«شهادت مرگی است که انسان با توجه به خطرات احتمالی یا ظنی یا یقینی فقط به خاطر هدفی مقدس و انسانی و به تعبیر قرآن فی سبیل الله از آن استقبال کنند»[1]. لذا به کسی که در راه خدا کشته می شود شهید گفته می شود.[2] گاهی نیز مراد از شهید کسی است که در میدان نبرد به هنگام جهاد به امر امام یا نائب خاص او کشته شود یا کسی که در میدان نبرد به هنگام دفاع از اصل اسلام (و سرزمین اسلامی) کشته شود. که این تعریف مصداق های راه خدا را روشن می کند. چنین کسی به شرطی که روحش در معرکه نبرد خارج شود نیاز به غسل و کفن ندارد.[3] چون اطاعت از امام و نائب خاص او به حکم «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الأمر منکم»[4] واجب است و نیز چون دفاع از اسلام و سرزمینهای اسلامی واجب است؛[5] لذا عمل به واجبات و دستورات الهی مصداق فی سبیل الله است و جنگیدن در چنین مواردی جنگیدن در راه خدا است و طبق تعریف کسی که در راه خدا بجنگد و کشته شود شهید است.
پس صدق نام شهید مشروط بر جان دادن در راه کشور خاصی  نیست،  بلکه هر کسی که در دفاع از سرزمین اسلامی در راه خدا جانش را تقدیم کند شهید است. سرزمین اسلامی منحصر به ایران نیست و تمام مسلمانان نیز در ایران زندگی نمی کنند. اما افرادی که در سایر کشورها برای دفاع از کشورشان کشته می شوند باید گفت سایر کشورها دو جورند: یا کشور، اسلامی است یا غیر اسلامی. اگر کشور، اسلامی است و سرزمین های آن مورد تجاوز دشمنی قرار گرفت که از او نسبت به اسلام و جامعه اسلامی بیمناک باشیم باید به هر وسیله ممکن دفاع کنیم و اگر کشته شویم شهیدیم.[6] اما اگر کشور، غیر اسلامی بود و فرد غیر مسلمان در دفاع از کشورش جنگید و کشته شد، دو صورت دارد: الف) یا فرد غیر مسلمان به خدا و قیامت اعتقاد دارد و دفاع از کشورش را به دستور خدا و به خاطر او انجام می دهد. ب) یا چنین نیست بلکه یا به خدا و قیامت اعتقاد ندارد یا اعتقاد دارد ولی دفاع را به خاطر خدا انجام نمی دهد بلکه مثلاً برای شهرت و محبوبیت مردم انجام می دهد. اگر صورت دوم باشد امید ثواب برای او نمی رود.[7] چون شرط ثواب، ایمان و عمل صالح است.
اما اگر صورت اول باشد، غیر مسلمانی که به خدا و قیامت اعتقاد دارد مثل یهود و نصاری چون به خدا اعتقاد دارد مصداق کسی است که ایمان به خدا و قیامت دارد و چون دفاع را _ واقعاً دفاع باشد نه آن که متجاوز باشند مثل اسرائیل _ به خاطر خدا انجام می دهد مصداق کسی است که عمل صالح انجام می دهد. چنین کسی اگر در زمان پیامبر خود از سرزمین خود دفاع می کرد و کشته می شد قطعاً اجر و پاداش داشت چون طبق تفسیر آیه 62، سوره بقره که می گوید: «کسانی که ایمان آوردند (مسلمانان) و یهود و نصاری و صائبان آنها که ایمان به خدا و روز رستاخیز آورده اند و ایمان و عمل صالح انجام داده اند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است». مؤمنین به خدا و قیامت در زمان پیامبر خود، که عمل صالح انجام دهند مستحق پاداش می باشند, البته شرطش ضمن ایمان به خدا و قیامت، ایمان به پیامبر زمان خود می باشد.[8] اما کسی که در زمان ما به پیامبر اسلام ایمان نیاورده است و فقط ایمان به خدا و قیامت دارد، ممکن است تحت شرایطی اگر عمل صالح انجام دهد، که در مورد بحث ما، دفاع از کشور و کشته شدن در این راه باشد، به پاداش الهی برسد.[9] مثل این که اصلاً اسم پیامبر اسلام و دین اسلام به گوشش نخورده باشد یا اگر خورده باشد واقعاً برایش ثابت نشده باشد که حضرت محمّد _ صلّی الله علیه و آله _ همان پیامبر موعود در دین آنها می باشد. در این صورت امکان ثواب برای او هست.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. عدل الهی، شهید مرتضی مطهری، دفتر انتشارات اسلامی، 1361 ش، فصل 8، عمل خیر از غیر مسلمان.
2. تسنیم، ج5، آیت الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء.

پی نوشت ها:
[1] . مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی به ضمیمه شهید، چ 10، 1368 ش، ص 84.
[2] . الزبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، المکتبه الحیاه، ج 2، ص 391.
[3] . امام خمینی (ره)، تحریر الوسیله، مؤسسه اسماعیلیان، چ 3، 1400 ق، ج 1، ص 66.
[4] . نساء/ 59.
[5] . امام خمینی (ره)، تحریر الوسیله، ج 1، ص 485.
[6] . همان.
[7] . مطهری، مرتضی، عدل الهی، دفتر انتشارات اسلامی، 1361 ش، ص 310.
[8] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چاپ 38، ج 1، ص 284.
[9] . مطهری، مرتضی، عدل الهی، ص 310.