در پاسخ باید گفت، انسان به عنوان اشرف مخلوقات می تواند بالاترین و کامل ترین آگاهی را نسبت به جهان داشته باشد و یا بکوشد که بدست آورد. و این از دو راه میسور خواهد بود، راه اول شناخت و معرفت و درک شهودی است که نصیب انسان کامل می شود و انبیاء و اولیاء الهی از طریق علم غیبی و معرفت شهودی به همه اسرار عالم و آدم آگاهی دارند و ریز ترین پدیده هارا می دانند و به آن ها و همه اسرار هستی آگاهی دارند، امام خمینی درباره احاطه علمی انسان کامل می گوید: برای انبیاء و اوصیاء مقام شامخی است از روحانیت و به آن مقام احاطه علمی قیّومی دارند به جمیع ذرات کائنات و بالجمله چون انسان های کامل، احاطه علمی به همه عوالم غیبی و ملکوتی دارند لذا از همه جزئیات آنها آگاه اند.[1] و همچنین در قرآن کریم خداوند فرمود: «و علّم آدم الاسماء کلّها»[2] مراد از اسماء در این آیه هرچه باشد، قدر متقین این است که این علم و آگاهی انسان کامل، نسبت به حقایق عالم هستی است و خداوند حقایق عوالم وجود را در واقع به انسان کامل تعلیم داده   و او را از آن آگاه ساخته است.[3] بنابراین گرچه عالم هستی بسیار عظیم و گسترده است اما انسان کامل به دلیل عظمت خاص خود بر همه عوالم وجود احاطه علمی دارد و آن را می داند و اسرار عوالم هستی را درک می کند. از این رو بایدگفت که انسان کامل نه تنها سهمش از شناخت عالم و جهان خلقت اندک نیست بلکه احاطه علمی کامل بر جهان دارد.
راه دیگر برای شناخت جهان همان راه عمومی است که بشر با پیشرفت های شگفت انگیز خود بسیاری از پدیده های عالم را تاکنون شناخته است، گرچه مجهولات بشر نسبت به عالم اصلاً قابل مقایسه با آنچه تاکنون شناخته است نیست اما به هر حال بشر پیوسته در حال پیش رفت به سوی درک و شناخت جهان هستی است.
بنابراین از این منظر هم باز هم می توان گفت: گرچه جهان بزرگ است اما بشر نیز در حال پیش روی به سوی شناخت این جهان بزرگ است.
پس انسان کامل نه همه انسان ها توانایی احاطه ی علمی به جزئیات جهان را دارد البته نباید از نظر دور داشت که انسان توان شناخت حقیقت پروردگار عالم را ندارد و تنها می تواند جلوه هایی از این حقیقت را با توجه به توان و سعه ی وجودی خود بشناسد علت این عدم توانایی آن است که ظرفیت وجودی انسان محدود است و باید گفت که کیفیت و کمیت علم و آگاهی تابع ظرفیت وجودی شخص عالم است اگرچه انسان اشرف موجودات است و می تواند با فعلیت بخشی به استعدادهای خود بر همه ی موجودات پیشی بگیرد و ظرفیت وجودی خود را ازآن ها برتر نماید و در نتیجه بر جزئیات همه ی عالم علم پیدا کند اما نسبت به ساحت ربوبی این ظرفیت انسان بسیار محدود است و تنها در حوزه ی ظرفیت خود توانایی شناخت حضرت حق را دارد.  بنا بر این می توان گفت انسان کامل این توانایی را دارد که از همه اسرار این عالم آگاه شده و به اسرار هستی پی برده وراز ورمز خلقت را بشنا سد، نه همه انسان ها.

معرفی منبع جهت مطالعه بیشتر:
1. آموزش فلسفه، استاد مصباح یزدی.

پی نوشت ها:
[1] . موسوی خمینی، سید روح الله، امامت و انسان کامل، نشر مؤسسه آثار امام، 1381ش، ص176 ـ 178.
[2] . بقره/ 3.
[3] . جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، نشر مرکز اسراء، 1380ش، ج3، ص207.