دوران پس از ظهور امام مهدی علیه‌السلام بدون شک، والاترین و شکوفاترین و ارجمندترین، فصل تاریخ انسانیت است. آن دوران، دورانی است که وعده‌های خداوند درباره خلافت مؤمنان و امامت مستضعفان و وراثت صالحان، عملی می‌گردد و جهان با قدرت الهی آخرین پرچمدار عدالت و توحید، صحنه باشکوه‌ترین جلوه‌های عبادت پروردگار می‌شود.
در احادیث مختلف، گوشه‌هایی از عظمت آن دوران به تصویر کشیده شده است. با توجه به این احادیث، می‌توان اهم اموری که از سوی آن حضرت به اجرا در می‌آید را در موارد ذیل خلاصه کرد:
۱. حاکمیت اسلام در سراسر هستی
بعد از ظهور امام موعود عده‌ای علیه آن حضرت وارد جنگ می‌شوند و سعی خواهند کرد تا از تشکیل حکومت عدل الهی بر روی زمین ـ که وعده آن، از سوی انبیا و امامان داده شده است ـ جلوگیری کنند. امام عصر ابتدا، آنان را به راه حق دعوت خواهد کرد و اگر قبول نکردند، با آنان وارد کارزار خواهد شد، هرگونه فساد و کژی را نابود خواهد کرد.
امام باقر علیه‌السلام در تفسیر آیه «و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه و یکون الدین کله لله»،[۱] می‌فرماید:
تأویل این آیه، هنوز نیامده است… پس زمانی که تأویل آن فرا رسد، مشرکان کشته می‌شوند، مگر آنکه موحد شوند و شرکی باقی نماند.[۲]
در حدیث دیگری می‌فرماید:
با مشرکان جنگ میکنند تا اینکه موحّد شوند و شریکی برای خدا قرار ندهند. چنان (امنیتی حاصل) می‌شود که پیرزن کهنسال، از مشرق به مغرب می‌رود، بدون آن که کسی جلوی او را بگیرد.[۳]
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
إذا قام القائم لایبقی أرض الا نودی فیها شهاده أن لا اله الا الله و أن محمداً رسول‌الله؛ زمانی که قائم قیام کند، هیچ سرزمینی نمی‌ماند، مگر اینکه ندای شهادتین (لااله‌الاالله و محمد رسول‌الله) در آن طنین اندازد.[۴]
2. احیای قرآن و معارف قرآنی
امیرالمؤمنین با اشاره به قیام امام موعود می‌فرماید:
کانی انظر الی شیعتنا بمسجد الکوفه و قد ضربوا الفساطیط یعلمون الناس القرآن کما انزل؛[۵] گویا شیعیان ما اهل بیت را می‌بینم که در مسجد کوفه گرد آمده‌اند و خیمه‌هایی برافراشته‌اند و در آنها قرآن را آن‌چنان‌که نازل شده است، به مردم یاد می‌دهند.
بنابراین، محور حرکت نهضت جهانی امام مهدی علیه‌السلام، قرآن است و در آن عصر با تعلیم قرآن، آن را سرمشق زندگی انسان‌ها قرار خواهند داد. امام علی علیه‌السلام در بیان احوال زمان ظهور امام موعود می‌فرماید:
او هوای نفس را به هدایت و رستگاری برمی‌گرداند، زمانی که مردم هدایت را به هوای نفس تبدیل کرده باشند، و رأی را به قرآن برمی‌گرداند، زمانی که مردم قرآن را به رأی و اندیشه مبدل کرده باشند.[۶]
3. گسترش عدالت و رفع ستم
مهم‌ترین شاخص قیام امام مهدی علیه‌السلام که تقریباً در اکثر روایات مربوط به آن حضرت ذکر شده است، ریشه‌کن ساختن ظلم و ستم و فراگیرکردن عدل و قسط در سراسر گیتی است؛ به‌گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد که جمله «یملأ الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً» که در اکثر احادیث ذکر شده، هم تواتر لفظی دارد و هم تواتر معنوی.
پیامبر می‌فرماید:
قیامت بر پا نمی‌شود، مگر اینکه مردی از اهل بیت من که اسمش شبیه اسم من است، حاکم شود و زمین را پر از عدل و قسط کند، همان‌گونه که پر از ظلم و جور شده باشد.[۷]
4. گرایش دوباره به اسلام حقیقی
بعد از وفات پیامبر اسلام و واقعه سقیفه بنی‌ساعده، خلفا سعی کردند با منع نقل و تدوین احادیث پیامبر از روشن شدن جایگاه اهل بیت ـ که به‌عنوان مفسران دین اسلام و ثقل اصغر نقش هدایت جامعه را داشتند ـ جلوگیری کنند و همین امر موجب شد تا انحرافات و گمراهی‌هایی که دامن‌گیر سایر ادیان شده بود، در میان مسلمانان نیز شیوع یابد و برخی عناصر یهودی و مسیحی، با کمک دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سلیقه خود و مناسب با منافع حاکمان توجیه و تفسیر کنند و موجب جدایی هر چه بیشتر مردم از اهل بیت شوند. افرادی مانند تمیم داری، وهب‌بن منبه، کعب‌الاحبار، ابوهریره، عروهبن‌زبیر، عبدالله‌بن‌عمر و… با تفسیرهایی که بیشتر با هواهای نفسانی و خواسته‌های حاکمان مطابقت داشت از همان آغاز، موجب بروز برخی انحرافات و بعدها ایجاد فرقه‌های کلامی در زمان‌های بعد و… شدند و مردم را از چشمه علم اهل بیت محروم ساختند. به همین دلیل، آن‌گاه که امام زمان قیام می‌کند، به پیراستن دین اسلام از انحرافات و پیرایه‌هایی خواهد پرداخت که از سوی منحرفان بر دین اسلام تحمیل شده است و مردم را به اسلامی که پیامبر آن را ابلاغ کرده بود، دعوت خواهد کرد.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
زمانی که حضرت قائم قیام می‌کند، مردم را مجدداً به اسلام فرا می‌خواند و به امری هدایت می‌کند که فراموش شده و همگی از آن منحرف شده‌اند…[۸]
5. فراوان‌شدن نعمت‌های دنیوی
یکی از مطالب مهم که در احادیث مربوط به امام زمان بر آن تأکید شده است، وفور نعمت‌های مادی در زمان حکومت امام مهدی علیه‌السلام است.
پیامبر اکرم می‌فرماید:
یظهر الله له کنوزالارض و معادنها؛ خداوند، گنجهای زمین و معادن آن برای او ظاهر خواهد کرد.[۹]
از امیرالمؤمنین نقل شده که فرمود:
… هنگامی که قائم ما قیام کند، آسمان، باران خود را فرو خواهد ریخت و زمین، گیاهان خود را خواهد رویانید … به‌گونه‌ای که زن، میان عراق و شام راه خواهد رفت و همه‌جا بر روی گیاه پا خواهد گذاشت…[۱۰]
6. عمران و آبادی
امام زمان علاوه بر هدایت دینی، اجتماعی، سیاسی، به امور دنیوی نیز رسیدگی میکنند و به عمران و آبادی شهرها و روستاها می‌پردازد.
امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید:
فلا یبقی فی الارض خراب الا عمر؛[۱۱] بر روی زمین، هیچ خرابی نخواهد بود، مگر اینکه آباد خواهد شد.
مفضل از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که آن حضرت فرمود:
هنگامی که قائم آل‌محمد قیام کند، در پشت کوفه، مسجدی بنا خواهد کرد که هزار در دارد و خانه‌های کوفه به نهر کربلا متصل خواهد شد.[۱۲]
در حدیث دیگری نقل شده که امام مهدی علیه‌السلام راه‌ها را وسیع می‌کند، آب‌های ناودان‌ها و فاضلاب‌ها را که به راه‌های عمومی می‌ریزد، قطع می‌کند و چیزهایی را که موجب راه‌بندان می‌شوند، رفع می‌کند، خلاصه، امور شهری را سامان خواهد داد.[۱۳]
7. تکامل علمی و عقلی مردم
امام مهدی علیه‌السلام با نهضت خود، درهای رحمت را باز می‌کند و موجب تکامل علوم و صنایع خواهد شد و علوم، چنان رشد و گسترش خواهد یافت که همه شگفت‌زده خواهند شد.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
علم، بیست‌وهفت حرف است. تمام آنچه انبیا آورده‌اند، دو حرف است و مردم، تا امروز، بیش از آن دو حرف نمی‌شناسند. هنگامی که قائم ما قیام کند، بیست‌و‌پنج حرف را می‌آورد و بین مردم توسعه خواهد داد و به دو حرف قبلی اضافه خواهد کرد تا بیست‌وهفت حرف کامل شود.[۱۴]
این حدیث، نشانه سرعت و شتاب‌زدگی و گسترش و توسعه علوم در میان مردم است که به دست امام مهدی علیه‌السلام صورت خواهد گرفت، به گونه‌ای که در مدت حکومت آن حضرت، مردم، بیش از ده برابر آنچه را از زمان خلقت تا زمان قیام آن حضرت از علم به دست آورده بودند، به دست خواهند آورد.
در روایت دیگری امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید:
هنگامی که قائم ما قیام کند، دست خود را بر روی سر بندگان خواهد گذاشت و بدین وسیله، عقل‌های آنان جمع می‌شود و اختلافشان کامل می‌شود.[۱۵]
از مجموع احادیث، استنباط می‌شود که در دوره حکومت امام مهدی علیه‌السلام تمام ایده‌آل‌ها و آرزوهای به حقی که انسان ممکن است به آنها دست بیابد، تحقق خواهد یافت و از نظر علمی، اخلاقی، اقتصادی، امنیتی و… به کمال مطلوب خود، خواهد رسید.
پی‌نوشت‌ها
۱. انفال: ۳۹.
۲ . بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۷۸.
۳ . همان، ص۳۴۳.
۴ . همان، ص۳۴۰.
۵ . همان، ص۳۶۶.
۶ . شرح نهج‌البلاغه، علینقی فیض‌الاسلام، ج۳، ص۴۲۴، خ۱۳۸.
۷ . ر.ک: بحارالأنوار، ج۵۲، صص۵۱-۸۱.
۸ . همان، ص۳۰.
۹ . همان، ص۳۲۳.
۱۰ . همان، ص۳۲۲.
۱۱ . همان، ص۱۹۱.
۱۲ . همان، ص۳۳۷.
۱۳ . همان، ص۳۳۹.
۱۴. همان، ص۳۳۶.
۱۵. همان.
