برای فهم روش قرآن در طرح مسأله امامت و معرفی جایگاه امامان و حجت های الهی(ع) لازم است چند نکته ذکر شود:
1. خداوند متعال می فرماید: «ما قرآن را نازل کردیم و ما به طور قطع نگهدار آنیم»[1]. یکی از راه های حفظ قرآن از تحریف توسط خداوند متعال، بیان و اشاره به پیشوایان معصوم _ علیهم السلام _ در میان آیات دیگر و پنهان نمودن چنین آیاتی درباره آن بزرگواران است. و در واقع این خود یکی از اسباب حفظ قرآن از تحریف است. از طرفی از نظر فن بلاغت و فصاحت به کنایه سخن گفتن همواره از صراحت رساننده تر و مؤثر تر است.
2. انسان موجودی مختار و با اراده است و علی رغم همه عوامل و شرایط و با حفظ حاکمیت قدرت و اراده الهی، بشر قادر به انجام افعالی است که اگر اراده می کرد می توانست آن را انجام ندهد و به گونه ای دیگر رفتار کند، پس انسان مجبور نیست؛ زیرا اگر انسان اختیاری در انجام کارهایش نداشته باشد، دیگر جایی برای وظیفه و تکلیف و امر و نهی و پاداش و کیفر، باقی نخواهد ماند و در این صورت هدف آفرینش نقض خواهد شد، چون هدف از آفرینش جهان طبیعت، فراهم شدن زمینه آفرینش انسان است تا با فعالیت اختیاری و عبادت و بندگی خداوند متعال، به والاترین کمالات ممکن و مقام قرب الهی نایل گردد و شایسته دریافت رحمت های ویژه پروردگار شود. پس قدرت تصمیم گیری و انتخاب یکی از یقینی ترین اموری است که مورد شناسایی انسان واقع می شود.[2]
بنابراین، یکی از سنت های الهی، اختیار داشتن مردم و امتحان و آزمایش آن ها در عرصه های مختلف هستی است، اگر خداوند متعال با قدرت نامتناهی خویش بخواهد اراده و اختیار انسان ها را در زمینه تحریف قرآن کریم بگیرد، هدف از خلقت انسان توسط خداوند متعال نقض می شود.
پس بهترین شیوه حفظ قرآن از تحریف و تعطیل نشدن سنت های خداوند متعال، حفظ قرآن از تحریف، با بیان کلیات مسائل و برچیدن زمینه های تحریف و تصرف، و بیان مقاصد و اهداف اصلی مانند امامت، ولایت و … در قالب کنایه و به صورت غیر مستقیم است و در قرآن کریم نیز همین کار توسط خداوند متعال صورت گرفته است، و موضوعات مهمی مثل امامت و ولایت اهل بیت _ علیهم السلام _ و … را در میان آیات دیگر آورده و با کنایه آن ها را برای مردم بیان کرده است و مردم نیز باید با استفاده از روایات اسلامی در ذیل آیات و دلائل عقلی و … به حقایق پی ببرند.[3]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. محمدهادی معرفت، علوم قرآنی، قم، مؤسسه انتشاراتی التمهید.
2. محمدتقی مصباح یزدی، آموزش عقاید، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
3. محدهادی معرفت، صیانه القرآن من التحریف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
پی نوشت ها:
[1] . حجر/ 9.
[2] . ر.ک: مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ص 139 ـ 154.
[3] . ر.ک: طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ج 17، ص 398؛ و مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1364 ش، ج 2، ص 490.