قضا و قدر الهى

1- قال علیه السلام : الاءیام تهتک لک الاءمر عن الاءسرار الکامنه .

امام جواد علیه السلام فرمود: گذران روزگار، اسرار و رموز پنهان را آشکار و نمایان مى سازد(456).

2 – قال علیه السلام : الخوائج بالرجإ و هى تنزل بالقضإ ، و العافیه اءحسن عطإ .

امام جواد علیه السلام فرمود: مردم : حاجت هایشان را با امید و آرزو مى خواهند، در حالى که با قضا و قدر فرستاده مى شود، و بهترین بخششها عافیت و تندرستى است (457).

3 – قال علیه السلام : اذا نزل القضإ ضاق الفضإ .

امام جواد علیه السلام مى فرماید: وقتى که قضا و حکم الهى نازل شد فضا و جو دنیا تنگ شود(458).

4 – شخصى براى امام جواد علیه السلام نامه اى نوشت و را آن از شک و وسوسه که نزدیک به حالت جنون و دیوانگى بود شکایت کرد، امام علیه السلام در پاسخ وى نوشت : ان الله عزوجل ان شإ ثبتک ، فلایجعل لابلیس علیک طریقاً. خداوند متعال اگر خواسته باشد تو را حفظ خواهد نمود، پس راهى براى شیطان به ضرر تو قرار نخواهد داد(459).
شکر نعمت

1 – دعبل خزاعى شاعرى زبردست و استاد در سرودن شعر بود، در ستایش اهل بیت اشعارى زیبا گفته ، و در زمان امام رضا علیه السلام زندگى مى کرد، روزى به منزل آن حضرت رفت ، امام علیه السلام دستور دادند تا هدیه ى به او بدهند، هدیه را گرفت ولى تشکر نکرد، حضرت رضا فرمود: لم لم تحمد الله ؟! چرا حمد و سپاس الهى را به جاى نیاورى ؟

او مى گوید: در عهد و زمان فرزندش امام جواد علیه السلام به دیدار آن حضرت رفتم ، دستور داد تا هدیه اى به من داده شود، پس از گرفتن هدیه شکر خدا را به جاى آورده و گفتم : الحمدالله .

امام فرمود: ((تاءدبت )) ادب را یاد گرفتى (460).

2 – قال علیه السلام : کفر النعمه داعیه المقت ، و من جازاک بالشکر فقد اءعطاک اءکثر مما اءخذ منک .

امام جواد علیه السلام فرمود: کفران نعمت خشم صاحب نعمت را بر مى انگیزد، و کسى که شکر نعمت را بجاى آورد، بیش از آنچه نعمتش ‍ بخشیده اى ، جزایت داده است (461).

3 – شتربان که شترانش را کرایه مى داد، امام جواد علیه السلام را از شهر مدینه به کوفه مى برد، و مقرر شد که مزد کرایه شترها چهار صد دینار باشد، شاید در بین راه مبلغ بیشترى در خواست کرده بود، امام علیه السلام فرمود: سبحان الله اءما علمت اءنه لا ینقطع المزید من الله حتى ینقطع الشکر من العباد، پاک و منزه است خداوند! مگر نمى دانى برکات الهى قطع نمى شود مگر وقتى که تشکر و سپاس از بندگانش قطع شود، کنایه از اینکه بنده خدا طلب زیادى مکن ، زبان شکر داشته باش تا خداوند نعمتهایش را بر تو افزون کند(462).

امام جواد علیه السلام فرمود: هر کس شکر نعمت الهى را بجاى آورد، و بیش از آن که به زبان آورد، مستوجب نعمت بیشترى خواهد شد(463).

5 – قال علیه السلام : نعمه لا تشکر، کسیئه لا تغفر.

امام جواد علیه السلام فرمود: نعمتى که شکر در پى آن نباشد، مانند گناهى است ، که مغفرت در پى آن نیاید(464).

6 – قال علیه السلام : ما عظمت نعمه اللّه على عبد الا عظمت علیه مؤ ونه الناس فمن لم یحتمل تلک المؤ ونه فقد عرض النعمه للزوال .

امام جواد علیه السلام فرمود: چنان چه خداوند نعمت کسى را فزونى بخشد، حاجات مردم را نیز نسبت به او بیشتر مى کند، پس هر کس حاجات مردم بر نیاورد، همانا نعمت خداوندى را در معرض زوال و نابودى قرار داده است (465).

7 – قال : ان للّه عبادا یخصهم بالنعم ، و یقرها فیهم ما بذلوها فاذا منعوها نزعها عنهم ، و حولها الى غیرهم .

امام جواد علیه السلام فرمود: خداوند برخى از بندگانش را مادامى که خوى بذل و بخشش در آنها باشد، از نعمت هاى ویژه اى بهره مند مى سازد، و چنان چه این خوى پسندیده را از دست بدهند، خدا نعمت را از آنان مى گیرد، و به دیگران که لایق باشند عطا مى کند(466)

8 – قال علیه السلام : استصلاح الاخیار باکرامهم ، والاشرار بتاءدیبهم ، والموده قرابه ، مستفاده ، و کفى بالاءجل حرزاً

و لا یزال العقل والحمق یتغالبان على الرجل الى ثمانیه عشر سنه ، فاذا بلغها غلب علیه اءکثرهما فیه .

وما اءنّهم اللّه عزوجل على عبد نعمه فعلم اءنّها من اللّه إ لاّ کتب اللّه جلّ اسمه – له شکرها قبل اءن یحمده علیها، ولا اءذنب ذنباً فعلم اءنّ اللّه مطلع علیه ، إ ن شاء عذّبه ، وإ ن شاء غفر له ، إ لاّ غفر اللّه له قبل اءن یستغفره .

امام جواد علیه السلام فرمود: خیر خواهى بیشتر براى نیکان در احترام نمودن به آنان ، و براى بدان به تربیت آنان است ، و دوست داشتن سبب نزدیکى بیشتر، و محافظت از مرگ زودرس مى شود.

عقل و نادانى همیشه در وجود انسان در حال ستیز هستند تا وقتى که به سن هیجده سال به رسد، پس از آن هر کدام در او بیشتر بود غالب و پیروز مى شود.

خداوند هر نعمتى که به بنده اش مى دهد اگر بداند که این نعمت از طرف خدا است ، پیش از آنکه او شکر نعمت را به جاى آورد، خداوند از کارهاى زشت او با خبر است ، او را مى آمرزد پیش از آنکه او طلب آمرزش و توبه کند(467).

سید ابوالفضل طباطبایى اشکذرى ، مهدى اسماعیلى

منبع: غدیر

456- اعلام الدین : 310. بحارالانوار: 75/365 ح 5. اعیان الشیعه : 2/36. نزهه الناظر: 137 ح 21.

457- اعلان الدین : 309. بحارالانوار 75/365 ح . 5. اعیان الشیعه : 2/36. نزهه الناظر: 136 ح 11.

458- اعلام الدین : 309. بحارالانوار: 75/365 ضمن ح 5. نزهه الناظر: 136 ح 12، احقاق الحق : 19/601. اعیان الشیعه : 2/36.

459- کافى : 2/425 ح 4، وافى : 4/254 ح 1902، وسایل الشیعه : 7/168 ح 9027.

460- کافى : 1/496 ح 8. اثبات الهداه : 3/33 ح 14. مدینه المعاجز: 7/308 ح 2343.

461- کشف الغمه ح 2/349، بحارالانوار: 75/82 ح 80. حلیه الابرار: 4/601، فصول المهمه ابن صباغ 275. نور الابصار: 332. احقاق الحق : 12/437 و 19/604.

462- تحف العقول : 457. بحارالانوار: 68/51 ح 76.

463- نزهه الناظر: 137 ح 22.

464- اعلام الدین : 309. بحارالانوار: 68/53 ح 84، و 75/364 ح 4، 365 ح 5، نزهه الناظر: 137 ح 18. اعیان الشیعه : 2/36.

465- کشف الغمه : 2/347. بحارالانوار: 75/79 ح 59 حلیه الابرار: 4/597.

فصول المهمه ابن صباغ : 273. نور االابصار: 331. احقاق الحق : 12/428، وج 19 ص 602 س 18.

466- کشف الغمه : 2/346. بحارالانوار: 75/79 ح 57. فصول المهمه ابن صباغ : 273. نور الابصار: 330 احقاق الحق : 12/436، و 19/602.

467- کشف الغمه : 2/350. بحار الانوار: 75/82 ح 81. فصول المهمّه ابن صباغ : 275. نور الابصار: 332. احقاق الحق : 12/432. و 19/640.