نویسنده: علی اکبر سربازشندی
در این مقاله شما جوانان عزیز را آماده ازدواج کرده نکاتی را درباره روز خواستگاری و مراسم خواستگاری که یکی از زیباترین مراسم در زندگی هر جوانی است بیان می کنیم. ( این نکته در مورد والدین نیز صدق می کند. بدین خاطر که با خواستگاری رفتن برای فرزندانشان، به یاد خاطرات خوب دوران جوانی خودشان می افتند. والدین گاهی از به یاد آوردن گذشته احساس لذت و شادکامی می کنند و گاه هم با آه و اندوه از آن زمان یاد می کنند و در دل می گویند ای کاش قلم پایم می شکست و چنان روزی در زندگیم پیش نمی آمد)
طبیعی است که در مراسم خواستگاری، نوعی اضطراب و دلشوره در ذهن اعضای خانواده وجود دارد، به خصوص اگر دو خانواده نسبت به هم شناختی نداشته باشند، این اضطراب بیشتر خودنمایی خواهد کرد.
در هر مراسم خواستگاری، احتمالاً یکی از دو حالت زیر وجود دارد.
1 . مراسم خواستگاری بدون شناخته قبلی از خانواده های طرفین.
2. مراسم خواستگاری با شناخت قبلی از خانواده طرفین.
در حالت اول، خانواده های دو طرف نسبت به هم هیچ گونه شناختی ندارند، بنابراین لازم است در صورتی که خانواده ی دختر، کاملاً بی خبر است، توسط خانواده ی پسر به هر وسیله ای که امکان داشته باشد، از جریان خواستگاری مطلع شوند و با تعیین وقت قبلی به خانواده آنان بروند؛ به دلیل آن که ممکن است، خانواده ی دختر در شرایط نامطلوبی باشند و آمادگی پذیرایی از خانواده ی پسر را نداشته باشند. در چنین شرایط ارزش یابی دو خانواده از همدیگر نابجا خواهد بود و خانواده دختر خیلی عصبانی خواهند بود که همین وضعیت ممکن است در زندگی بعدی آنان تأثیر ناخوشایندی داشته باشد و به عنوان یک خاطره بد در ذهن آنها بماند، پس بهتر است به خاطر حفظ حرمت خود و احترام به خانواده دختر، قبلاً در مورد رفتن به خواستگاری به خانواده ی دختر اطلاع داد. دلیل دیگر آن که اصلاً ممکن است خانواده دختر به خانواده پسر اجازه ورود ندهند، و شاید بتوان گفت که حق هم دارند، چون شناختی نسبت به آن خانواده در دست ندارند. گاهی هم ممکن است برای مرتب کردن خانه، از خانواده پسر بخواهند که مدتی پشت در و یا در سالن پذیرایی منتظر باشند، خلاصه اینکه در یک کار از قبل تدارک نشده اتفاقاتی که ممکن است بیفتد و تأثیرات خوب یا بد آن، که در هر صورت چندان مطلوب نخواهند بود. زمان خواستگاری بهتر است بعدازظهر یا اینکه در ساعات اولیه شب باشد تا همه اعضای خانواده در منزل حضور داشته باشند( البته در فصل های مختلف وضعیت متفاوت است. ) در اولین جلسه خواستگاری، بهتر است که برای همراهی پسر، فقط از والدین او و کسی که معرف آنها است و احتمالاً با طرفین آشنایی دارند استفاده شود و از همراه کردن اعضای دیگر فامیل، مانند: عمو، دایی، عمه، خاله، خواهران و شوهران آنها و یا برادران و همسران آنان خودداری کرد؛ زیرا خانواده ها نسبت به هم شناختی ندارند و نمی دانند با چه کسی باید حرف بزنند و تصمیم گیرنده کیست. به هنگام پذیرایی، ممکن است زیر نگاه های تیز لشگری از طایفه داماد، اتفاقاتی بیفتد. ضمناً آنکه خانواده دختر نمی دانند پذیرایی را باید از کجا شروع کنند. گاهی هم در خانواده دختر بیشتر از یک دختر وجود دارد و هیچ یک از دو طرف هم نمی دانند که دختر مورد نظر کدام است البته خانواده های چند دختری، ابتدا از دختر بزرگتر شروع می کنند که گاهی مورد پسند واقع نمی شود و بیشتر مورد توجه دختر بعدی می شوند که وضعیت او نیز وابسته به دختر بزرگتر خواهد بود.
پیشنهاد می شود که از واسطه جهت خواستگاری کمتر استفاده شود، همچنین در صورتی که قبلاً به خانواده اطلاع داده شده و تعیین وقت شده بهتر است که از خانواده پسر در یک اتاق کوچک پذیرایی شود. اتفاقات بزرگ دنیا در اتاق های کوچک و دربسته، طرح ریزی می شوند.
بهتر است وسایل و مواد خوراکی مورد استفاده برای پذیرایی، خیلی ساده باشند. مثلاً از چای و نان شیرینی و بیسکوئیت ساده استفاده شود که به راحتی در دهان جای بگیرد( از نان نخودچی یا شیرینی هایی که ممکن است در داخل گلو بپرد و ایجاد اشکال نماید استفاده نکنید.) برای پذیرایی از میوه های آب دار مثل انار و شیرینی های بزرگ استفاده نشود که باعث زحمت می شود، چون کلیه حرکت خانواده های طرف زیر ذره بین قرار دارد و ضبط و ثبت می شود.
ابتدا بهتر است که فردی از خانواده پسر که می تواند خوب حرف بزند، شروع به صحبت کند چون معمولاً در این لحظه حواس همه حاضرین متوجه این شخص می شود و اگر کسی باشد که نتواند خوب سخنرانی کند ممکن است سبب لبخندهای تمسخر آمیز میزبانان شود. بهتر است در این مورد پسر ( داماد) هر آنچه واقعیت دارد بیان کند. فقط واقعیت ها، زیرا مطالبی که برخلاف واقعیت باشد، به صورت پدیده ذهنی بدی در نظر خانواده دختر جلوه گر خواهد شد و به طور یقین در آینده، زوج جوان با مشکل روبه رو خواهند شد و حتی ممکن است کارشان به طلاق بکشد.
از طرف خانواده دختر هم باید شرح حال مختصری از وضعیت دختر از نظر سن، تحصیلات و بعضی خصوصیات خاص ارائه شود.
رسم ادب این است که اگر طرف مقابل مورد قبول واقع نشود، خانواده ها به هم اخم نکنند و قیافه عبوس به خود نگیرند، بلکه با لبخند و با رعایت احترام کامل و گفتن این جملات که ( فعلاً رفع مزاحمت می کنیم انشاالله به زودی هم دیگر را خواهیم دید) و یا (به شما خبر خواهیم داد) و روبوسی از یکدیگر و این فرض که دوستی بر دوستانش اضافه شده است، یکدیگر را ترک کنند.
البته این گونه خواستگاری به هیچ عنوان توصیه نمی شود و بیشتر شبیه به خرید کالاست. وقتی شناختی در بین نباشد، طرفین نمی دانند که طرف مقابلشان چه کسی است، چطور زندگی می کنند، چه تحصیلاتی دارند، در چه محیط اقتصادی و فرهنگی رشد کرده است، چه عقایدی دارد و بسیاری از مجهولات دیگری که پاسخ به هر کدام احتیاج به زمان طولانی دارد.
حالت دوم: خواستگاری با شناخت قبلی طرفین از یکدیگر است و در این نوع خواستگاری که خانواده های پسر و دختر از قبل با یکدیگر آشنا شده اند و نسبت به هم اطلاعاتی دارند، بهتر است نکات زیر را رعایت کنند. تاریخ آن از قبل تعیین شود و بهتر است که در ساعت های عصر و اوایل شب صورت پذیرد. افراد کمتری خانواده پسر را همراهی کنند و بهتر است از وابستگانی برای این کار استفاده شود که بتوانند خوب و منطقی صحبت کنند و تصمیم بگیرند. از نظر پوشش بهتر است که داماد یک لباس ساده و راحت بپوشد و احیاناً لباسی تهیه نکنند که نتوانند در آن آرام بگیرد و در نتیجه مورد تمسخر واقع شود.
پوشش دختر خانم بهتر است مطابق با فرهنگ اسلامی و ایرانی، پوشیده باشد خانم ها لازم است به این نکته توجه کافی داشته باشند که مردان ایرانی پوشیده ترین را می پسندند.
در مراسم خواستگاری بهتر است که پسر چند شاخه گل کوچک زیبا و با رنگ های شاد تهیه کند و هنگام ورود به خانه دختر روی میز بگذارد. به همه دختران توصیه می شود که به هنگام خواستگاری چای یا شیرینی را به اولین سرنوشت ساز زندگی، یعنی مادر داماد تعارف کنند در کنار او بنشینند، با او صحبت کنند، به سؤالات او پاسخ دهند، و خلاصه آن که به او توجه کنند و چندان به پدر داماد نزدیک نشوند که ممکن است از همان اوایل باعث دردسر شوند.
لازم است در جلسه اول خواستگاری فقط روی مسائل ازدواج صحبت شود و از بحث هایی که باعث اتلاف وقت می شوند و مسئله اصلی را به تعویق می اندازد، خودداری نمایند.
به خانواده داماد توصیه می شود که در همان اولین جلسه بعد از توافق هدایایی به عروس بدهند میزان مهریه بستگی به وضعیت فکری، اقتصادی و اجتماعی طرف دارد. بسیاری دیده شده که ایراداتی در رفتار و شخصیت دختر وجود داشته است که باید به طرف مقابل، مبلغی هم دستی داده شود تا با او ازدواج کند؛ یک دختر وسواسی که شب و روز فقط مشغول تمیز کردن دست هایش است ولی از خانه داری هیچ گونه اطلاعاتی ندارد و حتی طرز تهیه نیمرو را بلد نیست آیا می تواند با او زندگی کرد؟ و یا پسری که شخصیتی که متکی به والدینش دارد و اصلاً رشد فکری و اجتماعی او در حدود بسیار پایینی باشد تا اخلاقش ناپسند است و فحاشی می کند، حتی اگر میلیاردها تومان مهریه دختر کنند آیا ارزش ازدواج کردن دارد؟ در مقابل دخترانی هم هستند که ارزش شان اصلاً در عدد و رقم نمی گنجد با معیارهای عادی نمی توان گوشه ای از شخصیت و رفتار و صفات خوب آنان را که مطبوع طبع هر ایرانی مشکل پسندی باشد بیان کرد.
خلاصه آن که در زمینه مهریه می توان گفت که این سنتی لازم است و باید اجرا شود. پس باید آن چه را عقل حکم می کند، انجام داد و نیز ارزش مادی و معنوی طرفین در نظر گرفته شود و در نهایت تصمیم با طرفین و توافق آنان است.
به طور کلی اجرای مراسم خواستگاری را که از مراسم لازم برای شروع زندگی است نباید سرسری گرفت و اگر می خواهید در خانواده همسرتان مورد احترام و دارای ارزش باشید، زندگی مشترکتان را حتماً از طریق خواستگاری شروع کنید. همچنین مجدداً به والدین ارجمند توصیه می شود که راه را برای فرزندان باز بگذارند تا آنچه را که بیرون از منزل برایشان اتفاق می افتد، با خیال راحت در جمع خانواده بازگو کنند و آن را به کمک دیگر اعضای خانواده تجزیه و تحلیل کنند. در آن صورت می توانند مطمئن باشند که به نتایج ایده آل هر خانواده ایرانی می رسند.
در طی مراسم خواستگاری نیز به نظرات و عقاید والدین دو طرف احترام گذاشته شود. با رعایت نکات بالا زوجی با سعادت در کنار یکدیگر خواهید بود که هر لحظه از زندگی مشترک برایتان ارزشمند، شیرین و فراموش نشدنی خواهد بود.
منبع: نشریه شاهد جوان، شماره 61.
