نویسنده: آیت الله سید محمد حسن میرجهانی(ره)

دو سال پیش از مردن و به درک رفتن معاویه، حضرت امام ابی عبدالله الحسین(ع) و عبدالله بن عباس و عبدالله بن جعفر با جمیع مردان و زنان بنی هاشم و موالی و خدم و حشم و دوستان و شیعیان که در مدینه بودند و کسانی که در سایر ولایات دیگر مخفی بودند و ایشان را می شناختند، همه آنها را احضار فرمود. چون به مکه رسیدند و در منی جمع شدند -و جمعیّت آنها از هزار نفر بیشتر بود و اکثر از ایشان از تابعان و اولاد صحابه بودند-، در خیمه آن حضرت جمع شدند و آن حضرت از جا بلند شد و خطبه ای در کمال فصاحت و بلاغت انشاء فرمود و پس حمد و ثنای الهی و صلوات بر رسول خدا(ص) فرمود:
«می دانید که این شخص طاغی ملعون، نسبت به ما و شیعیان ما چه کرد و همه شماها دیدید و شنیدید و دانستید، و حال می ترسم این دین جدِّ من که به شمشیر پدرم برپا شد از دست بِدَر رود و کوشش رسول خدا(ص) و پدرم علی مرتضی ضایع شود.
می خواهم شما را یادآوری کنم، آنچه را که از جدم شنیده ام به جهت شما بیان کنم. اگر دروغ گفتم، مرا تکذیب کنید و اگر راست گفتم، تصدیق کنید، اما پنهان کنید و به شهرهای خود متفرق شوید و در قبیله ها و ولایت ها، اگر به او اطمینان دارید و از او ایمن هستید و محلّ وثوق و اعتماد شما است، دعوت کنید و در این امر مسامحه و سهل انگاری نکنید، که من اثری بد در آن می بینم و نزدیک است که بالمرّه اسمی از دین و مسلمانان نخواهد ماند».(1)
و پس از این وصیّت و نصیحتی که فرمود شروع به سخن گفتن کرد و فرمود:
«انشدکم الله! هل تعلمون ان علی بن ابیطالب کان اخا رسول الله حین اخا بین اصحابه فاخا بینه و بین نفسه و قال: أنت أخی و أنا أخوک فی الدنیا و الاخره؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: انشدکم بالله! هل تعلمون ان رسول الله اشتری موضع مسجده و منازله فابتناه، ثم ابتنی فیه عشره منازل تسعه له و جعل عاشرها فی وسطها لابی، ثم سد کل باب شارع إلی مسجد غیر بابه، فتکلم فی ذلک من تکلم، فقال: ما أنا سددت و فتحت، و لکن الله أمرنی بسدّ ابوابکم و فتح بابه، ثم نهی الناس أن ینام فی المسجد غیره، و کان یجنب فی المسجد، و منزله فی منزل رسول الله، فولّد رسول الله فیه اولاد؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: أفتعلمون أن عمر بن الخطاب حرص علی کوّه قدر عینیه من منزله إلی المسجد، فابی علیه، ثم خطب قال: إن الله أمرنی أن إبنی مسجداً طاهراً لا یسکنه و غیر أخی و ابنیه؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: انشدکم الله! ان رسول الله نصبه یوم غدیر خمّ، فنادی له بالولایه و قال: فلیبلغ الشاهد الغائب؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: انشدکم! اتعلمون ان رسول الله قال له فی غزوه تبوک: أنت منی بمنزله هارون من موسی و أنت مولی کل مؤمن و مؤمنه؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: انشدکم الله! أتعلمون ان رسول الله حین دعا النصاری من أهل نجران إلی المباهله لم یأت الا به و صاحبته و بنیه؟‌ قالوا: اللهم نعم.
قال:‌ انشدکم الله! انه دفع إلیه اللّواء یوم خیبر، ثم قال: لا دفعها إلی رجل یحبه الله و رسوله و یحب الله و رسوله کرّار و غیر فرّار یفتحها الله علی یدیه؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: أتعلمون ان رسول الله لم ینزل به شدیده قطّ الّا قدّمه لها ثقه به و لم یدعه باسمه قطّ الّا یقول: یا أخی و ادعوا إلی أخی؟ قالوا‌: اللهم نعم.
قال: أتعلمون ان رسول الله قضی بینه و بین جعفر و زید، فقال: یا علی أنت منی و أنا منک و أنت ولیّ کل مؤمن من بعدی؟ قالوا: اللهم نعم.
قال:‌ أتعلمون ان رسول الله فضله علی جعفر و حمزه حین قال لفاطمه:‌ زوجک خیراً أهل بیتی أقدمهم سلماً، و أعظمهم حلماً، و أکبرهم علماً؟ قالوا: اللهم نعم.
قال:‌ أتعلمون انه کان له من رسول الله کل یوم خلوه و کل لیله دخله إذا سئله اعطاه و إذا سکت ابتدأه؟ قالوا: اللهم نعم.
قال:‌أتعلمون ان رسول الله قال: أنا سید ولد آدم و اخی علی سید العرب و فاطمه سیده نساء أهل الجنه، و الحسن و الحسین ابنای سیدا شباب أهل الجنه؟ قالوا‌: اللهم نعم.
قال: أتعلمون ان رسول الله أمره بغسله و أخبره ان جبرئیل بعینه؟ قالوا: اللهم نعم.
قال: أتعلمون ان رسول الله قال فی خطبته خطبها: ان قد ترکت فیکم الثقلین کتاب الله و اهل بیتی، فتمسکوا بهما لن تضلوا؟ قالوا: اللهم نعم».(2)
(پس حضرت یادآوری فرمود ایشان را و گفت: قسم می دهم شما را به خدا! آیا می دانید که علی بن ابی طالب برادر و رسول خدا بود. زمانی که عقد برادری در میان اصحاب خود بست، میان او و میان خود عقد برادری بست و فرمود: تو برادر منی و من برادر توام در دنیا و آخرت؟ گفتند: خدا را شاهد می گیریم آری.
فرمود: شما را به خدا قسم می دهم! آیا می دانید که رسول خدا زمین مسجد و منزل های خود را خرید و آن را بنا کرد، و خانه های خود را بنا نمود. و آنها ده خانه بود. نُه از آن خانه ها را برای خود قرار داد و خانه دهم را که در میان آنها بود، برای پدرم اختصاص داد و راههای هر دری که در آن باز می شد مسدود کرد، غیر از درب خانه پدرم را، و بعضی در باب سدّ کردن درهایشان سخن گفتند، پس فرمود: من با اراده خود درها را بسته و باز نکردم، ولیکن خدا به من امر فرمود که همه درها را مسدود کنم و در خانه او -یعنی: علی- را باز گذارم، گفتند: آری به خدا سوگند. پس نهی فرمود مردمان را از اینکه در مسجد بخوابند غیر از علی که او در مسجد و منزل خود جنب می شد و همچنین در منزل رسول خدا و اولاد رسول خدا در همانجا به وجود آورد؟ گفتند: آری به خدا سوگند.
فرمود: آیا می دانید که عمر پسر خطّاب حریص شد که روزنه ای در مسجد باز کند از خانه خود به قدر دو چشم خود و پیغمبر ابا کرد بر او و نپذیرفت. پس به او خطاب کرد و گفت: خدا امر فرمود مرا که مسجدی بنا کنم که پاک و طاهر باشد که در آن ساکن نشود کسی غیر از خودم و غیر از برادرم و دو پسر او؟ گفتند: آری بخدا سوگند.
فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا می دانید که رسول خدا نصب کرد او -یعنی: علی- را در روز عید غدیر خم. پس ندا کرد برای او به ولایت و فرمود: باید حاضر به غائب برساند؟ گفتند: آری خدا را شاهد می گیرم.
فرمود: شما را به خدا سوگند آیا شما می دانید که رسول خدا در جنگ تبوک به او فرمود: تو از طرف من به منزله هارون هستی از طرف موسی و تو ولیّ هر مؤمن و مؤمنه ای می باشی؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم! آیا می دانید که رسول خدا زمانی که دعوت کرد نصارای نجران را به مباهله،‌ نیاورد کسی را با خود مگر او و فاطمه و دو پسر او؟‌ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: شما را به خدا قسم می دهم! که او -یعنی: رسول خدا- پرچم را به علی داد و فرمود: آن را دادم به مردی که خدا و رسول او را دوست می دارند و او هم خدا و رسول خدا را دوست می دارد و او مکرر حمله کننده است و از دشمن فرار کننده نیست و خدا به دست او فتح می کند؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: قسم می دهم شما را به خدا!‌ آیا می دانید هیچ سختی ای بر او فرود نمی آید هرگز مگر اینکه او -یعنی: علی- را مقدم می داشت برای آن از جهت وثوقی که به او داشت،‌ و هرگز او را به اسم نمی خواند مگر اینکه می گفت: ای برادر! و دعوت کنید برادرم را به سوی من؟ گفتند: آری خدا را شاهد می گیریم. فرمود: رسول خدا حکم فرمود میان او و میان جعفر و زید. پس فرمود: یا علیّ!‌ تو از منی و من از توام و تو ولیّ هر مؤمنی بعد از من؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود:‌ آیا می دانید که رسول خدا(ص) فضیلت می داد او را بر جعفر و حمزه، زمانی که به فاطمه فرمود: شوهر تو بهترین اهل بیت من است. مقدم تر بر همه بود از حیث اسلام و بزرگتر است از حیث حلم و اکبر ایشان است از حیث علم؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: آیا می دانید که رسول خدا هر روز با او خلوت می کرد و هر شب بر او وارد می شد. اگر خواهشی می کرد به او عطا می نمود و هر وقت ساکت بود او ابتداء می فرمود به سخن گفتن؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: آیا می دانید که رسول خدا فرمود: من سید فرزندان آدمم و برادرم علی سیّد عرب است و فاطمه سیّده زنان اهل بهشت است و حسن و حسین دو پسر من، دو سید جوانان اهل بهشتند؟‌ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: آیا می دانید که رسول خدا او را فرمان داده به غسل دادن آن حضرت و به او خبر داد که جبرئیل او را کمک می دهد؟ گفتند: آری خدا شاهد است.
فرمود: آیا می دانید که رسول خدا در آخر خطبه خود، خطبه ای خواند که: من باقی می گذارم در میان شما دو چیز گرانبها را، که آن کتاب خدا و عترت من است که اهل بیت منند. پس این دو را دست آویز خود قرار دهید تا هرگز گمراه نشوید؟ گفتند: آری خدا شاهد است).
اجمالاً در این معنا شده، تمام آیاتی که در فضیلت امیرمؤمنان و اهل بیت او (ع) نازل شده، قرائت فرمود و حاضرین همه تصدیق می نمودند و آنگاه فرمود:
«آیا همه شما شنیده اید که رسول خدا فرمود:
«من زعم انّه یحبّنی و یبغض علیّاً فقد کذب لیس یحبّنی و یبغض علیّاً»
یعنی: (کسی که گمان کند که مرا دوست می دارد و کینه علیّ را دارد، محققاً دروغ می گوید. مرا دوست نمی دارد کسی که کینه علی را دارد).
مردی گفت: یا رسول الله این چگونه باشد که کسی شما را دوست داشته باشد و با علی دشمنی و خصومت کند؟
فرمود:
«لانّه منّی و أنا منه، من أحبه فقد احبّنی، و من أبغضه فقد أبغضنی، و من أبغضنی فقد ابغض الله».
(فرمود: علی من است و منم علیّ. چگونه می شود کسی یک تن را هم دوست باشد و هم دشمن. لذا به این جهت است که آنکه علی را دشمن دارد مرا دشمن دانسته و آنکه مرا دشمن دارد خدا را دشمن داشته).
حاضران همه صداها را بلند کردند و گفتند: یابن رسول الله! ما همگی این سخنان را از رسول خدا شنیدیم. آنگاه از منی متفرق شدند و همه به شنیدن قانع شدند و اثری بر آن مترتّب نشد و حرکت و جنبشی از ایشان روی نداد».(3)
پس نظر به اساسی که معاویه بنیانگذاری و تأسیس کرده بود و دین و شریعت پیغمبر(ص) را منقلب و بنیان باطل خود را در مقابل حق، محکم و استوار داشته بود و به انواع مکرها و حیله ها و تدبیرها و نکراها و شیطنت ها و فریب ها و خدعه های باطل، باطل را به صورت حق و حق را به صورت باطل جلوه داده بود، بطوری که خراب کردن آن اساس و زایل کردن آن خدعه ها و مکرها و حیله ها و ملعنت ها و تزویرها در دل های مردمان رسوخ کرده و اعتقاد استوار و محکمی به آنها حاصل نموده بودند که هیچ علاجی برای آن میسّر نبود، مگر به قبول شهادت و تحمّل مصیبت های بزرگ و ابتلاءات فجیعه ای که کوه ها از شنیدن آن از هم پاشیده.
پس اگر حضرت امام حسین(ع) هم مانند برادر بزرگوارش حضرت مجتبی(ع) در ظاهر احترام و رضایت آنها را رعایت می فرمود، هرچند با او بر حسب ظاهر تظاهر می کردند، آن حضرت را نیز به زهر یا به حیله دیگری می کشتند؛ به نحوی که مردمان باور نکنند که این ظلم و سایر مفاسد دیگر از ایشان به آن حضرت وارد شده، پس در حقیقت عمده اسباب طعن و لعن و بروز کفر و نفاق ایشان که اهل سنت و جماعت از جواب آنها عاجزند و به هیچ وجه قابل توجیه نیست، واقعه کربلا و شهادت حضرت ابی عبدالله الحسین(ع) و اسیری آل الله است، که کفر و زندقه و الحاد یزید پلید و پدرانش و تابعین و یاران آنها از بنی امیّه و بنی مروان را به خوبی ظاهر و آشکار و مسجّل و اثبات می کند، چنانچه این واقعه شهادت آن حضرت و اسارت اهل بیت او و شهر به شهر گردانیدن، به وضع و کیفیّتی که در کتب تواریخ و سیر و مقاتل خاصّه و عامّه نوشته شده است و به نحوی بوده که هیچ کافری بر هم دین و کیش خود وانداشته و ندارد و از زمان آدم خلیفه الله تا قیام قیامت رخ نداده و نخواهد داد و از آن حضرت روی نداده مگر برای احیاء دین الهی و اعلای کلمه توحید و ابقاء نام و شریعت خاتم النبیّن(ص) و برای هدایت نمودن و نجات دادن بندگان خدا از کفر و شرک و جهالت و طغیان و ضلالت.
لهذا وجود باهر الجود حسین(ع) برای یاری کردن دین خدا و حفظ شریعت مقدسه خاتم الانبیاء(ص) -خالصاً لوجه الله- در مقام فناء فی الله و تحصیل بقاء به بقاء الله برآمد و خالی از هر هوا و هوسی، از فرط محبت با خدا، قطع علاقه از تمام ما سوی الله فرمود و در راه دوستی با خدا به تمام معنی از خون و مال و فرزندان و یاران و اهل و عیال خود صرف نظر فرمود و مشمول «من کان لله کان الله له» گردید، چنانچه منسوب با آن حضرت است که در مقام مناجات در پیشگاه الهی عرض کرد:
ترکت الخلق طُرّاً فی هواکا
و ایتمت العیال لکی اراکا
یعنی: (واگذاردم همه مخلوقات را در هوای محبت تو و یتیم کردم همه عیالات خود را).
فلو قطعتنی فی الحب اِرباً
لما حنّ الفؤاد إلی سواکا
(پس اگر مرا در راه محبت قطعه قطعه کنی، هر آینه ناله نمی زند دل به سوی غیر تو).(4)

نکته قابل توجه
عالم جلیل زاهد و ورع آخوند ملا حبیب الله کاشانی -اعلی الله مقامه- در کتاب منتخب قوامیس الدّر از کتاب مرأه المحققین نقل کرده آنچه را که عین عبارتش این است:
«بدان ای طالب راه، که چندین هزار هزار ذرات، یک ذره بیش نبات شود و از چندین هزار هزار نباتات از اشجار و اثمار، اندکی جز حیوان شود، یکی جزء انسان شود و از چندین هزار هزار جزء انسان، یک قطره مَنی شود و از چندین هزار هزار قطره منی، یکی نطفه شود و از چندین هزار هزار نطفه، یکی متولد شود و از چندین هزار هزار متولد، یکی بقا یابد و از چندین هزار بقا یافته،‌ یکی اسلام یابد و از چندین هزار هزار اسلام یافته، یکی ایمان آورد و از چندین هزار هزار مؤمن، یکی طالب شود و از چندین هزار هزار طالب، یکی سالک شود و از چندین هزار سالک، یکی واصل شود و مقصود از این جمله موجودات آن یک شخص باشد و باقی همه طفیل وجود این باشند».
چون این نکته را دانستی بدانکه وجود مقدس حضرت سید الشهداء(ع) مانند جدّ بزرگوار و پدر عالی مقدار و مادر عصمت مدار و برادر ذوالاقتدار خود، همه آن نور واحدی هستند که همه مخلوقات و موجودات علویه و سفلیه همه همه از اشعه آن نور تابناک آفریده شده اند و به طُفیل آن، خلعت وجود پوشانیده، چنانچه علاوه از اخبار و احادیث بسیار، خود آن بزرگوار هنگامی که ولید بن عتبه از جانب یزید، پلید نامه ملعونه او را برای اخذ بیعت به حضرتش عرضه داشت و آن حضرت ابا کرد و شد آنچه شد، به ولید فرمود: ای ولید!
«إنا أهل بیت النبوه و موضع الرساله و مختلف الملائکه، بنا فتح الله و بنا یختم. و یزید رجل فاسق فاجر، شارب الخمر، معلن بالنسق مثلی لا یبایع بمثله ابداً»،(5) تا آخر آنچه فرمود.
یعنی: (ما اهل بیت پیغمبر و جایگاه رسالت و محمل آمد و شد فرشتگانیم. به ما افتتاح خلقت فرمود خدا و به ما پایان می دهد. و یزید مردی است فاسق و فاجر شراب خوار، که آشکارا فسق می کند. مانند منی هرگز بمانند او بیعت نخواهم کرد).

پی نوشت ها :

1-کتاب سلیم بن قیس، ص 787؛ احتجاج، ص 2، ص 296؛ بحارالأنوار، ج 33، ص189.
2-کتاب سلیم بن قیس، ص 790؛ بحارالأنوار، ج 33، ص 182.
3-کتاب سلیم بن قیس، ص 793؛ بحارالأنوار، ج 33، ص 182.
4-زندگی امام حسین(ع)، ص 533.
5-لهوف، ص 22؛ بحارالأنوار، ج 44، ص 324.
منبع: میرجهانی، محمد حسن، (1371)، البکاء للحسین(ع)، در ثواب گریستن و عزاداری یر حضرت سید الشهداء(ع) و وظایف عزاداری، تحقیق روح الله عباسی، قم، نشر رسالت، 1385، چاپ دوم.