قرآن کریم، کتاب هدایت است که از طرف خداوند متعال، به توسط جبرئیل، بر پیامبر نازل گشت. همان گونه که می دانید دو نوع نزول داشته است: 1. نزول تدریجی 2. نزول دفعی؛ که نزول تدریجی قرآن در مدت 23 سال بوده است. حال باید دید که «آیا کتاب های تورات و انجیل نیز دو نوع نزول داشته اند؟»
یعنی آیا مانند قرآن یک نزول تدریجی و دیگر بار نزول دفعی و یکباره داشته اند یا خیر؟
بین علمای اسلام چه شیعه و چه
عامه مشهور است قائلند که تورات و انجیل فقط یک نزول داشته اند و آن هم نزول یکباره و دفعی.
در این نوشتار ادله این قول و نقل آراء اندیشمندان اسلامی را بیان می نمائیم:
1. مهمترین دلیل در این مسئله که مفسرین بر آن تکیه می نمایند، آیه 32 سوره فرقان می باشد: «و قال الذین کفروا لولا نزل علیه القران جمله واحده کذلک لنبثت به فوادک و رتلناه ترتیلا؛»[1] و «کافران گفتند: «چرا قرآن یکجا بر او نازل نمی شود؟ این به خاطر آن است که قلب تو را به وسیله آن محکم داریم و (از این رو) آن را بتدریج بر تو خواندیم.»
عموم مفسرین در این رابطه می نویسند: منظور از سؤال در آیه شریفه این است که چرا قرآن مانند کتاب های تورات و انجیل یکباره نازل نگردید؟ در پاسخ به این اعتراض، قرآن آن را رد نمی کند، بلکه در این مورد سکوت نموده و صرفاً به بیان نزول تدریجی قرآن می پردازد.
مرحوم طبرسی در تفسیر گرانسنگ جوامع الجامع در تفسیر این آیه می فرماید: تورات و انجیل و زبور یکباره نازل شده بود.[2]
شیخ مفید در کتاب الاختصاص حدیثی بدین مضمون نقل می نماید که حضرت رسول _ صلّی الله علیه و آله _ می فرماید: تورات و انجیل و زبور جملگی در الواح و اوراق نازل شدند.[3] که این معنا، همان بیان نزول دفعی این کتب می باشد.
و مرحوم علامه در تفسیر آیه ذکر شده جهت تأیید مطلب ذکر شده بیانی دارند که ترجمه آن این است:
آن دو کتاب به صورت لوحی نوشته شده نازل شدند، بر خلاف قرآن که اصلاً از مقوله کاغذ و خط نبوده بلکه از مقوله صدا و مسموعات بوده است و معلوم است که کتابی که به این طریق وحی می شود، تدریجی بودن را لازم دارد چون باید کلمه کلمه خوانده و شنیده شود.
ابن کثیر که از مفسران اهل سنت است در تفسیر خود، این گونه می نویسد که: کتاب تورات و انجیل نزول دفعی داشتند.[4]
اما بخش دوم سؤال این است که: زبان این دو (تورات و انجیل) چه بوده است؟
برای روشن شدن جواب، بیان مقدمه ای لازم است و آن این که:
کتاب مقدس، عنوان کتابی است که در آن تورات و انجیل را گرد آورده اند و به دو قسمت تقسیم می شود: عهد قدیم و عهد جدید. عهد قدیم شامل تورات و چند کتاب دیگر است و امّا عهد جدید، مخصوص مسیحیان است که همان انجیل می باشد.
نکته بعدی که حائز اهمیت است، این است که بنا به تأکید قرأن در آیه چهارم سوره ابراهیم، خدا تمام پیامبران را به زبان قومشان فرستاده است و به طور طبیعی کتاب های آسمانی آنها هم به زبان همان قوم بر آنها نازل می شده است مثل قرآن که به زبان عربی نازل شد و لذا زبان اصلی تورات و انجیل اصلی نیز به زبان قوم خود می باشد؛ که با توجه به این که تورات وانجیل اصلی از بین رفته اند نمی توان در باره زبان آنهاابراز نظر قطعی کرد و حتی در باره عنوان زبان اصلی تورات وانجیل هایی که بسیار بعد از حضرت موسی و حضرت عیسی –علیهما السلام- توسط دیگران نوشته شده اند نیز نمی توان نظر راسخی اعلام کرد . بنا بر این به نقل قول بعضی از نویسندگان بسنده می شود:
فلیسین شاله می نویسد: تورات کلمه عبری و به معنی هدایت می باشد.[5] یادآور می شویم که او معتقدند است که بعضی از بخش های کتب عهد قدیم به زبان آرامی و بقیه به زبان عبری می باشد.[6]
ایشان در مورد کتاب عهد جدید که همان انجیل می باشد این طور نوشته است:
کتاب عهد جدید به زبان یونانی معمولی نوشته شده است و دارای عبارات و کلماتی به زبان آرامی است.[7]
و ویل دورانت، در کتاب خود یعنی تاریخ تمدن، آنجا که در مورد اناجیل صحبت به میان آورده است بدین گونه ذکر کرده است که:
اصل آنها (اناجیل) به زبان یونانی عامیانه «کونیه» نوشته شده است و از لحاظ دستور زبان یا از جهت ادبی نمونه های کامل نیستند.[8]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ تمدن، ویل دورانت.
2. تاریخ مختصر ادیان بزرگ، فلیسین شاله.
3. تاریخ مردم اسرائیل، ارنست رنان.
4. مبانی مسیحیت، ارنست رنان.
5. مقدمه در بررسی کتاب عهد جدید، ماری ژوزف لاگرانژ.
6. تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ذیل آیه 32 سوره فرقان.
7. مجمع البیان و جوامع الجامع، علامه طبرسی، ذیل آیه 32 سوره فرقان.
8. فتح القدیر، الشوکانی، ج 1، ص 312، ناشر: عالم الکتاب.
پی نوشت ها:
[1] . فرقان/ 32.
[2] . طبرسی، کتاب جوامع الجامع، چاپ سنگی، ص 323.
[3] . مفید، الاختصاص، تحقیق علی اکبر غفاری، نشر جامعه مدرسین، ص 44.
[4] . ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، ج 3.
[5] . فلیسین شاله، همان، ص 272. البته در کتاب آشنایی با ادیان بزرگ تألیف حسین توفیقی صفحه 82 تورات در عبری به معنی قانون ذکر شده است.
[6] . فلیسین شاله، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه دکتر منوچهر خدایار محبی، چاپ تهران، ص 268.
[7] . همان، ص 403.
[8] . ویل دورانت، ترجمه تاریخ تمدن، چاپ صفا و سهند، ج 3، ص 654.