مؤلّف این کتاب شیخ عبدالعلى عروسى حویزى (ابن جمعه) از فقهاى محدّث قرن یازدهم هجرى ـ در گذشته به سال 1112 ه.ق ـ است. این کتاب در عصر اسطوانه هاى حدیث شیعه ـ علّامه مجلسى، ملّامحسن فیض کاشانى، شیخ حرّ عاملى و سیّد هاشم بحرانى ـ نگاشته شده است.
مؤلّف، مجموعه روایات متناسب با مضمون هر آیه و نیز احادیثى که متضمّن تفسیر و توضیحى درباره یکى از آیات قرآن است، ذیل همان آیه نقل کرده و از هرگونه شرح و تفسیر و بیان و توضیحى دورى گزیده است. بدین ترتیب این کتاب، از قرآن و مجموعه اى از روایات تشکیل گشته است. از همین رو نور الثقلین نام گرفته است.
ابن جمعه کوشیده است تمام روایات مرتبط با موضوع را بدون هیچ گونه گزینش و حذفى بیان نماید.
قبل از ذکر هر روایت، شماره روایت، نام کتاب مرجع و سند کامل حدیث بیان شده است و احادیث مربوط به فضیلت هر سوره نیز در آغاز همان سوره آمده است.
عمده ترین ویژگى این مجموعه جمع بین آیات و روایات است که در فهم معارف قرآنى بسیار لازم است. تنوّع موضوعات طرح شده هماهنگ با مباحث متنوع قرآنى است.
تعداد احادیث این کتاب به 13576 مى رسد. این اثر در پنج جلد با تحقیق آقاى سیّد هاشم رسولى محلاّتى و مقدمه کوتاهى از مرحوم علّامه طباطبایى توسط انتشارات اسماعلیان قم به چاپ رسیده است.
لازم به ذکر است که نزدیک به 3/2 روایات موجود در نورالثقلین دقیقاً مانند روایات تفسیر کنزالدقائق است. برخى معتقدند روایات مشابه این دو کتاب از روى هم، رونویسى شده است امّا کدامیک رونویسى کرده اند معلوم نیست.
سایت دارالحدیث