الف: خطبه ششم[1]:
این خطبه را حضرت وقتی ایراد فرمودند که طلحه و زبیر نقض بیعت کردند. از آن جناب تقاضا شد که آن دو را تعقیب نکند و با آنها وارد جنگ نشود. حضرت ضمن ردّ تقاضای آنها فرمودند: به خدا سوگند از زمان وفات رسول اکرم تا امروز پیوسته از حق خود محروم و ممنوع شدم و بر کار خویش تنها ایستاده بودم.
(… فو الله ما زلت مدفوعاً عن حق مستأثراً علیَّ منذ قبض الله نبیه ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ حتّی یوم الناس هذا.)
ب: خطبه دوم، فراز 13[2]:
حضرت پس از برگشتن از جنگ صفین خطبه خواندند که در قسمتی از آن فرمودند: آل محمد ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ اساس و پایهء دین و ستون ایمان و یقین هستند، دور افتادگان از راه حق، به آنان رجوع کرده و واماندگان، به ایشان ملحق میشوند و خصائص امامت در آنان جمع و حق ایشان است و بس، وصیت پیامبر وارث بودن از او درباره آنان ثابت است، در این هنگام حق به سوی اهلش برگشته و به جایی که از آن خارج شده بود منتقل گردید.
(…و لهم خصایصُ حقّ الولایه، وفیهم الوصیّه والوراثه الآن اذ رجع الحقّ الی اهله ونقل الی منتقله.)
ج: خطبه سوم، معروف به شقشقیّه[3]:
حضرت علی ـ علیه السلام ـ این خطبه را در جواب ابن عباس فرمودهاند: آگاه باش! سوگند به خدا که پسر ابی قحافه (ابوبکر) خلافت را مانند پیراهنی پوشید و حال آنکه میدانست من برای خلافت مانند قطب آسیاب هستم (این نوعی تشبیه است یعنی همانطور که قطب آسیاب محور سنگ آسیاب است من هم مرکز ثقل خلافت هستم)… دیدم صبر کردن خردمندانه است، صبر کردم در حالی که چشمم را خاشاک و گلویم را استخوان گرفته بود…
(أما و الله لقد تقمّصها ابن ابی فحافه، و انّه لیعم انّ محلّی منها محلّ القطب من الرّحی…)
د: نامه 62[4]:
منابع اهل سنت
بزرگترین دلیل؛ مخالفت عملی حضرت با ثقیفه بنی ساعده است. به اعتراف علمای اهل سنت حضرت شش ماه از بیعت خودداری کردند تا اینکه اجباراً و بدون رضایت از حضرت بیعت گرفتند. مهم ترین کتاب مدرک و سند نزد علمای اهل سنت صحیح بخاری و صحیح مسلم است که تقریباً این دو کتاب را مثل قرآن میدانند در صحیح بخاری، ج5، ص 388، چاپ بیروت، اداره طباعه منیریّه، تحت مدیریت محمد منیر دمشقی، در باب غزوه خیبر، حدیث 256 آمده است:
بعد از اینکه ابوبکر فدک را غصب کرد فاطمه علیها السلام و علی علیه السلام در این مدت با ابوبکر بیعت نکرده بود.
(… فلم تکلّمهُ حتی تُوفّیت … و عاشت بعدالنبی سته اشهر… ولم یکن یبایع تلک الاشهر)
ابن ابی الحدید که از علمای اهل سنت و معتزلی است در ذیل خطبه شقشقیّه که ذکر کردیم میگوید: کلماتی مانند جملات بالا از علی علیه السلام مبنی بر شکایت از دیگران و اینکه حق مسلم او به زور گرفته شده به حد تواتر نقل شده و مؤید نظریه امامیه است که میگویند علی علیه السلام با نصّ مسلم تعیین شده و هیچکس حق نداشت به هیچ عنوان بر مسند خلافت قرار گیرد.[5]
پی نوشت ها:
[1] . ترجمه و شرح نهج البلاغه به قلم سیدعلی نقی فیض الاسلام به خط طاهر خوشنویس، ص 58. نهج البلاغه به قلم دکتور صبحی صالح، طبع بیروت، ص 53.
[2] . نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 45، صبحی صالح، ص 47.
[3] . فیض الاسلام، ص 46، صبحی صالح، ص 48.
[4] . فیض الاسلام، ص 1048، صبحی صالح، ص 451.
[5] . ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تهران، انتشارات اسماعیلیان، ج 9، ص 306 و 307.
