کسى که پیرو ودوست دار واقعی امام زمان خود و منتظرواقعی و چشم به راه ظهور و قیام جهانى او است، بایداز نظر عملى، فکرى و اعتقادى خود را رشد دهد. تنها با لقلقه زبان و ادعاى دوستی نمى ‏توان خود را پیرو واقعى دانست! مرحله نخست آن، باور به وجود منجى و اعتقاد به ظهور او و برپاداشت انقلاب جهانى به دست او است. سپس نوبت به اصلاح و همسوسازى رفتارها، گفتارها و پندارها با این اعتقاد و باور است.

لاف عشق و گله از یار زهى لاف دروغ‏/عشق بازان چنین مستحق هجرانند

در این رابطه توجه به امور زیر بایسته است:

1. سنخیت با امام‏
منتظران واقعى، وضعیت فکرى، روحى و عملى خود را به گونه‏اى سامان مى‏بخشند که سنخیت کاملى با امام زمان(عج) داشته باشد. به طور کلى هر انسانى داراى سه مرتبه وجودى (افکار، صفات و اعمال) است و هیچ انسانى از این قاعده مستثنا نیست. اگر کسى بخواهد به انسان دیگرى نزدیک شود، چاره‏اى ندارد جز اینکه بکوشد نوع اعتقاد، باورها، صفات و رفتار خود را به ایشان نزدیک سازد تا از این طریق شیعه و پیرو واقعى او باشند.

امام باقر«ع» در تفسیر آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا»آل عمران (3)، آیه 200 فرمود: «اصبروا»، یعنى صبر کنید بر اداى واجبات و «صابروا»، یعنى شکیبا باشید بر اذیّت دشمنان و «رابطوا»، یعنى رابطه ناگسستنى با امام خود، مهدى منتظر(عج) داشته باشید» منتخب الاثر، ص 515، ج 8 ؛ الغیبه النعمانى، ص 199 ؛ تفسیر برهان، ج 1، ص 234.

2. پرهیزکارى و تزکیه نفس‏
یکى از وظایف و بایسته‏ هاى مهم منتظران، آراستن درون با فضایل انسانى و چنگ زدن به مکارم اخلاقى است ؛ یعنى، همان طور که قرآن مى ‏فرماید: «اگر مى ‏خواهید محبوب خدا باشید، تقوا پیشگى کنید» ؛ این قانون در مورد حضرت مهدى(عج) نیز هست.

بسى گفتند از عیسى و مهدى‏/مجرّد شو، تو هم عیساى عهدى‏
ز مهدى گر چه روزى چند پیشى‏/بکش دجّال خود، مهدىّ خویشى‏
چو تو در معرفت، چون طفل مهدى‏/چه دانى، قدر علم و فضل مهدى؟!
به نور علم مى‏کن دیده روشن‏/که تا بتوانیش هر لحظه دیدن
ر.ک: کنزالحقایق، شیخ محمود شبسترى.

از امام صادق«ع» نقل شده است: «براى صاحب الامر، غیبتى طولانى است ؛ در این دوران هر کس باید تقوا پیشه سازد و به دین خود چنگ زند» الغیبه النعمانى، ص 250، باب 14، ح 5.

3. یاد یار
منتظر حقیقى، کسى است که از یاد و نام محبوب خود غافل نمى ‏شود و پیوسته در فکر و اندیشه او است. شخص مؤمن، در هیچ حالى از حالات و هیچ وقتى از اوقات و هیچ مکانى از مکان‏ها، از یاد امامش و انتظار قدوم مبارک او، خالى و فارغ نیست.

روایت شده است: وقتى امام موسى بن جعفر«ع» از امام غایب و نعمت باطنى خدا یاد کرد، فردى پرسید: آیا از امامان کسى غایب مى‏شود؟ فرمود: «نعم یغیبُ عن اَبصارِ النّاس شخصُهُ و لا یَغیبُ عن قُلوبِ المؤمنین ذِکرُهُ و هو الثّانى عَشر منّا»علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 51، ص 150. ؛ «بلى، شخص او از دیدگاه‏هاى مردم غایب مى ‏شود ؛ ولى یاد او از دل‏هاى مؤمنان نهان نمى‏شود و او دوازدهمین نفر از ما است».

بزرگداشت یاد و نام امام مهدى(عج) مصادیق و شکل‏هاى مختلفى دارد که به بعضى از آنها اشاره مى‏ شود:

3-1. برپاخاستن به هنگام شنیدن نام ایشان ؛ نقل شده است: «روزى در مجلس حضرت صادق«ع»، نام مبارک حضرت مهدى(عج) برده شد ؛ امام ششم به منظور تعظیم و احترام نام آن حضرت از جاى خود برخاست و قیام فرمود» نجم الثاقب، ص 523. «امام رضا«ع» نیز با شنیدن نام آن حضرت برخاست و دست خود را به نشانه تواضع بر سر گذاشت»بحارالانوار، ج 49، ص 137

3-2. نکوداشت روزهاى منسوب به آن حضرت ؛ مانند نیمه شعبان و اعیاد چهارگانه اسلامى: فطر، قربان، غدیر و جمعه.

3-3. آغاز کردن هر روز با سلام به پیشگاه امام«ع» ؛ منتظران امام مهدى(عج) در آغاز هر روز و در تعقیب نماز صبح، سلام به مولاى خود را فراموش نمى ‏کنند و متناسب با فرصت وقت، یکى از زیارت‏ها و دعاها را مى‏ خوانند و… ر.ک: نشریه موعود، مقاله شیعه، انتظار و وظایف منتظران، مهر و آبان 80

4. اظهار محبّت و مودّت‏
یکى از اوصاف منتظران شیعیان خالص امام زمان(عج)، مهرورزى و محبّت سرشار به آن حضرت است. البته این محبت و مهرورزى دو طرفه است ؛ زیرا امام معصوم نیز شیعیان و یاران خود را دوست دارد و شفیق و دلسوز آنها است: «(الامام‏) الانیسُ الرفیق و الوالدِ الشفیقُ و الاخُ الشفیق…»کافى، ج 1، ص 191، ح 1 ؛ «امام همدم و رفیق، پدر مهربان و برادر دلسوز است».

پیامبر اکرم«ص» درباره لزوم دوستى حضرت مهدى(عج) مى‏ فرماید:
«مَن اَحَبّ اَن یَلقى اللّه و قَد کَمل ایمانُهُ و حَسُنَ اِسلامُهُ فَلیَتَوَلَّ الحُجّه صاحب الزمان المنتظر»بحارالانوار، ج 36، ص 296، ح 125. ؛ «هر کس دوست دارد خدا را ملاقات کند ؛ در حالى که ایمانش کامل و اسلامش نیکو باشد، پس باید دوستدار حضرت حجّت، صاحب الزمان منتظر باشد».

خود امام مهدى(عج) نیز مردم را به کارهایى سفارش فرموده که موجب ازدیاد محبّت و مودّت مى‏ شود: «هر یک از شما باید به امورى بپردازد که او را به محبّت ما نزدیک کند و از کارهایى که ناخوشایند ما است، دورى جوید ؛ زیرا ظهور ما به صورت ناگهانى فرا مى ‏رسد» همان، ج 53، ص 176.

5. حزن و اندوه و ندبه‏
محزون بودن در فراق امام مهدى(عج)، ندبه و اظهار شوق به لقاى او از اوصاف منتظران عاشق پیشه است.
امام حسن عسکرى«ع» فرمود:«لا تزالُ شیعتنا فى حُزنٍ حتّى یظهَر وَلَدى الّذى بشّر به النبى«ص»»یوم الخلاص، ج 1، ص 392، ح 445. ؛ «شیعیان ما در یک اندوه دائم به سر مى‏ برند تا فرزندم – که پیامبر«ص» نوید ظهورش را داده است – ظاهر شود».

6. اظهار اشتیاق و چشم به راه بودن‏
شور طلب و علاقه دیدار یار و اظهار شیدایى و اشتیاق به محبوب، از ویژگى ‏هاى بارز منتظران است ؛ چنان که در دعاى ندبه آمده است: «لیتَ شِعرى اَینَ استَقرّت بِکَ النّوى بَل اَىُّ ارض تُقِلُّک اَو ثَرى ابرضوى ام غیرها ام ذى طوى…»اقبال الاعمال، ص 298 ؛ «اى کاش مى‏ دانستم در چه جایى منزل گرفته‏اى و چه سرزمین و مکان تو را در بر گرفته است! آیا در کوه رضوى هستى و یا در جاى دیگر و یا در ذى ‏طوى هستى…».

امام على«ع» وقتى از امام مهدى(عج) و صفات آن حضرت مى‏ گوید ؛ ناگاه از درون سینه آهى مى‏ کشد و شوق دیدار آن بزرگوار را ابراز مى ‏دارد.

7. ثبات قدم در دین دارى‏
پیروى از پیشوایان معصوم، پاى فشردن بر شاخص‏هاى زندگى سالم، اجراى حدود الهى، حق مدار ماندن، تقویت ایمان و اعتقاد و داشتن ثبات قدم در دین دارى، گرفتار نیامدن در دام بدعت‏ها و انحرافات و… از بایسته ‏هاى اساسى عصر غیبت است.

رسول خدا«ص» فرمود: سوگند به آن که مرا به حقّ برانگیخت! فرزند به پا خاسته من غایب خواهد شد… پس هر که روزگار غیبت وى را درک کند ؛ بر ریسمان محکم دین خدا چنگ زند و بر ابلیس خبیث راهى نگشاید که با افسونِ شکّ و تردید، او را از آیین من، دور و از دین من بیرون سازد» اثبات الهداه، ج 3، ص 459.

باید به این هشدار رسول خدا«ص» نیز توجّه کرد که: «او غیبتى طولانى نخواهد داشت و امت‏ها درباره او به سرگردانى و حیرت خواهند افتاد و از دین خود منحرف مى ‏شوند ؛ در این هنگام او مثل ستاره‏اى درخشان به سوى مردم رو مى‏ آورد».

امام حسن عسکرى«ع» مى ‏فرماید: «به خدا سوگند! او غیبتى خواهد داشت که در آن، تنها کسانى از هلاکت نجات مى ‏یابند که خداوند آنان را بر قول امامتش ثابت قدم داشته و در دعا براى تعجیل فرجش، موفّق کرده است»بحارالانوار، ج 51، 72 ؛ کتاب الغیبه طوسى، ص 176.

8. دعا
مؤثّرترین وسیله براى ایجاد رابطه روحى با امام عصر(عج) و نیز عامل مؤثر در ظهور آن حضرت، دعاى مردم براى فرج آن حضرت است. در کتاب مکیال المکارم، براى دعا در فرج امام زمان(عج) صد فایده مهم نقل شده است ؛ از جمله:
1. دعا براى فرج، موجب فرج خواهد بود.
2. موجب زیاد شدن نعمت پروردگار مى‏شود.
3. سبب ناراحتى و اضطراب شدید شیطان مى‏گردد.
4. باعث کامل شدن ایمان است.
5. با ارزش‏ترین اعمال و اجر رسالت پیامبر است.
6. موجب دعا کردن متقابل امام زمان(عج) براى دعا کننده است.
7. موجب نجات از فتنه‏ هاى آخرالزمان و سالم ماندن از هلاکت روحى است و… ر.ک: مکیال المکارم، ج 1، ص 626 – 649.

9. شناخت و معرفت امام‏
یکى از وظایف و بایسته ‏هاى مهم منتظران، شناخت امام«ع» و آشنایى و ارتباط هر چه بیشتر با آن حضرت است. شناخت امام«ع» به حدى ضرورت دارد که در روایات معتبر شیعه و سنّى آمده است: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلى مرده است» کمال الدین، ج 1، ص 371 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 160 ؛ ینابیع المودّه، ج 2، ص 372.. این معرفت هم شامل نام و نسب مى‏شود و هم شامل اوصاف و ویژگى‏ها و هم اهداف و برنامه ‏ها مى ‏باشد. به همین جهت در یکى از دعاهاى معتبر و معروف مى ‏گوییم: «اللهم عرّفنى نفسَک فانّک ان لم تُعرّفنى نفسَّک لم اعرف نبیّک، اللّهم عرّفنى رسولَک فانّک ان لم تعرّفنى رسولک، لم اعرف حجّتک، اللّهم عرّفنى حجّتک فانّک اِن لم تُعرّفنى حُجّتک ضللتُ عن دینى»کافى، ج 1، ص 337، ح 5 ؛ کمال الدین، ج 2، ص 512

10.تسلیم بودن و عدم تعیین وقت‏
روزى مهزم به امام صادق«ع»، عرض کرد: فدایت شوم! خبر ده مرا از این امرى که منتظرش هستیم کى خواهد بود؟ امام فرمود: «اى مهزَم! تعیین‏ کنندگان وقت دروغ مى‏ گویند و عجله کنندگان هلاک مى‏ گردند و تسلیم شدگان نجات‏اند» کافى، ج 1، ص 368..

همچنین در تفسیر آیه«أَتى‏ أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ»نحل (16)، آیه 1، فرمود: «این امر ما است، خداى عزّوجل امر فرموده که در آن عجله نشود تا اینکه سه لشکر آن را تأیید کنند: فرشتگان، مؤمنان و رعب ؛ خروج قائم، همانند خروج رسول خدا«ص» خواهد بود…» الغیبه النعمانى، ص 104..

نتیجه
با این توصیف روشن می شود که «انتظار» یعنى «برخاستن و دعا کردن»، انتظار یعنى بکوشیم هر چه بهتر دین اسلام را به عنوان یک دین توحیدى فراگیر بشناسیم، بفهمیم و خود و جامعه را بر اساس آن بسازیم، این همان زمینه ‏سازى براى ظهور حضرت مهدى (عج) است آثار و نتایج قابل مشاهده در انسان منتظر آمادگی او برای ظهور است و این آمادگی میسر نمی شود مگر از طریق نزدیکی، سنخیت، و همانند سازی شخصیت و ترتیب دادن زندگی خود آنچنان که مورد رضایت آن حضرت(عج) باشد.

به طور کلى هر انسانى داراى سه مرتبه وجودى است، افکارش، صفاتش و اعمالش و هیچ انسانى از این قاعده مستثنى نیست، حتى حضرات معصومین (ع). ارتباط و نزدیکى به هر انسانى هم تنها از همین طریق ممکن است یعنى، اگر کسى بخواهد به انسان دیگرى نزدیک شود، چاره ‏اى ندارد جز این که بکوشد ابتدا افکار، باورها و طرز تفکر آن شخص را شناسایى نماید و خویش را از جهت فکرى با آن شخص هماهنگ نماید و سپس بکوشد که قرب صفاتى پیدا نماید یعنى، از جهت صفات و کمالات اخلاقى میان خود و آن شخص محبوب همانندسازى نماید و این بهترین طریقى است که انسان طالب کمال را به یک انسان کامل الگو نزدیک مى ‏نماید. در مورد نزدیکى به امام عصر (عج) هم وضع به همین منوال است.

ما به عنوان یک شیعه و پیرو اهل بیت عصمت و طهارت (ع) وظیفه داریم ابتدا کیفیت اعتقاد، باورها، صفات، کمالات، نوع منش و کنش آن حضرات را شناسایى نماییم و در مرتبه بعد بکوشیم زندگى، صفات و باورهاى خود را به ایشان نزدیک نماییم تا از این طریق شیعه و پیرو واقعى آنها باشیم . مقصود از انتظار فرج، امید ودلبستگى به مهدى (عج) است. بنابراین انتظار فرج مقصود دین به تعبیر شهید مطهرى، انتظارى سازنده و نگه‏دارنده، تعهدآور، نیروآفرین و تحرک‏بخش است. به گونه‏اى که خود نوعى عبادت و حق‏پرستى است. برخى به خطا اندیشه مهدویت را به گونه‏ اى تصویر مى ‏کنند که انتظار به معناى کمک به رشد ظلم و فساد و پرشدن دنیا از گناه مى ‏باشد در حالى که بى ‏شک چنین امورى با هدف دین بیگانه است، بنابراین انتظار و عشق به مهدى یعنى، عشق به همه خوبى‏ ها و امید اقامه همه خوبى‏ ها در دنیا این عشق و امید عاملى است که انسان را وامى ‏دارد تا هر چه بیشتر و محکم‏تر در راه خوبى ‏ها قدم بردارد، پس انتظار فرج مسؤولیت ‏آفرین است .

در این زمینه برای مطالعه بیشتر ر.ک : مهدویت ( پیش از ظهور ) ، رحیم کارگر، نشر معارف