قدرشناسى
پیامبر صلى الله علیه و آله بسیار وفادار و حق شناس بود، و بر همین اساس ، ثویبه کنیز آزاد شده ابولهب با اینکه بیش از چند روز شیر به او نداده بود، آن حضرت بعدها همواره جویاى حال ثویبه مى شد، و به خاطر محبتهاى او در دوران شیرخوارگى ، از او احترام مى کرد. حتى پیامبر صلى الله علیه و آله در مدینه ، براى او (که در مکه مى زیست ) لباس و هدیه هاى دیگر مى فرستاد، ثویبه در سال هفتم هجرت از دنیا رفت . پیامبر صلى الله علیه و آله ، از وفات او غمگین گردید و از خویشان او جویا شد، تا به آنها محبت کند
خوابیدن
حضرت محمد صلى الله علیه و آله بعد از بیدار شدن از خواب به سجده مى رفتند، و این دعا را مى خواندند: الحمدلله بعثى مرقدى هذا و لوشاء لجعله الى یوم القیمه : سپاس خدایى را که مرا از خوابگاهم برانگیخت ، اگر مى خواست تا قیامت مرقد من قرار مى داد. و نیز هنگام خوابیدن و بعد از بیدار شدن مسواک مى زدند.
عطوفت با همسر
رسول اکرم صلى الله علیه و آله با همسران خود با عطوفت و عدل رفتار مى کرد و بین آنها تبعیض و ترجیح قائل نمى شد، و در مسافرتها به هر کدام از آنها قرعه اصابت مى کرد، او را همراه مى برد. او مطلقا خشونت اخلاقى نداشت ، خاصه در مورد زنان ، نهایت رفق و مدارا را به کار مى برد و تندخوئى و بدزبانى همسران خود را تحمل مى نمود.
مسجد
رسول اکرم صلى الله علیه و آله هرگاه داخل مسجد مى شدند مى گفتند :
اللهم افتح لى ابواب رحمتک خدایا درهاى رحمتت را به روى من بگشاى ؛ و چون مى خواست از مسجد خارج گردد مى گفت : اللهم افتح لى ابواب رزقک خدایا درهاى روزیت را به روى من بگشاى.
ماه شعبان
رسول اکرم صلى الله علیه و آله در هیچ ماهى به اندازه ماه شعبان ، روزه نمى گرفت . به آن حضرت گفته شد: اى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ! مشاهده نمى کنیم که در هیچ ماهى ، مانند ماه شعبان ، روزه بدارید؟ حضرت فرمود: ماه شعبان ، ماهى است که مردم از آن غافل مى باشند. میان ماه رجب و ماه رمضان قرار گرفته و در آن ، اعمال بندگان به سوى پروردگار جهانیان ، بالا مى رود. به همین جهت ، دوست دارم ، اعمال من به سوى خدایم ، بالا رود و من در حال روزه باشم.
آداب غذا خوردن
حضرت در کنار سفره همانند بنده متواضع مى نشست ، و سنگینى خود را بر روى ران چپ مى افکند. هرگاه در حال صرف غذا بود، تکیه نمى داد. با نام و یاد خدا شروع مى کرد، بین دو لقمه خدا را یاد مى کرد و سپاس مى گفت . وقتى غذا تناول مى فرمود، نام خدا را مى برد و حمد و سپاس خدا را بین دو لقمه به جا مى آورد. این نکات حاکى از توجه به ولى نعمت و یا و نام خداى سبحان مى باشد. او هیچ گاه زیاده روى در تناول غذا نداشت . وقتى بر طعامى دست مى نهاد، مى فرمود: به نام خدا، خدایا؛ بر ما مبارک قرار ده . او هیچ غذایى را بد نمى شمرد، اگر میل داشت ، تناول مى کرد و اگر به طعامى تمایل نداشت ، آن را ترک مى کرد. حضرت تنها غذا نمى خورد، دوست داشت دسته جمعى باشد: بهترین طعام براى او طعام دسته جمعى بود. در هنگام غذا از همه زودتر شروع مى کرد و آخر از همه دست مى کشید، تا دیگران در غذا خوردن شرم نکنند و گرسنه برنخیزند. از جلو خودش غذا مى خورد، غذاى داغ نمى خورد، و غذاى او بسیار ساده ، مانند نان جو بود، هرگز نان گندم نخورد، و به غذاى ساده پرانرژى مانند رطب علاقه داشت.
نماز شب
عبدالله بن عباس ، راجع به نماز شب پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله چنین اظهار مى دارد:
… شب که به نیمه مى رسید – یا کمى قبل و بعد از آن – رسول اکرم صلى الله علیه و آله ، بیدار مى شد. آثار خواب را از چهره مبارک مى زدود. ده آیه آخر سوره آل عمران را قرائت مى فرمود. سپس نزد مشک آب آویخته مى رفت . از آن وضو مى ساخت . وضوى نیکویى مى گرفت . آنگاه به نماز مى ایستاد. شش عدد نماز دورکعتى به جاى مى آورد. بعد از آن ، نماز وتر مى گزارد و به دنبال نماز وتر به رختخواب مى رفت تا اینکه اذان گو، حاضر مى گردید. در این هنگام از جا برمى خاست . دو رکعت نماز سبک بجاى مى آورد. و پس از آن بیرون مى آمد و نماز صبح را مى گزارد.
نیش زبان
در زمان رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله یکى از بانوان مسلمان ، روزها روزه مى گرفت و شبها را با نماز و سایر عبادات سپرى مى کرد، ولى بداخلاق بود و با نیش زبانش همسایگان را مى آزرد. شخصى به محضر رسول اکرم صلى الله علیه و آله آمد و از آن بانو تعریف کرد، که با نماز و روزه سروکار دارد ولى یک عیب دارد و آن اینکه بداخلاق است ، و با نیش زبانش همسایگان را مى آزارد. وجود مبارک پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: در چنین زنى خیرى نیست ، او اهل دوزخ است . یعنى با اینکه او بر گناه خود ادامه مى دهد. نماز و عبادات او بى خاصیت و بى خیر است .
حمد شکر
در مواقعى که خبر خوشى براى رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله مى آوردند و شاد بود، مى گفت : الحمد لله على کل نعمه . وقتى گرفتار مصیبت و اندوه مى شد، مى گفت : الحمد لله على کل حال . خلاصه شکر و حمد از زبان حضرتش نمى افتاد.
حلم
انس بن مالک مى گوید: ده سالم تمام خدمتگذار پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بودم . هرگز نفرمود: چرا چنین و چنان کردى ؟ یا چرا چنین و چنان نکردى ؟
نیز از انس نقل شده که : سالیانى به رسول اکرم صلى الله علیه و آله خدمت کردم ، هرگز مرا ناسزا نفرمود. هرگز مرا کتک نزد. هرگز مرا از خود نراند. هرگز به من پرخاش نکرد. هرگز در برابر سستى و سهل انگارى من نسبت به کارى ، با من تندى و درشتى ننمودى . هرگاه کسى از خاندانش با من خشونت به خرج مى داد، حضرت مى فرمود: بازش گزار! هر چه باشد، پیش خواهد آمد.
حلال و حرام
عربى شرفیاب محضر رسول خدا صلى الله علیه و آله گردید و عرض کرد: یا رسول الله ، از خداوند بخواه دعاى مرا مستجاب گرداند.
پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: اگر مى خواهى دعاى تو مستجاب شود، کسبت را از حلال بگیر و مالت را پاک کن و از حرام به شکمت داخل نکن.
