خداوند در قر آن کریم می فرماید : کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند به زودی آنها را وارد باغهایی خواهیم کرد که در زیر آنها رودها جاری میباشد. آنها همیشه در آن خواهند بود، این وعده حق الهی است… .[1] بر اساس این آیه کریمه انسانی که به موجب داشتن ایمان وانجام اعمال نیک وصالح لیاقت وشایستگی ورود به بهشت را پیدا می کند همین ورود به بهشت کافی خواهدبود که همیشه در آن بماند. زیرا انسان پس از ورود به بهشت از آن خارج نمی شود تا ما نگران باشیم و به دنبال عملی بگردیم که ما را دائماً در بهشت نگه دارد. بلکه هر عملی که ما را وارد بهشت کند همان عمل ما را در بهشت دائماً نگه خواهد داشت ،بنا بر این جاودانه ماندن در بهشت نیاز به عمل خاصی ندارد.
ازاین نکته نیز نباید غافل بود که یک انسان با انجام دادن چند عمل بهشتی نمی شود. بلکه برای انسان یک سری کارها واجب و یک سری کارها حرام است یعنی باید بعضی کارها را حتماً انجام دهد و بعضی دیگر را حتماً ترک کند. وظیفه او انجام واجبات و ترک محرمات است که اگر چنین نکرد از مسیر اطاعت و بندگی خدا خارج شده و مرتکب عصیان شده است[2]. خداوند نیز در قرآن در انجا که پاداش را بیان میکند میگوید: کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند.[3] نمیگوید یک عمل صالح یا دو تا، باید همه اعمال صالح را که مکلف به انجام آنها است انجام دهد. بنابراین با انجام یک کار خوب و ترک سایر واجبات نمیتوان به بهشت رفت خداوند در مورد کسانی که اعمال صالح و ناصالح را با هم انجام دادهاند میگوید: و گروهی دیگر به گناهان خود اعتراف کردند و اعمال صالح و ناصالحی را به هم آمیختند امید میرود که خداوند توبه آنها را بپذیرد خداوند غفور و رحیم است.»[4] که از این آیه میفهمیم انجام اعمال صالح که در کنارش اعمال ناصالح را هم آورده باشیم به تنهایی کافی نیست بلکه به خاطر اعمال ناصالح مان مرتکب گناه شدهایم حالا که گناه کردهایم اگر توبه کنیم خداوند انشاءالله توبه ما را میپذیرد و چنین امیدی به پذیرش توبه وجود دارد.
و نیز باید انجام وظایفش را ـ انجام واجبات و ترک محرمات ـ در تمام مدت تکلیف یعنی از دوران بلوغ تا پایان عمر تداوم بخشد چون هر زمان که وظیفهاش را انجام ندهد مرتکب گناه شده و از خط اطاعت خارج شده است بنابراین باید اولاً همه وظایف را انجام داد آن هم در تمام مدت تکلیف در این صورت است که در زمره کسانی قرار میگیریم که ایمان آورده و اعمال صالح (همه اعمال صالح را) انجام دادهاند و باید به پاداش الهی که بهشت باشد امیدوار بود.
در آخر باید گفت بعض اعمال هست که از طرف معصومین ـ علیهم السلام ـ پاداش آنها بهشت اعلام شده است مثلاً امام رضا ـ علیه السّلام ـ فرمودهاند: « هر کسی که فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) را زیارت کند بهشت برای اوست.»[5] ما اگر چنین اعمالی را انجام دادیم چون معصومین گفتهاند به پاداش آن که بهشت باشد اطمینان داریم ولی این دلیل نمیشود که فکر کنیم هر کار خلافی را خواستیم میتوانیم مرتکب شویم. چون ممکن است کار خلاف ما عمل ما را که پاداشش بهشت بود از بین ببرد در نتیجه به پاداش آن نرسیم و این گونه روایت که کم هم نیست بدان معنا است که اگر تمام شرائط همراه آن عمل باشد و موانعی همچون گناه صورت نگیرد استحقاق بهشت را برای عامل آن خواهد داشت خلاصه تا انسان در دنیاست در معرض امتحانها است و نمیتواند به چیزی مطمئن شود و خیالش راحت شود که بهشتی است.
بلکه همیشه باید بین خوف و رجاء باشد خوف از این که نکند اعمال با شرائط صورت نگرفته است و مورد پذیرش پروردگار قرار نگیرد و رجاء و امید نسبت به رحمت الهی و این که او نسبت به مؤمنین رحیم و غفور است و از لغزش ها می گذرد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منازل الآخره، شیخ عباس قمی.
2. چهل حدیث، حدیث چهارده، امام خمینی (ره).
پی نوشت ها:
[1] . نساء/ 22.
[2] . ر. ک: راغب اصفهانی، معجم مفرد الفاظ قرآن، المکتبه الرضویه، 1392، ص 349.
[3] . ر. ک: از باب نمونه به: بروج/ 11، توبه/ 102.
[4] . ر. ک: به همه آیاتی که ایمان و اعمال صالح را در کنار هم قرار میدهد و بعد پاداش بهشت را بیان میکند مثل نساء/ 122.
[5] . محدث قمی، سفینه البحار، چاپ اسوه، ج7، ص 125.