در ابتدا توجّه به این نکته لازم است که:
آخرت هر انسانی، بازتاب دنیای اوست و آن چه در مواقف آخرت مشاهده می‌کند و هر پاداش و کیفری که به او می‌رسد عکس العمل عقاید، افکار، اخلاق، گفتار و رفتار دنیای اوست و گذشتن از صراط آخرت نیز برای هر انسان، وابسته به این است که در دنیا، راه زندگی را چگونه پیموده و در ایّام عمر، چه صراطی را طی کرده است. کسی که در این جهان مسیرش صراط مستقیم انسانیّت بوده  او صراط قیامت را به آسانی می‌پیماید و به سعادت ابدی نائل می‌گردد و امّا کسی که در این عالم راه زندگی را ترک گفته، به انحراف و کج روی گرائیده و به خلق و خوی درندگان متخلّق شده است نمی‌تواند از صراط قیامت بگذرد و ناچار سقوط خواهد کرد.[1] با توجه به نکته فوق، صراط آخرت برای افراد با ایمان و با تقوا پهن‌تر نمی‌شود بلکه چون درجات ایمان این افراد در این دنیا و قدرت تصمیم گیری ایشان در انجام واجبات و دوری از محرّمات متفاوت بوده است در قیامت نیز عبورشان از صراط متفاوت خواهد بود بعضی آن را با تندی و در کمال سرعت طی می‌کنند و بعضی با تأنّی و کندی.
در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌خوانیم:
« مردم در عبور از صراط گروه‌های مختلفی هستند صراطی که رقیق‌تر از مو و تیز‌تر از شمشیر است. بعضی مانند
برق گذر می‌کنند، بعضی مثل اسب دونده می‌گذرند، بعضی با دست‌ها و زانو‌ها می‌روند، بعضی راه را با دو پا طی
می‌کنند و بعضی به صراط آویخته‌اند گاهی گوشه‌هایی‌ از بدنشان را آتش می‌گیرد.[2]»
انسان متقی و مؤمنی که کاملا به وظایف دینی خود عمل می کند هرگاه در میدان گناه قرار می گیرد به سرعت خود را نجات داده و از مسیر گناه گریزان است بخلاف انسانی که از ایمان محکم و استواری برخوردار نیست این چنین انسانی با وسوسه بسیار گاه تا نزدیکی گناه هم پیش می رود ولی به سبب وجود ایمان در قلبش با سختی بسیار و بر خلاف تمایل درونی گناه را ترک می کند بین این دو مؤمن خیلی فرق است. اولی به سرعت از گناه گذشت بدون این که تمایلی هم داشته باشد تجسم همین رفتار او در قیامت با سرعت گذشتن از پل صراط است و دومی که با سختی از گناه دست کشیده  است از صراط می گذرد ولی با تأنی و افتان و خیزان.
پس  کیفیت گذر از صراط در قیامت ارتباط مستقیم با عملکرد ما در دنیا دارد که چگونه به وظایف دین عمل کرده ایم.
در واقع صراط آخرت بازتاب و نتیجه کیفیت رفتار انسان در مواجه شدن با واجبات و محرّمات الهی در این دنیاست   به هر مقدار انسان در اثر تقوا قوی‌تر، راحت‌تر و سریعتر از گناه صرف نظر کند و خود را به معصیت آلوده نسازد در آخرت نیز، بازتاب این عمل، گذشتن سریع و برق آسا از پل صراط می‌شود. ولی اگر در اثر ضعف ایمان و تقوا، نتواند در مقابل گناهان مقاومت کند و در ورطه گناه بیفتد در آخرت نیز از پل صراط نمی‌تواند بگذرد و در آتش جهنّم سقوط خواهد کرد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. معاد، گفتار فلسفی، ج3، بخش صراط.
2. تفسیر نمونه، آیه الله ناصر مکارم شیرازی و همکاران، جلدهای، 13، ص 119 و 26 ص458 و 13 ص 117.
3. معاد در قرآن، ج5، آیت الله جوادی آملی.
4. معاد، آیت الله دستغیب.

پی نوشت ها:
[1] . معاد، گفتار فلسفی، ج3، صص 189 و 188.
[2] . امالی صدوق، کتاب فروشی اسلامیّه، مجلس 33، ح 4، ص177.