانند. آنها جایزه پدر سال را هم به پدر برگزیده در این کشور تقدیم می کنند.
در این میان تنها کشوری که سالروز یک شخصیت مذهبی اسلامی یعنی ولادت حضرت علی (ع) را روز پدر نامگذاری کرده است، کشورمان ایران است. اما علت نامگذاری چنین روز مهمی به نام پدر چیست؟
این روز در ایران از مقام شامخ پدران تجلیل و از زحماتشان تقدیر به عمل می آید. فرزندان برای پدرانشان هدیه تهیه کرده و با محبت تقدیمشان می کنند. اما آیا می دانید مهم تر از هدیه دادن چیست؟
در تمام دنیا شاید فقط به جایگاه مادی و ظاهری پدر توجه شده و از این جایگاه تجلیل و تقدیر شود؛ ولی جایگاه این شخصیت در آموزه های دینی ما مقامی بس والا و شامخ دارد.
پدر فقط مأمور بزرگ کردن و تأمین کننده امر معاش فرزند نیست، بلکه علاوه بر این ها پدر بر فرزندش ولایت دارد و پذیرش و اجرای فرامینش واجب شمرده شده است. به عنوان مثال شرکت در نماز جماعت مستحب است. ولی با فرمان پدر این امر بر فرزند واجب می شود و در صورت سرکشی اولاد از این امر پدر، عقاب دامن گیر فرزند می شود.
شاید بتوان گفت که بالاتر و بهتر از هدیه دادن به پدر، درک جایگاه او و احترام به او به عنوان ولی باشد که اگر چنین دیدگاهی پیش آمد، دیگر فرتوتی و مسنی و الزایمر پدر مجوزی برای بی حرمتی به او نمی شود. آن وقت بی حوصلگی و مشغله فراوان ما نیز دلیل بی اعتنایی به خواسته های او نمی باشد. و موارد فراوان دیگر… که تأسف بار است.
یکی می گفت: برادرم چند ماه است که به خانه پدرم نیامده در حالی که پدرم برای دیدار او لحظه شماری می کند. وقتی با پدرم صحبت می کند گویی با خدمتکار خانه اش حرف می زند، خیلی طلبکارانه برخورد می کند. تنها توقع پدرم این است که کمی به او محبت کرده و توجه بیشتری داشته باشد؛ ولی او به گمان اینکه پدرم توقع کمک مالی از او دارد به او روی خوش نشان نمی دهد. از این رفتار او پدرم بسیار دل شکسته است. گاهی او جلوی زن و فرزندانش به پدرم توهین می کند… و حال آنکه قرآن می فرماید: « ولا تقل لهما اف!» به پدر و مادرتان اف هم نگویید!

آیینه عبرت
اما مخالفت با پدر به عنوان یک ولی و بی حرمتی نسبت به او عاقبت خوشی ندارد.
نمونه اول: جوانی از ثروتمندان مدینه پدر پیری داشت که احسان به او را ترک نمود و از مال خود او را محروم کرد، پس از مدتی اموالش را از دست داد و دچار فقر و تنگدستی و بیچارگی شد.
پیغمبر(ص) آن جوان را دید و فرمود: کسی که پدر و مادر را آزار می رساند از حال این جوان عبرت بگیرد. بدانید همان گونه که دارائیش در دنیا از دستش رفت و غنا و ثروت و صحتش به فقر و نداری مبدل گشت، در آخرت هم هر درجه ای که در بهشت داشت به واسطه این گناه از دست او رفته و در مقابل درکات آتش برایش آماده شده است.!
نمونه دوم: روزی امام علی (ع) در حال طواف بود که صدای التجاء و مناجات و التماس جوانی را شنید امام از او درباره گرفتاریش سؤال کرد. او گفت: من سالم بودم ولی آنقدر پدرم را اذیت نمودم که او مرا نفرین کرد و من فلج شدم. پدرم تصمیم داشت تا روزی به کنار کعبه بیاید، و برای شفایم دعا کند ولی قبل از این کار، از دنیا رفت. حال من مانده ام و این پاهای فلج!
امام علی (ع) به او دعای مشلول را یاد دادند که آن را بخواند. او این دعا را خواند و در خواب دید که پیغمبر (ص) دستی بر پاهای او کشید و او شفا یافت. (3)
نمونه سوم: شیرویه پسر خسرو پرویز پادشاه ساسانی، تصمیم گرفت که پدرش را محاکمه و مجازات کند. پدر ضمن دفاع از خود نامه ای به او چنین نوشت: … مرا بر تو دل همی سوزد که چون تو مرا بکشی، از ملک من نخوری، که همه خلق جهان و همه ی دین ها متفق اند که هر کس پدر بکشد، میراث پدر بر وی حرام شود و اگر بگیرد، از آن برنخورد. اما شیرویه از تصمیم خود برنگشت و پس از محاکمه و قتل پدرش، به نام قباد دوم بر تخت پادشاهی نشست و چندماه سلطنت کرد؛ ولی بعد از چند ماه، به بیماری طاعون درگذشت.
والدین ما توقعشان این است که فرزندانشان بیشتر به آنها احترام بگذارند. بیشتر از آنها حرف شنوی و اطاعت پذیری داشته باشند؛ زیرا با این کار هم رضایت والدینشان را تأمین کرده اند و هم از آثار زیان بار نافرمانی و بی حرمتی به آنان نجات می یابند. پیامبر مکرم اسلام ص فرمودند: یک دسته از گناهانی که خداوند در عقوبت آنها تعجیل می کند و آنها را به آخرت وا نمی گذارد: عاق والدین است. (4)
عاق والدین سبب می شود که فرزند از رحمت خدا دور شده، بی برکتی، کوتاهی عمر و سلب توفیق را برایش به دنبال داشته باشد. چنانکه امام رضا(ع) فرمود: «خداوند عقوق والدین را حرام کرده، زیرا عاق والدین باعث می شود که توفیق اطاعت الهی از او سلب شود. و یا امام صادق (ع) فرمود: «اگر کسی به پدر و مادرش نگاه ظالمانه بکند، خداوند نمازش را قبول نمی کند.
به همین خاطر است که گاهی بزرگان دینی ما نیز به این موضوع واکنش نشان داده اهمیت آن را گوشزد می کردند به عنوان نمونه حضرت سجاد (ع) پسری را دیدند که در راه رفتن به دست تکیه پدر داده است. آن حضرت بر آن پسر غضبناک شده تا آخر عمرش با او حرف نزد. و یا روزی یکی از وزرا با پدرش برای ملاقات با امام خمینی قدس سره خدمت ایشان رسید. هنگام ورود، خودش جلوتر از پدر وارد شد و دست امام را بوسید. امام فرمودند که این آقا را معرفی نکردید. جواب داد که پدر من هستند. امام با ناراحتی به او فرمودند: پس چرا جلوتر از پدرت وارد شدی؟
رعایت احترام والدین
چون از نیکی به والدین و اداء حقوق ایشان رعایت ادب و احترام در معاشرت است. اموری در روایات اهل بیت رسیده که باید در معاشرت با ایشان رعایت شود که به بعضی اشاره می شود:
1. والدین را به اسم صدا نزند بلکه لقب یا کنیه ایشان را ذکر کند، یا بگوید بابا، آقا، خانم و مانند این ها.
2. جلو آنها راه نرود و پیش از ایشان ننشیند.
3. قبل از آنها شروع به غذا خوردن نکند. حضرت سجاد(ع) با مادر خود هم خوراک نمی شد و می فرمود می ترسم برای لقمه ای دست دراز کنم که مادرم قصد آن را داشته، پس به این عمل رعایت حرمت و ادب او را ترک کرده باشم.
4. روی خود را از ایشان برنگرداند.
5. در هنگام سخن گفتن صدای خود را بلندتر از ایشان نکند.
6. کاری نکند که مردم، پدر و مادرش را دشنام بدهند و سب و لعن نمایند.
7. به روی آنها غضبناک نگاه نکند.

تذکر
ناگفته نماند آنچه گفته شد در صورتی حرام است که ترکش سبب رنجیده خاطر شدن والدین شود؛ مانند اینکه به آنها نفقه و هزینه زندگی شان را ندهد تا ناچار شوند مطالبه کنند؛ آنگاه بدهد. چون این مسامحه موجب رنجش آنها می شود، واجب است پیش از مطالبه کردن به آنها برساند؛ اما ترک کردن امری که آنها را نرنجاند. معلوم نیست که حرام باشد و پاره ای از موارد اکرام به والدین از مستحبات شمرده شده است که دوستان برای تعیین مصداق اینها باید به دفتر مرجع تقلید خودشان مراجعه و کسب تکلیف نمایند.

پی نوشت ها :

1. کارشناس ارشد مهدویت.
2. سفینه البحار.
3. مفاتیح الجنان، دعای مشلول.
4. قال رسول الله(ص) ثلاثه من الذنوب تعجل عقوبتها و لاتؤخر الی الاخره عقوق الوالدین… »
منبع :نشریه دوماهنامه امان، شماره 42.