پاسخ اجمالی:
رجعت ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ از امور قطعی و یقینی است اما در مورد کیفیت رجعت و نحوه حکومت آنها اطلاعات آنچنانه ای در دست نیست فقط در مورد حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ وارد شده که به اندازه ای پادشاهی خواهند کرد که از پیری موی ابروهایش بر روی چشمانش آویخته شود.
پاسخ تفصیلی:
با عرض سلام و احترام خدمت سؤال کننده محترم و با آرزوی سلامتی و توفیق برای شما درباره کیفیت رجعت ائمه و حکومت ایشان اطاعت تفصیلی در اخبار و روایات وارد نگردیده است. فقط آنچه قطعی است رجعت آنان می باشد و نیز وارد گردید که نوزده سال بعد از قیام صاحب الامر رجعت ائمه با رجعت امام حسین ـ علیه السلام ـ شروع می شود و سپس حضرت علی ـ علیه السلام ـ می آیند آنگاه پیامبر اکرم ـ صلی اله علیه و آله و سلم ـ . اما آیا همه معصومین در عصر امام زمان می آیند یا به ترتیب یکی یکی می آیند و از دنیا می روند قطعی نیست، و درباره کیفیت حکومت ایشان نیز تفصیلاً بیان نشده است فقط از روایات می شود استفاده نمود که ادامه همان حکومت امام عصر است فقط در یک روایات به کلیاتی از حکومت حضرت علی آمده است، در اینجا ابتداء نمونه هایی از این روایات را ذکر می کنیم آنگاه به جمع بندی آنها و نیز به نظر علامه مجلسی در این زمینه می پردازیم.
1- از امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ روایت شده است که: بعد از گذشت نوزده سال از قیام امام عصر ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ امام حسین ـ علیه السلام ـ بیرون خواهد آمد و به خونخواهی و انتقام خون خود و اصحابش می پردازد و دشمنانش را می کشد و اسیر می کند تا اینکه حضرت امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ بیرون خواهد آمد.[1] 2- اولین کسی که رجعت می نماید امام حسین است.[2] 3- در حدیثی که معروف به حدیث مفضل می باشد بعد از بیان اموری که امام عصر در تثبیت حکومتش انجام می دهند می فرماید: پس حضرت امام حسین با یارانش و دوازده هزار صدیق ظاهر می شوند و رجعتی از این خوشتر نباشد، آنگاه صدیق اکبر امیر المؤمنین بیرون می آید سپس بیرون می آید سید اکبر محمد رسول اللَّه ـ صلی اله علیه و آله و سلم ـ با هر که به ادیان آورده از مهاجرو انصار و هر که در جنگهای ایشان به شهادت رسیده اند و….[3] 4- درباره حکومت حضرت علی ـ علیه السلام ـ در روایتی چنین آمده است که همه انبیاء و مؤمنین در حکومت او رجعت می کنند و پیامبر اکرم ـ صلی اله علیه و آله و سلم ـ پرچم حکومت را به دست حضرت علی ـ علیه السلام ـ می دهد و همه انبیاء و مؤمنین و خلایق تحت امر او در می آیند و او امیر همه می شود.[4] ملاحظه می فرمایید که در این روایات فقط اشاره شده که در عصر حکومت امام زمان ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ رجعت ائمه شروع می شود بنابراین می شود استفاده کرد که حکومت آنها ادامه حکومت جهانی امام زمان ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ است. فقط در حکومت حضرت علی ـ علیه السلام ـ همه انبیاء و مؤمنان رجعت می کنند و تحت امر او قرار می گیرند شایسته می دانم در اینجا نظر مرحوم علامه مجلسی را در این زمینه ذکر نمایم:
“خصوصیت این رجعت ها معلوم نیست که آیا با ظهور امام زمان ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ رجعت آنان در یک زمان خواهد بود یا بعد خواهد بود و از بعضی احادیث ظاهر می شود که به ترتیب زمان امامت رجعت خواهند کرد و شیخ حسن بن سلیمان قائل شده است به آنکه هر امامی زمان امامتی دارد و هر امامی زمان مهدی بودن دارد و حضرت صاحب الامر اول که ظاهر می شود زمان امامت اوست و بعد از آباء و اجداد کرام خود باز آن حضرت رجعت خواهد کرد و به این وجه تأویل کرده است آن حدیثی را که گفته: از ما دوازده امام دوازده مهدی است، و این قول اگرچه بعید از صواب نیست اما مجمل اقرار کردن و تفاصیلش را به علم ایشان رد کردن احوط است”[5] بنابراین همانگونه که مرحوم مجلسی فرموده اند احتیاط این است که تفصیل رجعت و حکومت ائمه را به علم خودشان واگذار نمائیم و فقط اجمالاً معتقد باشیم که آن بزرگواران رجعت خواهند کرد.
سؤال: ائمه چه مدت زمانی بعد از رجعت در دنیا باقی می مانند؟ و چگونه به جهان آخرت انتقال پیدا می کند؟
درباره اینکه هر کدام از ائمه چه مقدار حکومت می کند و چه مقدار در دنیا باقی می مانند در روایات به اطلاعاتی دست نیافتم فقط در یک روایت وارد گردیده که حضرت ابن عبداللَّه الحسین ـ علیه السلام ـ آنقدر حکومت خواهد کرد که از پیری موهای ابروی های مبارکش بر روی دیده اش آویخته شود.[6] و درباره کسیفیت انتقال ایشان به جهان آخرت مطلبی که صراحت داشته باشد یافت نشد ولی روایاتی وجود دارد که می شود از آنها استفاده کرد که ائمه عمر طبیعی خود را خواهند نمود و به مرگز طبیعی از دنیا خواهند رفت.
سؤال: آیا ستمگران وقت به دنیا بر می گردند و دوباره قبض روح می شوند و از دنیا می روند؟
در روایات متعددی وارد گردیده است که ستمگران و بدکاران زمان هر معصومی با آن معصوم رجعت می نمایند، بگونه ای که مرحوم علامه مجلسی می فرماید: رجعت بعضی از مؤمنان و بعضی از کافران و نواصب و مخالفان متواتر است و انکارش موجب خروج از دین تشیع است[7]” و نیز در این روایات آمده است که مؤمنان انتقام خود را از این ستمگران می گیند و آنها را به هلاکت می رسانند. در ذیل به نمونه هایی از این روایات اشاره می نمائیم.
1) در روایتی که سعد بن عبداللَّه از حضرت امام صادق ـ علیه السلام ـ روایت کرده است آمده: هر امامی که در قرنی بوده است نیکوکاران و بد کاران زمان او بر می گردند تا حق تعالی مؤمنان را بر کافران غالب گرداند و مؤمنان از ایشان انتقام کشند”.[8] 2) حضرت امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ در ذیل آیه “فطلت اعناقهم لها خاضعین[9]” یعنی اگر بخواهیم می فرستیم بر ایشان از آسمان آیتی پس گرونهای ایشان از برای این آیت ذیل و خاضع می گردد، فرمودند: این آیت علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ است که گردنهای بنی امیه برای او ذلیل و خاضع می گردد که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در هنگام زوال خورشید ظاهر می گردد تا مردم او را به حسب و نسبش بشناسند پس بنی امیه را بکشد حتی آنکه از بنی امیه مردی خود را در پهلوی درختی پنهان کند درخت بسخن آید و فریاد کند که این مردی است از بنی امیه اینجا پنها ن شده است او را بکشید”.[10] 3) در روایات مفصل و طولانی که مشور به حدیث مفضل است و شیخ حسن بن سلیمان در کتاب بصائر آن را روایت کرده آمده است – بعد از اینکه امام صادق ـ علیه السلام ـ ظهور امام عصر ـ عج الله تعالی فرجه الشریف ـ را در مکه و سپس توجه او به کوفه را بیان فرمودند 0 مفضل از امام صادق ـ علیه السلام ـ پرسید: ای سید من حضرت صاحب الامر بعد به کجا متوجه خواهند شد؟ حضرت فرمودند، بسوی مدینه جدم و چون وارد در دنباله روایت دارد که ظالمین به اهل بیت را به امر خداوند زنده خواهند نمود و انتقام اهل بیت را از آنها می گیرد.
آنگاه فرمود: سپس حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ با یارانش و داوزده هزار صدیق ظاهر می شوند و رجعتی از این خوشتر نباشد، آنگاه صدیق اکبر امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ بیرون می آید، و پس از آن بیرون می آید سید اکبر محمد رسول اللَّه ـ صلی اله علیه و آله و سلم ـ با هر که ایمان به آن حضرت آورده از مهاجر و انصار و غیر ایشان و هر که در جنگهای ایشان به شهادت رسیده است و زنده می کند جمعی را که تکذیب آن حضرت کرده بودند و شک می کردند در حقیقت او و یا رد گفته او می نمودند و هر که ابا او جنگ کرده باشد همه را به جزای خود می رساند و همچنین بر می گرداند یک یک ائمه تا صاحب الامر و همه که یاری ایشان کرده تا خوشحال شوند و هر کس که از ایشان دوری کرد تا آنکه پیش از آخرت به عذاب و خواری دنیا مبتلا گردند”.[11] حاصل آنکه از روایات فوق و دیگر رویاتی که در این باره آمده است سه مطلب استفاده می شود:
اولاً: کافران، واصب، مخالفان و ستمگران وقت به دنیا بر می گردند.
ثانیاً: این ستمگران با مشاهده قدرت آن دولتی که نمی خواستند به اهل بیت برسد معذب و ناراحت می شوند و به خواری و عذاب دنیوی مبتلا می گردند.
ثالثاً: این ستمگران و ظالمان به دست انتقامگر ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ و مؤمنان به سزای اعمال ظالمانه خود می رسند و هلاک می گردند بنابراین قبض روح می شوند و از دنیا می روند اما نه با مرگ طبیعی بلکه به هلاکت می رسند و کشته می شوند.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مهدی موعود، ترجمه ج 13 بحار قدیم (و ج 51 و 52 جدید)، علی دوانی، بحث رجعت (فصول پایانی).
2. عصر ظهور، علی کورانی (تمام کتاب).

[1] . مجلسی، بحار (ط بیروت، چاپ سوم، 1403 ه ق) ج3، ص104-103.
[2] . مجلسی، بحار (ط بیروت، چاپ سوم، 1403 ه ق) ج53، ص64.
[3] . مجلسی، حق الیقین (انتشارات رشیدی، چاپ دوم، 1363) ص668.
[4] . مجلسی، بحار (ط بیروت، چاپ سوم، 1403 ه ق) ج53، ص70.
[5] . مجلسی، حق الیقین (انتشارات رشیدی، چاپ دوم، 1363) ص262-261.
[6] . مجلسی، حق الیقین (انتشارات رشیدی، چاپ دوم، 1363) ص252.
[7] . مجلسی، بحار (ط بیروت، چاپ سوم، 1403 ه ق) ج3، ص261.
[8] . همان مصدر، ص261 و بحارالانوار (ط بیروت، چاپ سوم، 1403 ه ق) ج53، ص42.
[9] .
[10] . همان مصدر، ص261-260 و بحار الانوار، ج53، ص110-109.
[11] . همان مصدر، ص268-266.