دوران ظهور، دوران اجرای کامل احکام و مقررات دین اسلام در ابعاد گوناگون زندگی انسانی است. در آن روزگار وضعیت فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی مردم و جامعه بر اساس ارزش‌ها شکل گرفته، و هنجار‌ها در جامعه نهادینه می‌شود؛ امنیت، همه جا را فرا گرفته، نیازهای گوناگون مردم به درستی تأمین می‌‎شود؛ با رشد عقول، نگاه مردم به دنیا تغییر می‌کند و آن را مقدمه سعادت آخرت قرار می‌دهند. با از بین رفتن کینه‎ها و رذایل، برادری، تعاون، صفا، صداقت و شیرینی، خود را به کام انسان‌ها می‌‎چشاند. طبیعی است که در این زندگی، مرافعه، خصومت و تقابل، به تعامل تبدیل می‌شود.
در روایات آمده است:
ولو قد قام قائمنا… لذهبت الشحناء من قلوب العباد.
هنگام قیام قائم، کنیه‌ها از دل‌های بندگان، می‌رود.[۱]

بررسی روایات مربوط به سیره و روش امام مهدی علیه‌السلام حاکی از هماهنگی سنت آن حضرت با سنت سایر اهل بیت علیهم‌السلام است.
از پیامبر شده است که فرمود:

سنته سنتی یقیم الناس علی ملتی و شریعتی و یدعوهم الی کتاب ربی عزوجل
سنت او، سنت من است. مردم را بر دین و آیین من به ‎پا خواهد داشت و آنان را به کتاب پروردگارم دعوت می‌‎کند.[۲]

از امام صادق علیه‌السلام نیز آمده است:
ان قائمنا اهل البیت اذا قام لبس ثیاب علی و سار بسیره علی
همانا قائم ما اهل بیت، هنگامی قیام کند، [همچون] لباس علی می‌‎پوشد و به سیره علی عمل می‌‎کند.[۳]

در حدیث دیگری از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که فرمود:
إِذَا قام قائمُ آل محمدٍ حکم بحکم داود و سلیمان لا یسأل الناس بینه
هنگامی که قائم آل‌محمد، قیام کند به [مانند] حکم کردن داوود و سلیمان حکم می‌‎کند؛ [یعنی] بینه و گواه از مردم نمی‌‎خواهد.[۴]

البته این روایات متعدد است. با توجه به سیره آن بزرگواران و تاریخ زندگی ایشان، روشن می‌‎شود که حرکت حکومتی ایشان بر اساس دستورات خداوند می‌‎باشد. خداوند برای رسیدن به اهداف، از جمله قضاوت عادلانه و دادن حق به صاحبش، راه و روشی قرار داده است که منطبق بر عقل و فطرت انسانی نیز می‌‎باشد. البته انبیا و اولیای خدا در مواردی که صلاح باشد از خارق عادت و علم ویژه خود نیز بهره می‌‎برند؛‌‌ همان‌گونه که قضاوت‎های حیرت‌انگیز امام علی علیه‌السلام یا حضرت داوود علیه السلام در کتاب‎ها ذکر شده است.

بنابراین، می‌‎توان نتیجه گرفت قضاوت‌های امام عصر در زمان ظهور، به‌‌ همان روشی است که در دین به آنها امر شده است. البته با توجه به این مطلب که آن حضرت در برخی موارد و بر اساس شرایط، از علم ویژه و خرق عادت نیز بهره خواهد برد.
این نکته مهم است که روند دادرسی، قضاوت، صدور حکم و اجرای احکام به‌گونه‎ای است که حق هر کسی حتماً به وی می‌‎رسد و خطا و اشتباه در آن راه ندارد، حتی اگر خطایی صورت گرفت، به علت حضور ظاهری امام معصوم و امکان دسترسی به او، اشتباه جبران می‌‎شود.
گفتنی است قضاوت در زمان ظهور، فقط توسط امام عصر صورت نمی‌گیرد، بلکه نمایندگان آن حضرت نیز در مناطق مختلف به این امر مشغول خواهند بود. شاید عدم استفاده از راه‎های عادی قضاوت و استفاده از خرق عادت و علم ویژه، تنها از خصایص امام مهدی علیه‌السلام باشد.
پی‎نوشت‎ها
۱. خصال، شیخ صدوق، ج2، ص ۶۲۶.
۲. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۱، ص۷۳.
۳. کافی، کلینی، ج۱، ص۴۱۱، ح۴.
۴. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۲۰، ح۲۴.